روزنامه مردم سالاری
1399/09/13
اجماع غرب روی بازگشت آمریکا به برجام
«جو بایدن» رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا بار دیگر بر موضع خود در مورد بازگشت به برجام تاکید کرد و در عین حال آن را کاری دشوار دانست.به گزارش‌ایرنا، بایدن در مصاحبه‌ای که توماس فریدمن ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز با وی انجام داد، در مورد مقاله‌ای که ۱۳ سپتامبر (۲۳ شهریور) در تارنمای سی ان ان در ارتباط با به بازگشت به برجام نوشته بود، سخن گفت.
بایدن در آن مقاله نوشته بود: اگر‌ایران به تعهدات برجامی‌اش بازگردد، آمریکا بار دیگر به‌این توافق می‌پیوندد و تحریم‌های ضد‌ایرانی را لغو می‌کند.
جمهوری اسلامی‌ایران نیز همواره اعلام کرده است در صورت بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات برجامی‌از سوی دیگر طرف‌های‌این توافق بین المللی، گام‌های برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی‌از سوی تهران به سرعت برگشت پذیر خواهد بود.
به نوشته نیویورک تایمز، دیدگاه بایدن و تیم امنیت ملی اش‌این است که به محض‌اینکه توافق هسته‌ای از سوی هر دو طرف (تهران و واشنگتن) به اجرا گذاشته شود، باید به صورت خیلی کوتاه، دور مذاکراتی برای طولانی کردن مدت محدودیت تولید مواد قابل شکافت در‌ایران و بررسی فعالیت‌های منطقه‌ای تهران، انجام شود.
بایدن در بخشی از‌این مصاحبه ، به موضوع موشکی‌ایران اشاره کرد و با طرح برخی ادعاها در‌این باره، در عین حال اذعان کرد: واقعیت‌این است که بهترین راه برای دستیابی به ثبات در منطقه، پرداختن به برنامه هسته‌ای(ایران) است.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در سال 2018 به طور یکجانبه از برجام خارج شد و تحریم‌های ظالمانه‌ای را علیه‌ایران اعمال کرد.
نگاه رئیس جمهوری منتخب آمریکا به برجام
«جو بایدن» رئیس جمهوری منتخب آمریکا از روز ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ یعنی کمتر از دو ماه دیگر (اول بهمن) وارد اتاق بیضی کاخ سفید میشود و به صورت رسمی‌سکان رهبری‌ایالات متحده را در دست می‌گیرد. اگرچه قوانین‌این کشور اجازه هیچ دخالتی را به فرد منتخب مردم در اداره امور ریاست جمهوری تا زمان فوق نمی‌دهد اما وی از هم اکنون در حال چینش وزرا، مشاوران و گروه همراه خود در کاخ سفید است و خط سیاست‌های کلان خود را نیز آماده می‌سازد. از‌اینرو ارزیابی‌های گوناگونی از خط مشی و رویکردهای احتمالی وی در قبال موضوعات داخلی و خارجی مطرح میشود. بیشتر تحلیلگران چالش‌های داخلی همچون مدیریت مقابله با ویروس کرونا، بحران و رکود اقتصادی و مسائل نژادی و شکاف اجتماعی در آمریکا را مهمترین دغدغه بایدن می‌دانند. اگرچه سیاست خارجی پس از موضوعات فوق قرار می‌گیرد اما بیشتر کارشناسان و اندیشکده‌ها در غرب اعتقاد دارند موضوع برجام و نحوه تعامل با‌ایران از اولویت‌دارترین پرونده‌ها در حوزه سیاست خارجی دولت بایدن است. بایدن از دوره پیش از انتخابات تصمیم خود مبنی بر بازگشت به برجام را اعلام کرده بود. به همین دلیل اتاق‌های فکر آمریکایی و اروپایی دیدگاه‌ها و تحلیل‌های گوناگونی را در زمینه بازگشت‌ایالات متحده به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بیان می‌کنند؛ توافقی که «دونالد ترامپ» با خروج از آن در سال ۲۰۱۸ به شدت به اعتبار آمریکا و مفاد توافق و مزایای‌این قرارداد برای‌ایران آسیب وارد کرد. در بخش زیر بخش‌هایی از تحلیل مراکز پژوهشی غرب در‌این زمینه آورده شده است. لازم به ذکر است برخی از‌این ارزیابی‌ها مربوط به دوره پیش از مشخص شدن نتیجه انتخابات روز ۱۳ آبان‌ایالات متحده است.
برجام، اولویت دارترین پرونده
سیاست خارجی بایدن
اندیشکده «بروکینگر» در گزارشی با عنوان «به دنبال توافق هسته‌ای سریع و موقت» دیدگاه‌های کارشناسان خود را در مورد مسائل مختلف بین المللی جویا شد.این مرکز پژوهشی که چندسالی است در رتبه نخست برترین اندیشکده‌های آمریکا و جهان‌ایستاده است، پیش از انتخابات در زمینه برجام و‌ایران آورد:
در حوزه سیاست خارجی یکی از فوری‌ترین پرونده‌ها برای بایدن‌ایران است. هنگامی‌که ترامپ در سال ۲۰۱۷ روی کار آمد، تهران توافقنامه‌ای را امضا کرد که محصول سال‌ها مذاکره سخت بود. هدف توافق جلوگیری از پیشرفت مداوم هسته‌ای تهران به سوی کسب تسلیحات اتمی‌بود.
درحالی که فشار حداکثری ترامپ منابع رهبران‌ایران را کاهش داد اما تهران به پذیرش توافقی تازه وادار نشد.این خط مشی منافع آمریکا در خاورمیانه را با مشکل مواجه کرد و همزمان خسارت‌هایی را برای ۸۰ میلیون‌ایرانی به همراه داشت.
در دولت رئیس جمهوری بعد یک دیپلماسی دقیق و پایدار برای بازیابی اعتماد میان‌ایالات متحده و دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای مورد نیاز خواهد بود تا موجب حرکت هر دو طرف در جهت رعایت تعهدات پیشین در توافق برجام شود.ایالات متحده و شرکای آن تلاش دارند از روند دیپلماتیک در تعامل با تهران جهت رفع نقایص توافق هسته‌ای برجام استفاده کنند. ...رهبران‌ایران هم به نوبه خود خواستار جبران میلیاردها دلار زیانی هستند که به واسطه از دست دادن تجارت، سرمایه گذاری و کاهش رشد اقتصادی ناشی از خروج‌ایالات متحده از برجام متحمل شده اند.
کاخ سفید از گذشته درس بگیرد
اندیشکده «مرکز امنیت آمریکایی نوین» نیز در دوره قبل از انتخابات راهکارهایی را به مسئول بعدی کاخ سفید در زمینه برجام ارائه کرد.این مرکز پژوهشی در گزارش خود با عنوان «در مورد‌ایران، دولت بعدی آمریکا باید گذشته را رها کند» عنوان داشت:
شرایط سال۲۰۲۱ که دولتی جدید در آمریکا قدرت را به دست خواهد گرفت به طور کامل متفاوت از آن شرایطی خواهد بود که در آن دولت باراک اوباما در مورد توافق هسته‌ای با‌ایران مذاکره کرد. اما دولت بعدی‌ایالات متحده می‌تواند درس‌های ارزشمندی را از تجربه دولت اوباما در توافق هسته‌ای و همچنین از فروپاشی برجام به خاطر خروج دولت ترامپ کسب کند. دولت‌ایالات متحده باید درباره چگونگی پیگیری بخش‌های هسته‌ای‌این توافق اولیه تصمیم‌گیری کند. ممکن است دولت بایدن تلاش کند که‌ایالات متحده و‌ایران را به برجام بازگرداند. احتمالاً‌این ساده‌ترین رویکرد خواهد بود.
از طرف دیگر بازگشت به توافق می‌تواند منجر به نارضایتی دائم مخالفان برجام، یعنی اسرائیل، عربستان سعودی و جمهوری خواهان کنگره از بایدن شود.
مقاومت حداکثری‌ایران
در برابر فشار حداکثری ترامپ
اندیشکده بریتانیایی «چتم‌هاوس» نیز اگرچه در تحلیل خود دیدگاهی اروپا محور به بایدن و برجام داشت، اندکی قبل از انتخابات آمریکا در ارزیابی خود تلاش‌ها در مخالفت با‌این توافق و رویکرد رئیس جمهوری منتخب آمریکا را چنین عنوان کرد:
برجام در سال ۲۰۱۵ میان‌ایران و قدرت‌های جهانی در قالب (گروه ۱+۵) امضا شد و در ازای رفع تحریم‌ها، محدودیت‌هایی را برای برنامه هسته‌ای تهران‌ایجاد کرد.این توافقنامه از سوی حامیان آن یک موفقیت بزرگ چندجانبه ارزیابی شد اما جمهوریخواهان کنگره، کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و اسرائیل با آن مخالفت می‌کردند.
دولت ترامپ و جمهوریخواهان از سال ۲۰۱۶ تلاش برای نابودی برجام را در دستور کار خود قرار دادند و در انتخابات آن سال‌این رویکرد را بخشی از کارزار انتخاباتی خود اعلام کردند که با استقبال کشورهای منطقه روبرو شد.
فشار حداکثری ترامپ به تدریج شدت گرفت و از سال ۲۰۱۸ با خروج از برجام تکمیل شد. بی نتیجه ماندن تلاش ترامپ برای کشاندن‌ایران به میز مذاکره ولی کاهش تعهدات برجامی‌ایران را موجب شد که با تشدید بیشتر فشارهای دولت آمریکا همراه بود. تهران برای تلافی اقدامات خصمانه دوسال اخیر ترامپ، از رعایت کامل برجام طی چند مرحله عدول کرد و راهبرد مقاومت حداکثری را در پیش گرفت تا اهرم فشاری را برای تغییر سیاست‌های واشنگتن به دست بیاورد.
دولت آمریکا، چه ترامپ باشد و چه بایدن، بهتر است از شکست‌های پیشین واشنگتن درس بگیرد.
بایدن در جستجوی مسیر دیپلماسی
اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» در گزارشی پس از اعلام پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا، ضمن پرداختن به رویکرد دیگر اعضای برجام نسبت به اقدامات ترامپ، در زمینه بازگشت بایدن به برجام نوشت:
دولت بایدن می‌تواند روند به وجود آمده در دولت ترامپ به ویژه فشارحداکثری علیه‌ایران را معکوس کند. وی از زمان تحلیف در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ ، هفت ماه فرصت دارد تا قبل از انتخابات‌ایران با دولت حسن روحانی تعامل کند.
بایدن اعلام کرده‌است که دولت وی «روابط با‌ایران را در اولویت برنامه‌های خود قرار خواهد داد». او متعهد شده‌است که در ازای بازگشت‌ایران به تعهدات برجامی، دولت وی نیز به توافق هسته‌ای باز خواهدگشت.
همچنین بایدن اظهار داشت که می‌خواهد «راهی مطمئن برای بازگشت به مسیر دیپلماسی با تهران» پیشنهاد دهد. بسیاری از افراد تیم سیاست‌خارجی بایدن در جریان مذاکرات هسته‌ای در دولت «باراک اوباما» حضور داشته‌اند و یا افرادی هستند که دیدگاه‌هایی مشابه با آنان دارند.
موانع داخلی و خاورمیانه‌ای دولت بایدن
شورای آتلانتیک در گزارش دیگری انتخاب جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهور‌ایالات متحده را مایه خوش‌بینی در بسیاری از مناطق و کشورهای جهان دانست و ابراز امیدواری کرد «دیپلماسی واقعی و تعامل – و نه آرزوی تسلیم کامل‌ایران - روش ارجح سیاست کاخ سفید در قبال‌ایران پس از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ باشد».
در‌این گزارش تحلیلی تصریح شد:
چهار سال «فشار حداکثری» بی رحمانه توسط دولت ترامپ منجر به نابودی اقتصاد‌ایران شد، اما نتوانست به اهداف تعیین شده دست بیابد.ایران پیشنهاد ترامپ برای بازگشت به میز مذاکره جهت کسب یک توافق «بهتر» را نپذیرفت و حتی وادار کردن جمهوری اسلامی‌به انجام خواسته‌های واشنگتن هم کارساز نبود. دولت بایدن می‌تواند تنش‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. انتظار می‌رود که بایدن نیز به رویکرد دولت باراک اوباما، یعنی احیای دیپلماسی چندجانبه که در سال ۲۰۱۵ منجر به توافق برجام شد، رجوع کند.
دولت بایدن برای‌ایجاد شرایط دوران اوباما که منجر به توافق برجام شد به سراغ متحدان سنتی خود - انگلیس، فرانسه و آلمان - و همچنین اتحادیه اروپا خواهد رفت. در همان زمان، کشورهای اروپایی تلاش خواهند کرد تا در فاصله بین انتخابات‌ایالات متحده و مراسم تحلیف بایدن اقدامات مثبتی را انجام دهند.
چند مانع بر سر راه دیپلماسی جدید بایدن وجود دارد: نخستین موضوع نبود زمان کافی تا انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۱ایران است. چالش بعدی اقدامات مخرب و لابی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل علیه‌ایران و توافق برجام است؛ موضوع سوم مقابله با تحریم‌هایی است که دولت ترامپ در دوره پس از انتخابات تا تحویل کلید کاخ سفید به بایدن وضع می‌کند.
سایر اخبار این روزنامه
لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ تقدیم مجلس شد
وضعیت نارنجی تهران از شنبه
بازگشت بحران تل‌آویو به کمای سیاسی
انقلاب مجلس علیه معیشت مردم!
کار مردم اهواز به جیره غذایی رسید
فرصت یک ماهه به برجام به دوماه تبدیل شد
اجماع غرب روی بازگشت آمریکا به برجام
دولت با مصوبه مجلس موافق نیست
خبر 2
سایه تحریم بر تهران
خبر
دستگیری ۳ تن از عناصر تروریست ضد انقلاب در شمالغرب کشور
