دیوار امنیت نمی‌آورد

اتمام ساخت دیوار بتنی ٨١ کیلومتری ترکیه در مرز ایران.آیا تهران هم می‌تواند در مرزهای شرقی خود اقدام به احداث دیوار امنیتی کند؟
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: یک کارشناس مسائل سیاسی و بین‌الملل ضمن اشاره به یک حادثه تاریخی در مرزهای شرقی کشور یادآور می‌شود:«روزگاری که انگلیسی‌ها به دزدآب/زاهدان فعلی حمله کردند و حتی خاش را تصرف کرده پاسگاه احداث کرده بودند به ساکنان محلی و مرزنشینان گفته بودند دولت شما که کاری برای شما انجام نمی‌دهد به ما بپیوندید تا در رفاه کامل زندگی کنید و جواب شنیده بودند: این درست که دولت ما کاری نمی‌کند اما ایرانی بودن ما که به کمک کردن دولت و کمک نکردن دولت ربطی ندارد!»
پیرمحمدملازهی در ادامه و با تاکید بر این که:«دیوار امنیت نمی‌آورد» خاطرنشان می‌کند: کشوری به پهناوری ایران با هزاران کیلومتر مرز خاکی با کشورهای متعدد حتی اگر خواسته باشد دیوارهای مرزی ایجاد کند نیز نمی‌تواند چون هم به صرفه نیست هم در نهایت سودی در جهت امنیت افزایی ندارد. دیوار راه حل نیست راه حل درک درست از مرز و مرزنشینان است.
> عملیات ساخت دیوار بتنی ٨١ کیلومتری


خبرهای دریافتی حکایت از آن دارد که سلیمان سویلو - وزیر کشور ترکیه اعلام کرده است: عملیات ساخت دیوار بتنی ٨١ کیلومتری در مرز استان آغری این کشور با ایران به اتمام رسیده است.
در ادامه ی این خبر می‌خوانیم: در چارچوب ایجاد سیستم‌های امنیت فیزیکی مرز که توسط وزارت کشور انجام می‌شود، کار ساخت این دیوار به اتمام رسید. این دیوار توسط اداره تاسیسات مسکونی وابسته به ریاست جمهوری ترکیه (TOKİ) ساخته شده و بخشی از عملیات ساخت دیوار ١۴۴ کیلومتری در مرز این کشور با ایران است. ساخت دیوار حائل در مرز ترکیه و ایران در استان‌های ایغدیر و آغری ترکیه و آذربایجان غربی ایران و در شمالی‌ترین منطقه مرزی دو کشور از تابستان سال ١٣٩۶ آغاز شده است. در طول مسیر این دیوار حایل، ١۵درب تردد با شیشه‌های ضد گلوله دیواره بتنی به عرض ٢متر، ارتفاع سه متر و حفاظ سیم خاردار در بالای دیوار پیش‌بینی شده که پس از ساخت مجموع ارتفاع آن به چهار متر می‌رسد. روزنامه حریت ترکیه دو سال پیش و در زمان آغاز ساخت عملیات ساخت، هدف از احداث این دیوار را کنترل عبور و مرور و قاچاق انسان و نیز جلوگیری از تردد تروریست‌ها و اعضای گروه پ.ک.ک در مرزهای ترکیه با ایران عنوان کرد. ایران و ترکیه ۵۶٠ کیلومتر مرز مشترک با هم دارند و استان آذربایجان غربی از ایران با استان‌های آغری، ایغدیر، وان و حکاری از ترکیه مرز مشترک دارد. بخش اعظمی از مرزهای ایران و ترکیه را مناطق کوهستانی صعب العبور تشکیل می‌دهد و شرایط جغرافیایی دو طرف مرز اجازه تردد در مرز را به خصوص در ماه‌های سرد سال محدود می‌کند. استان‌های آغری و ایغدیر که دولت آنکارا در سرحدات آنها دیوار مرزی احداث کرده، در شمالی‌ترین قسمت مرز مشترک دو کشور قرار دارد.
> دیوار مکزیک؛ دیواری سیاسی یا امنیتی؟!
با روی کارآمدن دونالد ترامپ در آمریکا، یکی از مباحثی که چالش‌های بسیاری در فضای آمریکا و مکزیک و حتی جهان ایجاد کرد، تلاش ترامپ برای احداث دیواری در مرز با مکزیک بود، دیواری که بیشتر از امنیتی بودن، حال و هوایی سیاسی پیدا کرد و ازجمله ی ناکامی‌های دونالد ترامپ در دوران چهارساله ی ریاست جمهوری‌اش لقب گرفت. این اشاره بدان منظور بود که بدانیم هر دیواری در مرزها صرفاً جنبه ی امنیتی ندارد و می‌تواند کارکردهای پروپاگاندایی و سیاسی داشته باشد.
> رژیم صهیونیستی مبتکر دیوارکشی در دنیا
دکتر پیرمحمدملازهی کارشناس مسائل سیاسی شبه قاره با اشاره به سابقه ی دیوارکشی‌های مرزی می‌گوید: در جهان، رژیم صهیونیستی از زمان اشغال فلسطین اقدام به دیوارکشی کرد و اندک اندک در جهان از این روش برای حفظ امنیت مرزها استفاده شد. وی با اشاره به دیوارهای مرزی ایران و ترکیه و این که این دیوارکشی به دلیل مواجهه و مقابله با پ.ک.ک است می‌افزاید: اگرچه ترکیه برای این اقدام خود دلایل قابل قبولی دارد اما بعید می‌دانم این پروژه اهداف امینتی و مراقبتی مرزهای ترکیه را برآورده سازد.
> مرز و امنیت دو مقوله ی تاریخی امنیتی و در عین حال تخصصی است
ملازهی با تاکید بر این مسئله که: باید از گذشته درس بگیریم! اظهارمی‌دارد: مرز و امنیت دو مقوله ی تاریخی، امنیتی و درعین‌حال تخصصی است که باید برای هر تصمیمی ساعت‌ها و روزها روی آن فکر کرد ضمن آن که باید بدانیم برای ساکنان مرزها، مرز مفهومی بی‌معنا است و چندان اهمیتی برای آن قائل نیستند چون در تعیین مرزها از آن جایی که تفکرات استعمارگرانه ی عمدتاً انگلیسی نقش داشته لذا بسیاری از مرزها حداقل برای مرزنشینان فاقد کارایی و مشروعیت است. این کارشناس ادامه می‌دهد: در منطقه ی شرق کشور بیشتر از 1700کیلومتر مرز خاکی با کشورهای پاکستان و افغانستان داریم که عمدتاً سرزمین‌های هموار و دشت هستند و تاکنون راهکارهای گوناگونی برای آن‌ها اندیشیده شده؛ یک روز کانال حفر کردند، روزی دیگر برجک‌های متعدد دیده بانی گذاشتند و کمی بعد به فکر انواع و اقسام موانع افتادند؛ از دیوار گرفته تا سیم خاردار منتها داستان مرزهای شرقی کشور اندکی با دیگر مرزها متفاوت است. ملازهی با ذکر خاطره‌ای از یکی از درجه داران نیروی انتظامی که عهده‌دار مرزبانی بوده است می‌گوید: یکی از درجه داران به من گفت بعد حفر کانال خیال کردیم دیگر عبور و مروری صورت نخواهد گرفت اما فردای آن روز با ایجاد پل معلق به آسانی از کانال‌های عریض عبورکرده بودند و ما تازه فهمیدیم این همه زحمت بی‌فایده بوده است.
> دیوار امنیت نمی‌آورد، رفاه باید ایجاد کرد
دکتر ملازهی با تاکید بر این مسئله که:« دیوار امنیت نمی‌آورد بلکه باید رفاه و اشتغال ایجاد شود» خاطرنشان می‌کند: در یکی از مقوله‌ها که اساسا با آن مخالفم یعنی مقوله ی قاچاقچی دانستن مرزنشین‌هایی که با دو حلب بنزین امورات خود را می‌گذرانند. وی ادامه می‌دهد: مرزنشین به خودی خود نخستین مانع در برابر متجاوزان است و فارغ از این که مورد حمایت دولت باشد یا نه باید از خانه و کاشانه و امنیت خانواده‌اش دفاع کند و می‌کند. وی ضمن تایید این موضوع که رسیدگی به مرزنشینان حداقل در دوسوی مرزهای ایران و پاکستان بسیار متفاوت است می‌گوید: سرمایه گذاری، تعریف درستی از مرزنشینی و کسب و کار داشتن، احساسات مرزنشینان نسبت به خانواده‌هایی که روی نقشه در کشوری دیگر زندگی می‌کنند و تمهیداتی که نشان دهد دولت برای مرزنشینان اهمیت قائل است بسیار بیشتر از دیوار کشی و ایجاد موانع گوناگون می‌تواند به امنیت مرزها کمک کند.
> بعضی اقدامات، ایجاد مزاحمت برای مرزنشینان است
دکتر پیرمحمدملازهی با اشاره به خالی کردن مرزها و خالی از سکنه کردن روستاهای مرزی و مین‌گذاری در برهه‌هایی می‌گوید: برخی اوقات، بعضی تصمیمات بدیهی‌ترین ضمائم شناختی از محیط و مردم را دارا نیست فی المثل سال‌ها قبل در مرزهای شرقی برخی از روستاها را خالی کردند و زمین‌های نزدیک به مرز را مین‌گذاری نمودند که این خود نه تنها کارکردهای امنیتی نداشت که ضمن ناراضی کردن مردم، زندگی آنان را نیز مختل و دچار مشکلات عدیده‌ای کرد. وی در پایان با رد فرضیه ی دیوار کشی برای ایجاد امنیت می‌گوید: شاید ترکیه از این کاری که کرده و اهدافی که داشته بهره برداری‌های خاصی برایش به دنبال داشته باشد اما به طور کلی دیوار کشی برای ایجاد امنیت و نیز ایجاد مانع دربرابر گروه‌های مخل امنیت و آسایش به خودی خود نمی‌تواند مثمر ثمر باشد. ملازهی با بیان این که مرزنشینان بخشی از زندگی گذشته و پیشینه‌ی خانوادگی و روابط فامیلی خود را در این یا آن سوی مرزها دنبال می‌کنند و توجهی به خطر و خطوط ندارند می‌گوید: عمده ی مشکلات مرزی ما در شرق قاچاق مواد مخدر، سوخت و گروه‌های تروریستی است که البته مردم همیشه نخستین دژ در مقابل تمامی این موارد بوده اند. وی تاکید می‌کند تا باور نکنیم رفاه با خود امنیت می‌آورد ذهن ما به دیوار کشیدن بیشتر قد نخواهد داد.