روزنامه آفتاب یزد
1399/09/09
دادخواهی بین‌المللی ایران
یوسف مولایی کارشناس حقوق بین‌الملل در مورد اقدامات حقوقی لازم در مورد ترور اخیر در گفتگو با آفتاب یزد:حقوق بین‌الملل به سیاست آلوده شده است اما...
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع ایران، که روز جمعه به شهادت رسید در رسانه‌های خارج از ایران با القاب زیادی شناخته شده بود ازجمله «یکی از ۵۰۰ چهره قدرتمند جهان.» اما او در بین ایرانی‌ها به«قاسم سلیمانیِ صنعت دفاعی» و «فخر ایران» شهره بود. پیشتر رسانه‌های اسرائیل خبر داده بودند که قرار بوده محسن فخری‌زاده نیز همراه دیگر دانشمندان و دست اندرکاران اتمی ایران در سال۸۸ ترور شود اما بنا بر ملاحظاتی از جمله لو رفتن برخی اقدامات،
او دیگر ترور نشده است. محسن فخری‌زاده مهابادی در شهر قم متولد شده و متولد ۱۳۳۶ است. او و فریدون عباسی دوانی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در دولت محمود احمدی‌نژاد، از جمله فرماندهان سپاه پاسداران بودند که بعدا به برنامه‌ها و تحقیقات هسته‌ای ایران پیوستند.
> واکنش‌های بین‌المللی و چند موضوع مهم
ترور این دانشمند ایرانی از آن دست خبرهایی است که بازتاب‌های بین‌المللی را در پی داشته است. روزنامه تایمز چاپ لندن نوشته است که یک عضو سپاه پاسداران که از او با عنوان پدر برنامه اتمی ایران نام برده میشود در نزدیکی تهران ترور شده است. روزنامه بریتانیایی گاردین در گزارشی نوشته است که حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران گفته که انتقام ترور محسن فخری‌زاده را خواهد گرفت. این روزنامه این نظر را بازگو کرده است که ممکن است دلیل ترور فخری‌زاده تلاشی برای وادار کردن ایران به واکنش تند باشد تا جو بایدن را در اجرای برنامه معامله با جمهوری اسلامی ایران در موضع دشوارتری قرار دهد. گاردین به نقل از ایموس یالدین، رئیس سابق سازمان اطلاعات ارتش اسرائیل نوشته است: «با فرصت زمانی باقی مانده برای ترامپ، این حرکت می‌تواند به واکنش خشونت‌آمیزی
منجر شود و بهانه‌ای را برای حمله به رهبری آمریکا به تاسیسات اتمی ایران فراهم کند.» نشریه بریتانیایی«اسپکتیتور» هم موضوع ترور محسن فخری‌زاده را به روزهای پایانی زمامداری دونالد ترامپ و ایجاد مشکل برای او در معامله مورد نظر جو بایدن با حکومت ایران مرتبط دانسته و نوشته است:«هرکسی که ضربه را وارد کرده باشد مطمئنا آن را با نظر مساعد ترامپ انجام داده است.» این نشریه می‌افزاید که:«بار دیگر، ترامپ می‌خواهد اثری از خود در خاورمیانه باقی بگذارد که پاک کردن آن برای بایدن
دشوار باشد.»
> پیگیری همه ی ابعاد ماجرای ترور
یوسف مولایی، کارشناس مسائل حقوق بین‌الملل در پستی اینستاگرامی پیرامون این موضوع می‌نویسد:« ترور دانشمند کشورمان دکتر محسن فخری‌زاده یک عمل جنایتکارانه بوده و محکوم است. برابر موازین حقوق بین‌الملل، ایران حق دارد از تمامی امکانات خود در عکس‌العمل متناسب استفاده کند. هدف این جنایت بزرگتر از شهادت یک دانشمند است. ایجاد بی‌ثباتی در منطقه می‌تواند هدف اصلی این جنایت باشد. شورای امنیت سازمان ملل با هدف حمایت از صلح و امنیت در منطقه باید هر چه سریع‌تر این عمل تروریستی را محکوم کرده و برای شناسایی عامل و عاملان آن کمیته حقیقتیاب تشکیل دهد. کشورهای صلح طلب عضو جامعه بین‌الملل هم که تروریسم را عامل تا امنی و بی‌ثباتی در جهان می‌دانند باید بدون قید و شرط این جنایت را محکوم کنند در غیر این صورت اعمال استانداردهای دوگانه در قبال تروریسم پاداشی برای تروریست‌ها خواهد بود و موجبات بیشتر این پدیده شوم را در پی
خواهد داشت.»
> مانعی به نام استانداردهای دوگانه
اگرچه اتحادیه اروپا با محکوم کردن این ترور خواستار حفظ آرامش شده است و نیز سخنگوی وزارت خارجه آلمان هم در پیامی جداگانه از همه طرف‌ها خواسته که خویشتنداری نشان دهند تا شرایط وخیم نشود اما این گونه موضع گیری‌ها نشان از «استانداردهای دوگانه در مواجهه با ترور و تروریسم» دارد. آن گونه که مولایی در گفتگو با آفتاب یزد می‌گوید: بهترین و عاقلانه‌ترین مسیر، کشانیدن موضوع به شورای امنیت سازمان ملل است اما آمریکایی‌ها اجازه ی هیچ مصوبه‌ای علیه اسرائیلی‌ها به فرض محکوم شدن نخواهند داد اما بازهم تنها راه حقوقی، درگیر کردن شورای امنیت سازمان ملل
متحد است.»
آن گونه که در خبر‌ها می‌خوانیم، آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هم خواهان خویشتن داری و پرهیز از هرگونه اقدامی شده که به افزایش تنش‌ها در منطقه منجر میشود. در کنار این موضوعات رویترز به نقل از رسانه‌های اسرائیلی گزارش داده که سفارتخانه‌های این کشور در حالت هشدار و آماده‌باش هستند. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در نامه‌ای به دبیرکل این سازمان و شورای امنیت،می نویسد:« نشانه‌های جدی درباره مسئولیت اسرائیل در ترور محسن فخری زاده وجود دارد.» ایران قویاً از دبیرکل سازمان ملل متحد و شورای امنیت خواسته است تا همه ی عوامل این ترور محکوم شوند.
> شورای امنیت باید کمیته حقیقت یاب تشکیل دهد
دکتر مولایی در گفتگو با آفتاب یزد مجموعه اقداماتی را که جمهوری اسلامی ایران در عرصه حقوق بین‌الملل می‌تواند انجام دهد را این‌گونه شرح می‌دهد: در حقوق بین‌الملل خیلی امکان مانور وجود ندارد. تنها شورای امنیت است که ایران اقدام کرده است. پیشتر هم گفته‌ام که شورای امنیت باید کمیته حقیقتیاب تشکیل دهد و اینکه در ایران گفته میشود اسرائیل در جریان این ترور نقش دارد کافی نیست و این مسئله باید به طور رسمی از مراجع بین‌المللی اعلام و شناسایی شود تا اقدامات بعدی صورت پذیرد. بنابراین امکان رفتن به مراجع قضائی بین‌المللی مثل دادگاه دیوان بین‌المللی دادگستری یا دیوان کیفری بین‌المللی وجود ندارد. حقوق بین‌الملل در این مراحل بسیار بعید است. تنها شورای امنیت است که آن هم با توجه به حضور آمریکا و متحدانش شاید اقدام اساسی نتوان انجام داد. کارهای دیپلماتیک الان خیلی وسیع نیست.
> کشورهای دنیا بدون قید شرط باید این ترور را محکوم کنند
مولایی در ادامه در واکنش به اظهارات اخیر ظریف مبنی بر درخواست از کشور در محکوم کردن این ترور می‌گوید: کشورهای دنیا بدون قید شرط باید این مسئله را محکوم کنند که اگر چنین نکنند پاداشی برای تروریست‌ها است و باعث رشد بیشتر تروریسم میشود. به نظر من نتیجه مستقیم حقوقی ندارد. مگر اینکه کشورها بخواهند آن را در مجمع عمومی مطرح کنند. چون راه شورای امنیت بسته است اگر کشورهای دیگر محکوم کنند و همراهی با ایران وجود داشته باشد حداقل این است که بتوان آن را در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کرد و آنجا بیانیه‌ای صادر شود. ولی اینها مستلزم این است که ابتدا عاملان و آمران این امر به طور رسمی در یک چارچوب حقوقی شناخته شوند. ترور رفیق حریری که در لبنان انجام شد شورای امنیت قطعنامه صادر کرد و دادگاه اختصاصی برای آن تشکیل داد و کمیته حقیقت یاب بررسی کرد و در نهایت چون شورای امنیت خواسته بود دادگاه رای صادر کرد. اینجا هم اگر شورای امنیت همکاری کند که نخواهد کرد چون آمریکا هر مسئله که علیه اسرائیل باشد را وتو می‌کند بنابراین آنجا بسته است. اما به دلیل اینکه افکار عمومی دنیا را بیشتر علیه تروریسم بسیج کرد و کشورهای دیگر هم محکوم کنند چون همکاری آنها باز است و به لحاظ سیاسی بدون اینکه تبعات حقوقی خاصی داشته باشد محکوم کردن این عمل سبب میشود که در آینده کمتر شاهد چنین اتفاقاتی در دنیا باشیم. کشورهای غربی رفتارهای دوگانه و استانداردهای دوگانه‌ای در موضع تروریسم دارند و این باعث میشود این پدیده هم چنین ادامه داشته‌باشد. این مسئله واقعا پیچیده است در ظاهر شاید برای حذف یک دانشمند ایرانی این حمله تدارک دیده شده اما پشت سر آن دامی است برای ایجاد ناامنی و بی‌ثباتی در منطقه و ایران هم اگر درگیر موضوع شود هزینه‌های زیادی می‌تواند برایش داشته باشد و علاوه بر فشاری که روی شانه‌های خود احساس می‌کند ممکن است فشار مضاعف دیگری را متحمل شود. رسانه‌ها روی این جنبه باید کار کنند که الان در سطح ملی چگونه باید کارشناسان با حاکمیت همکاری کنند تا ابعاد مختلف موضوع را تحلیل کنند و به یک خط مشی کارشناسانه برسند و در چارچوب آن یک اقدام و عکس العمل مناسب تعریف شود و انجام اقدامات شتابزده‌ای که به طور طبیعی برخاسته از عواطف و احساسات است سبب نشود که ما در مسیری قرار گیریم که هزینه هایش برای ما بیشتر شود.
> تعریف واحدی از تروریسم وجود ندارد
این کارشناس حقوق بین‌الملل در ادامه درباره استانداردهای دوگانه تروریسم در کشورهای مختلف خاطرنشان می‌کند: تعریف واحدی از تروریسم وجود ندارد. کشورها بر اساس منافع و مصالح خودشان لیستی از تروریست دارند و تعریف واحدی نیست. البته کنوانسیون پالرمو یا مبارزه با تامین منابع مالی تروریسم که جزء کنواسیون‌های چهارگانه‌ای است که FATF مقداری به تعریف نزدیک شدند ولی در تعیین مصداق‌ها هنوز دست دولت‌ها باز است هر دولتی لیست خودش را برای تعیین تروریست دارد. مثلا ایران لیستی دارد که با لیست آمریکا یکسان نیست و همین طور کشورهای دیگر. اینجاست که یک توافق درچارچوب کنوانسیون‌های بین‌المللی وجود دارد مثل بمب‌گذاری در کشتی یا هواپیما یا گروگان گیری. اما بقیه مصداق‌ها هنوز کامل تعیین نشده و بنابراین دولت‌ها براساس منافع و مصالح خودشان مصداق‌های متفاوتی از آن ارائه می‌دهند این است که سبب ایجاد استانداردهای دوگانه میشود.
> در مورد ترور رفیق حریری شورای امنیت به طور فعال وارد شد
وی در پایان یادآوری می‌کند: همان طور که گفتم در مورد ترور رفیق حریری شورای امنیت به طور فعال وارد شد و از مسیر شورای امنیت دادگاه اختصاصی برای آن تشکیل شد. امکان حقوقی وجود دارد ولی به لحاظ سیاسی اکنون چنین فضای مساعدی به نفع ایران وجود ندارد که شورای امنیت وارد موضوع شود ولی تلاش برای بین‌المللی کردن ابعاد پرونده ی این ترور مطلب درستی است به همین دلیل گفتم باید کارشناسان مختلف از طریق حاکمیت فرا خوانده شوند و ابعاد مختلف این موضوع بررسی شود و طرحی برای مقابله با این اقدامات که در آینده شاهد آن نباشیم ارائه دهند. یکی از این تدابیر نحوه محاکمه مسببین است که باید با رعایت استانداردهای جهانی باشد. دادگاه اگر علنی باشد حضور وکلا و دفاع آنها مانعی برای آن وجود نداشته باشد و اگر ایران استانداردها را رعایت کند بازتاب بین‌المللی خوبی می‌تواند داشته باشد و از این جهت می‌تواند برای ایران دستاورد مثبتی داشته باشد. اما اگر این موارد رعایت نشود بازتاب آن ضعیف خواهد بود و چون در خارج به سیستم قضائی ایران انتقادات زیادی وجود دارد محاکمه عاملان در داخل با شک و تردیدهایی در خارج مواجه خواهد شد که سبب کاهش اهمیت موضوع در خارج خواهد شد. همانطور که گفتم این موضوع ابعاد مختلفی دارد؛ سیاسی، حقوقی، اقتصادی، فنی و امنیتی باید از کارشناسان مختلف کمک گرفته شود تا تحلیل درستی ارائه شود و بتوان راه حل مقابله‌ای بیان کرد که به نفع منافع ملی باشد که این امر از طریق گفتگوهای فراگیر ملی
بیرون می‌آید.
سایر اخبار این روزنامه
آیا آمپول دیازپام نایاب شده است؟!
در ستاد ملی مقابله با کرونا مصوب شد
عاملان و آمران ترور شهید فخری‌زاده مجازات شوند
تلاش کردیم با او درباره این موضوع گفتگو کنیم اما پاسخی داده نشد
دادخواهی بین‌المللی ایران
سیاسی کاری کثیف
قیمت مسکن کاهش می‌یابد؟
دموکرات‌ها به دنبال سلب مسئولیت
خانه خراب‌های شهر
آن کودک بازی نمی‌کند
بحرانی بنام پیری‌جمعیت
کسوفی برای تطهیر یک ساحر!
