گروه اقتصاد ی – کورش شرفشاهی: یکی از جد ی ترین مشکلات اقتصاد ی کشور، اقتصاد تک محصولی وابسته به نفت است. از مد ت ها قبل بر کاهش وابستگی به نفت تاکید شد ه و د ر چند ین برنامه توسعه بر تحقق آن اصرار ورزید ه اند اما با وجود تمام این تاکید ات، هرگز نتوانستیم از وابستگی به نفت فاصله بگیریم. تا آنکه تحریمها کار خود را کرد و چون نتوانست نفت بفروشیم و د لارهای آن را به کشور بازگرد انیم یا صرف خرید و وارد ات کالاها کنیم تا د ر نهایت به تولید ملی ضربه بزند ، ناچار شد یم با اقتصاد نفتی خد احافظی کنیم به نوعی که سخنگوی د ولت اعلام کرد برای اولین بار از بود جه نفتی فاصله گرفتیم.

بود جه بد ون وابستگی به نفت

سخنگوی د ولت با افتخار اعلام کرد : طبیعتا میزان فروش نفت کشور نسبت به گذشته افزایش خواهد یافت و د ولت این د رآمد اضافی را صرف سرمایه گذاریهای زیربنایی و تکمیلی خواهد کرد . بود جه جاری وابسته به نفت نخواهد بود و تلاش شد ه که حتی د ر جاری نیز وابستگی کمتر شود . هر چه از نفت به د ست آید خرج حمایت از توسعه زیرساختی کشور و حمایت اجتماعی و معیشتی از مرد م خواهد شد . علی ربیعی تاکید کرد : بنابراین وابستگی بود جه به ویژه بود جه جاری به نفت افزایش نخواهد یافت.

بود جه بد ون نفت از سر اجبار یا اختیار

شعار بود جه بد ون نفت اگرچه از ابتد ای انقلاب همواره مطرح شد ، اما زمانی به این مهم رسید یم که به برکت تحریم ها صورت گرفت. به عبارت بهتر اگر تحریم نبود یم، همچنان نفت می فروختیم و با پول آن بخش های مختلف اقتصاد کشور را د ر اختیار کشورهای تولید کنند ه بزرگ همچون چین قرار مید اد یم و بد تر اینکه با کالاهای بی کیفیت د لارهای نفتی را باد هوا میکرد یم. اما حالا که سایه تحریم بر سرمان سنگینی می کند ، ناچار هستیم با بود جه نفتی خد احافظی کنیم. به عبارت بهتر اگر امروز گشایشی د ر اقتصاد کشور و توجه به بخش های د یگر همچون مالیات، معد ن و خد مات صورت گرفته، به د لیل آن است که د یگر نمی توانیم نفت بفروشیم نه آنکه با قد رت و مد یریت نفت نفروختیم با د رآمد آن را د ر صند وق توسعه ذخیره کرد یم.

کوچکتر شد ن اقتصاد

این یک واقعیت د رد ناک است که اگر اقتصاد ما کوچکتر شد ه، ناشی از ند اشتن منابع است. هنگامی که اقتصاد ضعیف میشود ، کسب و کارها را با خود ضعیف می کند و د لیل ضعیف شد ن اقتصاد و کسب و کارها، ند اشتن منابع لازم است. آنگونه که بارها بر جذب سرمایه خارجی تاکید کرد ه ایم. بنابراین هنگامی می توانیم به صفر شد ن سهم نفت د ر اقتصاد افتخار کنیم که اقتصاد ما روی پای خود ایستاد ه باشد . بد ین معنا که بتوانیم تمام نیازهای د اخل را تامین کنیم، مواد اولیه را بخریم، تولید بد ون هیچ مشکلی اد امه د اشته باشد و مهمتر از همه د ست فساد و رانت را کوتاه کنیم. اما امروز که اقتصاد ما کوچک شد ه، هیچ افتخاری بابت حذف نفت از بود جه نمی توانیم د اشته باشیم. هنگامی که خط تولید پراید از یک سال پیش متوقف میشود ، اما مد یران سایپا اعلام میکنند که ۲ هزار خود رو منتظر قطعه بود ه و د ر حالی که بازار د چار التهاب است، نتوانسته این خود روها را وارد بازار کند ، یعنی وابستگی ما به نفت همچنان وحشتناک است. البته اگر مد یران سایپا د رست گفته باشند و این خود رو ها را خود شان احتکار نکرد ه باشند .

اعانه پرد ازی با منابع نفتی

متاسفانه یکی از جد ی ترین مشکلاتی که گریبان اقتصاد را گرفته، رویکرد اعانه پرد ازی است که با اد بیات گوناگونی از آن یاد میشود و حتی گد اپروری نیز به آن گفته اند . اینکه قرار باشد د ر آیند ه نفت را بفروشیم اما برای توسعه زیرساخت ها و رونق اقتصاد ی صرف نکنیم و د ر قالب ماهیانه جزیی به مرد م بد هیم، اقد امی اشتباه و راهی غلط است. اگر فروشنفت احتمالی را که د ر نتیجه رویکرد حذف تحریم ها اتفاق می افتد ، برای توسعه زیرساختها هزینه کنیم، اقد امی منطقی است، اما اگر قرار باشد این پول را بگیریم و د ر بین مرد م تقسیم کنیم، این قبیل رفتارهای پوپولیستی هیچ تاثیری د ر اقتصاد نخواهد گذاشت و باید منتظر روزهای اسفبار د یگری د ر آیند ه باشیم.

د لارهای نفتی و تولید

د ر این رابطه یک کارشناس حوزه کار می گوید : کاهش وابستگی به نفت زمانی اثرگذار است که د رآمد های نفتی د ر صنایع زیربنایی و بخشهای تولید ی سرمایه گذاری شود تا کل کشور به ویژه کارگران آثار آن را د ر زند گی خود احساس کنند .حمید نجف د ر گفت وگو با ایسنا، د ر ارزیابی کاهش وابستگی بود جه ۱۴۰۰ به نفت گفت: تا زمانی که موانع از سر راه تولید و صاد رات برد اشته نشود به هر میزان وابستگی به د رآمد های نفتی کاهش یابد تاثیری د ر معیشت کارگران ند ارد ، مگر آنکه هرچه از محل فروش نفت به د ست آمد د ر زیرساختها و صنایع زیربنایی کشور هزینه کنیم.وی اد امه د اد : کاهش وابستگی بود جه به نفت خوب است به شرطی که پول نفت را د ر جایی به کار ببریم که کل کشور از آن منتفع شوند . لازم نیست کارخانه جد ید ی راه اند ازی کنیم، اگر پول نفت د ر بخشهای تولید سرمایه گذاری شود و کارخانه های راکد به چرخه تولید برگرد ند می توان گفت که کارگران اثرات این کاهش وابستگی را د ر زند گی خود احساس خواهند کرد .نجف تصریح کرد : وقتی د رآمد های نفتی د ر بخش تولید و صنعت به کار رود ، د و نتیجه حاصل می شود ؛ اول اشتغالزایی و رونق تولید و کسب و کار و د وم حفظ امنیت شغلی کارگران و بقای کارخانه ها و تمام این موارد مثل زنجیره های بهم پیوسته هستند چرا که با احیای کارخانه های از رد ه خارج شد ه، بازگشت به کار کارگران و ایجاد شغل اتفاق می افتد ، از محل بازگشت کارگران به کار، خطوط تولید راه اند ازی می شود و افزایش بهره وری و رونق تولید به وجود می آید و د ر نهایت صیانت و حفظ امنیت شغلی نیروی کار حفظ می شود .این کارشناس حوزه کار با بیان اینکه باید تهد ید ها را به فرصت تبد یل کنیم، اظهار کرد : د ر شرایط اقتصاد ی حاضر که از یک سو با فشارهای خارجی و از سوی د یگر با کرونا روبه رو هستیم باید از فرصت به وجود آمد ه استفاد ه کنیم. نرخ د لار و نوسان ارز اگرچه به بیشتر بخشها خسارت وارد کرد ولی د ر مقابل برای بخش تولید موثر بود چون تولید ملی را د ر برابر کالاهای بی کیفیت و بنجولی که همه ساله وارد کشور می شد حفظ و مرد م را به خرید و مصرف تولید د اخلی ترغیب کرد .نجف افزود : صرفنظر از تقویت تولید د اخلی و جلوگیری از وارد ات بی رویه کالا، بسیاری از کارخانه ها تحت این شرایط به سود آوری رسید ند و د رآمد سرشاری به د ست آورد ند .وی به کارخانه ها پیشنهاد کرد : بخشی از سود کلانی که از محل افزایش نرخ ارز حاصل شد ه د ر جهت راه اند ازی خطوط تولید صرف کنند و بخشی د یگر را که متعلق به کارگران است به عنوان سهم نیروی کار بپرد ازند و جایگاه کارگران را د ر نظر بگیرند .

نباید سیاه و سفید ببینیم

این یک واقعیت است که نفت میتواند به کمک اقتصاد بیاید به شرط آنکه برای توسعه و اشتغال زایی برنامه ریزی شود و هرگز بازیهای سیاسی را با فروش نفت د نبال نکنیم. اینکه یک د ولت روی کار بیاید و د رآمد های نفتی را صرف هزینه های تبلیغاتی کند و اصرار د اشته باشد کشور نیازمند کمک به نیازمند ان است اما د ر عمل نفت صرف تبلیغات و بازی های سیاسی شود ، آغاز بازگشت به مسیر اشتباه گذشته است.