تاوان اظهارات نسنجیده در حوزه سیاست خارجی

آرمان ملي- حميد شجاعي: اين مساله بارها و به‌صورت طنز بيان شده که مردم در همه‌چيز کارشناس هستند و نظر مي‌دهند اما امروز اين  اظهارنظرات در حوزه سياست داخلي و سياست خارجي نه تنها به‌صورت طنز و از سوي مردم بلکه کاملا جدي و از سوي عده‌اي به اصطلاح کارشناس مطرح مي‌شود. بسيار اساتيد حوزه سياست و روابط بين‌الملل با وجود علم و اطلاعات بسيار بالا و تحليل دقيق و درست مسائل، خود را در مقام کارشناسي نمي‌بينند اما افرادي شايد با کمترين درجه اطلاعات و آگاهي از حوزه سياست خارجي، رويکردها و عملکردها کاملا حق‌به‌جانب به اظهارنظرهاي مختلف و بعضا تا 90 درصد غيرکارشناسي مي‌پردازند. البته ناگفته نماند که اينگونه رويکردها و رفتارها در اين دولت و پس از اقدام اخير مجلس در تصويب قانون اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها بسيار بيشتر شده است. در اين ميان رويکرد صداوسيما نسبت‌به دولت نيز در اين مساله نيز بي‌تاثير نبوده است. چراکه روزي نيست که در برنامه‌اي خبري يا توليدي از شخصي تحت عنوان کارشناس دعوت نشود  و او در مذمت عملکرد دستگاه سياست خارجي و توافقات بين‌المللي صحبت نکند. اين در حالي است که سياست خارجي در اختيار مقامات عاليه نظام، دولت و مشخصا وزارت امور خارجه است و اگر هم قرار بر عملکرد يا اظهارنظري باشد اين نهادها هستند که به موضوع ورود مي‌کنند نه اينکه در هر کوي و برزني هرکس به احتجاج نسبت به نحوه عملکردها و اقدامات اظهارنظر کند يا معترض شود. چنانکه محمدجواد ظريف وزير امور خارجه کشورمان اخيرا در گفت‌وگويي اظهار داشته: «هر ايراني که پيدا بکنيد، متخصص روابط خارجي است. در اين ميان، يک مشکلي هم که وجود دارد اين است که همه خودشان را حداقل در سطح بنده يا خيلي بيشتر از بنده در حوزه روابط بين‌الملل، متخصص مي‌دانند.» البته اين تمام ماجرا نيست چراکه برخي بدون درنظرگرفتن بدعهدي و کارشکني آمريکايي‌ها و اروپايي‌ها و شرايط جامعه همه‌چيز را به حساب دولت مي‌گذارند و براساس آن به دولت معترض مي‌شوند که چرا شرايط بدين گونه است. مثلا محسن رضايي، دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام روز يکشنبه در دانشگاه امام حسين اظهار داشت: «زماني که فرمانده سپاه بودم در کره‌شمالي توافقاتي شد که اگر اين توافقات محقق مي‌شد و محدوديت‌ها اعمال نمي‌شد امروز در زمينه هسته‌اي از موشکي جلوتر بوديم.» حال پرسش اينجاست که اگر در زماني به توافقاتي دست پيدا شده، چرا بر مبناي همان عمل نشده و چرا در شرايط حساس کنوني اين مسائل مطرح مي‌شود تا فشارها و هجمه‌ها به دولت سرازير شود. آنچه مسلم است حوزه ديپلماسي و سياست خارجي بايد به اهل آن سپرده شود و عده‌اي از سر منافع جرياني، جناحي يا مقابله با دولت سخناني نگويند که به جاي کمک بيشتر به کشور براي دولت مشکل‌ساز شوند.
اظهارنظرات غيرکارشناسي و يک‌طرفه
يک کارشناس رسانه درمورد اظهارنظرات غيرکارشناسي عده‌اي در امور سياسي اظهار داشت: سياست داخلي و خارجي جزء علومي است که در کلاس‌هاي دانشگاهي تدريس مي‌شود اما در جامعه ما هر کسي فکر مي‌کند که از سياست و ديپلماسي سر درمي‌آورد و خود را کارشناس فرض مي‌کند. مصطفي ايزدي به «آرمان ملي» گفت: متاسفانه برخي بدون اينکه مطالعات آکادميک يا اطلاعات مربوط به آن حوزه را داشته باشند تحت تاثير شايعات شروع به اظهارنظر در خصوص عملکرد دستگاه ديپلماسي و سياست خارجي مي‌کنند. تا حدي که حتي به وزارت خارجه راه هم نشان مي‌دهند که چگونه و در کدام مسير قدم بردارد. وي افزود: قانوني که در مجلس تصويب کردند پرابهام و عجولانه است که اهداف جناحي در آن ديده مي‌شود. کارشناسي‌هايي هم که در صداوسيما صورت مي‌گيرد غالبا يک‌طرفه است. در صورتي که اظهارنظر در مورد مسائل سياست خارجي نخست با مقام معظم رهبري و سپس با دولت است.
انتخابات 1400 دليل هجمه‌ها به وزارت‌خارجه


يک آينده‌پژوه سياسي و اجتماعي در خصوص رويکردهاي غيرکارشناسانه و سطحي در حوزه سياست خارجي اظهار داشت: در مرحله نخست بايد دانست هر شهروند ايراني حق آزادي بيان دارد اما هر حرفي را نمي‌توان به عنوان يک شهروند متخصص در سياست و روابط بين‌الملل بيان کرد يا آنکه صحبت همگان را بدون پشتوانه تخصصي و پيشينه تجربي در کنار تخصص پذيرفت. مهدي مطهرنيا به «آرمان ملي» گفت: وزارت امور خارجه بايد سعه صدر خود را در اثناي اين هجوم‌هاي فراوان در نبرد قدرت پيچ‌درپيچ در  نظام جمهوري اسلامي در اين برهه حساس بيشتر کرده و زمينه‌هاي هجوم ديگران را فراهم نسازد. بالتبع بايد پذيرفت در بافت موقعيتي ناشي از گذار يک دولت به دولت ديگر در سال 1400 تغيير و تحولات بين‌المللي ناشي از تغيير رئيس‌جمهور آمريکا بسياري از مولفه‌هاي تنش‌زا در مرزهاي جغرافيايي ما زمينه‌هايي را مورد توجه قرار داد که از اين امتحان به نفع ملت ايران خارج شد. اين استاد دانشگاه بيان کرد: قوه مجريه يک دستگاه بوروکراتيک و هماهنگ‌کننده است نه يک دستگاه تصميم‌گيرنده و حتي براي اين بخش از پست‌هاي قدرت اصطکاک‌هاي بسيار بالايي در فضاي سياسي ايران صورت مي‌پذيرد که هزينه‌هاي آن را بايد ملت پرداخت کند. وي تصريح کرد: به نظر مي‌رسد در هجمه‌هايي که اکنون به وزارت امور خارجه وارد مي‌آيد بيش از آنکه شخص ظريف و وزارتخانه متبوع وي در حد و اندازه‌هاي ساختاري مورد هجوم باشند؛ هدف‌هاي بافتاري و نبرد قدرت در آستانه 1400 ميلادي با توجه به احتمال نامزدي ظريف وجود دارد و لذا بيش از آنکه هجمه‌ها متوجه وزارت خارجه، برجام و دولت روحاني باشد، اکنون تمايل به شخص ظريف پيدا کرده است.