روزنامه آرمان ملی
1399/09/08
برجام۱۴۰۰ از برجام۹۴ موفق‌تر خواهد بود
با به قدرت رسيدن بايدن در آمريکا چه چشم‌اندازي بين ايران و آمريکا مشاهده مي‌کنيد؟بنده در اين مورد از جمله موارد محدودي است که با راديکال‌ها و جبهه پايداري همسو و هم نظر هستم و معتقدم با آمدن بايدن هيچ‌چيز بين ايران و آمريکا تغيير نخواهد کرد. واقعيت اين است که دشمني‌ها در عمل ادامه خواهد يافت. شايد برخي گمان کنند بنده به صورت بدبينانه به قضيه نگاه مي‌کنم اما در واقع چنين نيست. در طول 42 سالي که از پيروزي انقلاب در ايران مي‌گذرد حدود هفت رئيس‌جمهور در آمريکا روي کار آمده‌اند. کارتر، ريگان، جورج بوش پدر، کلينتون، جورج بوش پسر، اوباما، ترامپ و در آينده نيز بايدن به عنوان رئيس‌جمهور آمريکا فعاليت خواهد کرد. اين در حالي است که تفاوت‌هاي زيادي بين اين روساي‌جمهور وجود داشت. کارتر ليبرال، معتدل و ميانه‌رو بود و حقوق بشر براي وي از اهميت زيادي برخوردار بود. اين در حالي است که ريگان در مقابل کارتر قرار داشت و به تنها چيزي که اهميت نمي‌داد حقوق‌بشر بود. جورج بوش پدر و پسر نيز جنگ عراق و افغانستان را راه انداختند. از سوي ديگر کلينتون قرار داشت که در طول هشت سال رياست‌جمهوري وي بيشترين گفت‌و‌گوها بين فلسطين و اسرائيل اتفاق افتاد. مورد ملموس‌تر تفاوت فاحشي بود که بين رويکرد اوباما و ترامپ وجود داشت. با اين وجود تفاوت رويکرد و نگاه روساي‌جمهوري آمريکا هيچ چيز در رابطه بين ايران و آمريکا را تغيير نداد.
چرا به‌رغم تفاوت در رويکرد روساي‌جمهور آمريکا دشمني ايران و آمريکا تغيير نکرد؟
در ايران دشمني و آمريکا‌ستيزي از زمان کارتر که با هيچ کشوري دعوا و جنگ نداشت، آغاز شد. در زمان ريگان، بوش‌ها،کلينتون و بقيه روساي‌جمهوري آمريکا نيز ادامه پيدا کرد. در همه اين مدت در سياست دشمني با آمريکا در ايران هيچ تغييري به وجود نيامده است.به همين دليل نيز معتقدم در دوران بايدن نيز دشمني با آمريکا و آمريکا‌ستيزي در ايران تغيير نخواهد کرد. اين در حالي است که ما مي‌دانيم سياست بايدن در قبال چين تغيير خواهد کرد، در قبال اتحاديه اروپا تغيير خواهد کرد، در مورد اسرائيل و اعراب تغيير خواهد کرد و در مورد حضور آمريکا در توافقات بين‌المللي تغيير خواهد کرد. با اين وجود آن چيزي که تغيير نمي‌کند دشمني‌هاست. در زمان اتحاد جماهير شوروي تضادي ايدئولوژيک بين اين کشور و آمريکا و غرب وجود داشت. اين وضعيت درباره ايران نيز تا حدودي وجود داشته است. نگاه ايران در چهار دهه گذشته به غرب و آمريکا نگاهي مبتني بر ايدئولوژي بوده است. به همين دليل اين نکته زياد داراي اهميت نيست که بايدن در کاخ سفيد حضور داشته باشد يا ترامپ يا کلينتون.
به نظر مي‌رسد صداهايي در ايران به گوش مي‌رسد که حضور بايدن در قدرت را به فال‌نيک مي‌گيرند. آيا اين زمزمه‌ها نمي‌تواند نشانه‌اي براي تغيير در روابط بين ايران و آمريکا باشد؟
بنده اين صداها را به عنوان علامت تغيير تعبير نمي‌کنم.اگر برخي افراد مانند آقاي روحاني و ظريف عنوان مي‌کنند اگر آمريکا به دنبال صلح و آتش‌بس باشد ما نيز چنين رويکردي در پيش خواهيم در مقابل گروه راديکالي در ايران وجود دارد که معتقد است اين آمريکا همان آمريکاي گذشته است و هيچ تغييري نکرده است.اين گروه ترامپ را دسته چدني مي‌دانند که همان دست در اختيار بايدن قرار گرفته، با اين تفاوت که بايدن يک روکش مخملي روي اين دسته چدن کشيده است.
شما قبل از انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا از تعبير برجام1400استفاده کرديد و عنوان کرده‌ايد اين برجام نيازمند تعامل ديگري است. آيا با پيروزي بايدن زمينه براي اين برجام و نرمش‌قهرمانانه فراهم نشده است؟
تغييري که به وجود نمي‌آيد .اين اتفاق در 42 سال گذشته رخ نداده و در آينده نيز رخ نخواهد داد. با اين وجود آن چيزي که تغيير خواهد کرد آمدن برجام در سال1400 خواهد بود. اين اتفاق در آينده رخ خواهد داد. بنده معتقدم صرف‌نظر از اينکه در انتخابات رياست‌جمهوري ايران چه کسي به پيروزي دست پيدا کند نرمش‌قهرمانانه اتفاق خواهد افتاد. البته به شرط کنار گذاشتن مشي قبلي ايالات متحده. حوزه سياست را مي‌توان حداقل در کوتاه مدت اداره کرد. اين در حالي است که حوزه اقتصاد را نمي‌توان با شعار مديريت کرد. شکم مردم را با شعار نمي‌توان سير کرد. در شرايط کنوني بسياري از مسئولان متوجه اين نکته شده‌اند که وضعيت اقتصادي کشور مطلوب نيست و بايد چاره‌اي در اين زمينه انديشيده شود. برخي گمان مي‌کنند تا زماني که دولت آقاي‌روحاني روي کار است مي‌توانند همه مصيبت‌هاي کشور را گردن آنها و دولتش بيندازند .با اين وجود بسياري از اصولگرايان و حتي راديکال‌هاي مي‌دانند که مسأله تنها نارکارآمدي تيم اقتصادي دولت آقاي روحاني نيست. اي کاش وضعيت به اين شکل بود. اگر چنين بود با رفتن دولت آقاي روحاني اين اميدواري به وجود مي‌آمد که وضعيت کاملا مطلوب خواهد شد. اين در حالي است که چنين اتفاقي رخ نخواهد داد. به همين دليل نيز معتقدم در آينده نرمش‌قهرمانانه رخ خواهد داد. حتي من يک گام نيز بيشتر به سمت جلو بر‌مي‌دارم و عنوان مي‌کنم برجام1400 به مراتب از برجام94 موفق‌تر خواهد بود. برجام94 شانس زيادي براي موفقيت نداشت. همين که به برخي خواسته‌هاي خود مانند آزاد شدن دارايي‌هايش دست پيدا کرديم برخي تلاش کردند زير پاي برجام را خالي کنند. اين عده پس از مدتي تيغ و تيشه‌هاي متعددي را در مسير برجام پرتاب کردند. در نتيجه اجازه ندادند برجام در عمل موفق شود.
چرا در حالي که ترامپ ضربه اصلي را با خروج آمريکا از برجام به اين توافقنامه زد، شما براي راديکال‌هاي داخلي نيز در اين زمينه سهم قائل هستيد؟
برجام در تيرماه94 به نتيجه رسيد. اين در حالي است که ترامپ دو سال بعد يعني در ارديبهشت96 از برجام خارج شد. قبل از اينکه ترامپ از برجام خارج شود، برجام در عمل از نفس افتاده بود. هنگامي که برجام اتفاق افتاد قيمت سکه و دلار کاهش داشت و صدها کمپاني غربي براي سرمايه‌گذاري و مراودات تجاري وارد ايران شدند.واقعيت اين است که پس از مدت کوتاهي اغلب شرکت‌هاي خارجي از ايران خارج شدند؛ موضوعي که ارتباطي با خروج آمريکا از برجام توسط ترامپ نداشت. در چنين شرايطي ما بايد از خود مي‌پرسيديم که چرا اين شرکت‌ها خيلي زود ايران را ترک کرده‌اند؟
اين شرکت‌ها چرا ايران را ترک کرده‌اند؟
به اين دليل که ما مي‌خواستيم به داخل و خارج از کشور نشان بدهيم که کسي اين تصور خطا را نکندکه با انعقاد برجام آمريکا‌ستيزي نيز فراموش شده و ديگر داراي اهميت نيست. اگر ما به 13 آبان94 که در اوج برجام بود نگاه کنيم متوجه مي‌شويم تندروها تلاش کرده‌اند در اين روز مراسم 13 آبان را باشکوه‌تر از هميشه برگزار کنند. هدف نيز اين بوده که کسي در داخل و خارج چنين تصور نکند که سياست ما تغييري نکرده است. در چنين شرايطي کشورهاي غربي اعم از کشورهاي اروپايي و آمريکا متوجه شدند که شرايط قبل نسبت به غرب همچنان به قوت خود باقي است. اين مسائل هيچ ارتباطي با ترامپ ندارد و خيلي زودتر از ترامپ اتفاق افتاده است.
چه تضميني وجود دارد اين اتفاق در برجام آينده نيفتد؟
بنده معتقد نيستم نرمش‌قهرمانانه و برجام1400 موفق خواهد شد. در عالم سياست کسي نمي‌تواند به صورت قطعي از آينده سخن بگويد. با اين وجود آنچه مشخص است اين است که جدا از غرب‌ستيزي در ايران يکي از موضوعاتي که براي جبهه پايداري و طرفداران آقاي احمدي‌نژاد و اصولگرايان تندرو مطرح است اين است که اگر وضعيت اقتصادي ايران بهبود پيدا مي‌کرد که در برجام گذشته اين اتفاق رخ داد، در برجام بعدي به نام چه کساني ثبت خواهد شد. تندروهاي به هيچ‌عنوان دوست ندارند اين احساس در بين مردم به وجود بيايد که دولت آقاي روحاني و حاميان اصلاح‌طلب وي چنين موفقيت بزرگي را به نام خود ثبت کنند. تندروها به دنبال وضعيت کنوني بوده‌اند که مردم همه مصيبت‌هاي کشور و به خصوص مشکلات اقتصادي را از چشم دولت روحاني ببينند.
چرا اين اتفاق در آينده رخ نخواهد داد؟
هنگامي که نرمش‌قهرمانانه و برجام1400 در سال آينده رخ مي‌دهد به صورت طبيعي و در کوتاه مدت نرخ دلار و سکه کاهش پيدا مي‌کند، تحريم‌ها کاهش پيدا مي‌کند و مراودات بانکي بين ايران و کشورهاي جهان دوباره رونق مي‌گيرد.در نتيجه در کوتاه مدت اقتصاد ايران تکان مي‌خورد و رونق اقتصادي به وجود مي‌آيد.به همين دليل اين مسأله داراي اهميت است که اين رونق اقتصادي در نهايت به نام چه کساني نوشته مي‌شود. آنچه مشخص است اين است که اين موفقيت به نام روحاني، ظريف يا اصلاح‌طلبان نوشته نخواهد شد. تندروها عنوان خواهند کرد برجامي که در دولت روحاني اتفاق افتاده سبب رونق اقتصادي و گشايش در وضعيت معيشتي مردم نشده اما برجامي که مثلا سعيد جليلي، حسين دهقان يا محمد باقر قاليباف انجام داده سبب گشايش‌هاي بزرگي در زندگي مردم شده است. دليل آن نيز اين است که حسن روحاني کار خود را به درستي انجام نداده است. اين در حالي است که در برجام جديد کار به درستي انجام شده است و تيم مذاکره‌کننده جديد براي اجراي برجام جديد تضمين گرفته است.در اين وضعيت مردمي که به دلايل اقتصادي جان به لب شده بودند به اين نتيجه مي‌رسند که وضعيت اقتصادي خوب شده و قيمت دلار روند کاهشي به خود گرفته است. همه اين اتفاقات در شرايطي رخ مي‌دهد که آنها همچنان در شيپور مي‌دمند و به دنيا نشان مي‌دهند دشمني با آمريکا همچنان به قوت خود باقي است. اين طيف در حوزه شعار دادن و تبليغات به سود خود کوتاه نمي‌آيند. در چنين شرايطي قدرت نيز شکل يکپارچه‌اي دارد و علاوه بر اينکه مجلس در اختيار آنهاست، قوه مجريه نيز به دست اصولگرايان افتاده است.اصولگرايان با وضعيتي مواجه خواهند بود که ديگر کسي نيز با برجام جديد مخالفت نخواهد کرد.
در مجموع شما با حضور بايدن در قدرت نسبت به آينده ايران خوش‌بين هستيد؟
بله، در کوتاه‌مدت وضعيت اقتصادي ايران بهتر خواهد شد. با اين وجود نبايد فراموش کنيم که اين اتفاق در کوتاه مدت رخ خواهد داد. مشکلات اساسي و بنيادي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي ايران همچنان سرجاي خود است. مهم‌ترين مشکلات سياسي ما ضعف جامعه مدني است. قرار نيست اين مشکلات نيز با برجام1400 تماما حل شود. برجام آينده تنها وضعيت اقتصادي اقشار محروم جامعه را بهتر مي‌کند اما دغدغه‌هاي دانشجويان، نويسندگان و تحصيلکردگان جامعه را به طور مطلوب حل نخواهد کرد. به همين دليل شيريني و حلاوت1400 فقط چندماه خواهد بود اما پس از مدتي فروکش خواهد شد. تنها در شرايطي که وضعيت اقتصادي رو به بهبود باشد و در عين حال گام‌هايي نيز در زمينه توسعه سياسي و فرهنگي برداشته شود، مي‌توان نسبت به آينده خوش‌بين بود.انسان به اميد زنده است و ما اميدواريم گام‌هايي در اين زمينه برداشته شود.
سایر اخبار این روزنامه
تله تنش
چند هفته دیگر قلدرها به زباله‌دان تاریخ می‌پیوندند
رکورد شکنی کرونا در روزهای تعطیل
برجام۱۴۰۰ از برجام۹۴ موفق‌تر خواهد بود
موساد و تروریسم سازمان‌یافته
آغاز ترور دانشمندان و پایان برجام؟!
نگران عادی شدن مرگ عزیزان و بزرگان هستیم
تغایر طرح کسب و کار تلقی کردن وکالت دادگستری با موازین شرعی
ترور موذیانه علم و بی‌تابی برای جنگ‌افروزی
