روزنامه ایران
1399/09/19
تابو شکنی از نفت ایران
عطیه لبافخبرنگار
بزرگترین واردکنندگان نفت آسیا در حال آزمایش آب‌ها هستند؛ به این امید که دولت جدید ایالات متحده در دوره رئیس جمهوری جو بایدن، زمینه را برای ازسرگیری صادرات نفت خام از ایران و ونزوئلا فراهم کند. به عبارت دیگر، همه منتظر لحن نرم‌تری از بایدن هستند و به همین سبب مدتی است که مشغول سنجش شرایط هستند که اگر خرید نفت از ایران و ونزوئلا را افزایش دهند و یا از سر بگیرند، آیا شرکت‌های آنها تحریم می‌شوند یا خیر؟ و چگونه این اتفاق رقم خواهد خورد. به این مسأله در عرف تجارت جهانی «آزمایش آب‌ها» گفته میشود که معمولاً با خرید تک‌محموله‌ها آغاز و در نهایت به قراردادهای مدت‌دار (ترم) منجر خواهد شد. اکنون به نظر می‌رسد که خریداران آرامش بیشتری دارند و احتمال می‌دهند که بایدن شرایط را ملایم کند تا حداقل بتوانند ایران را به لیست تأمین‌کنندگان انرژی خود بازگردانند. آنها حتی این موضوع را طی روزهای اخیر به زبان آورده‌اند. دارمندرا پرادان، وزیر نفت هند، هفته گذشته گفت که این کشور مایل است از تولیدکنندگان بیشتری نفت بخرد. پرادان در حالی این جمله را به زبان آورد که از او سؤال شد: آیا مایل است تحریم‌های کاخ سفید علیه ایران و ونزوئلا را در سیاست‌های تأمین انرژی کشورش کمرنگ کند؟ خریداران چینی نیز چنین شرایطی دارند. آنها بویژه به نفت خام فوق سنگین ونزوئلا نیاز دارند و از همین حالا ابراز علاقه کرده‌اند؛ نفتی متمایل به قیر. به این ترتیب بخشی از بازار از همین حالا منتظر بازگشت نفت ایران و ونزوئلاست و این موضوع نوید دهنده این است که با وجود کاهش تقاضا برای انرژی در نتیجه شیوع ویروس کرونا و مازاد عرضه، بازار تمایل دارد که با روی کار آمدن بایدن و کاهش شدت فشارهای امریکا، برای نفت ایران و ونزوئلا جا باز کند. به این معنی که بازگشت به بازار اگرچه سخت اما ممکن است.
پایان ترامپ‌هراسی
در زمان رئیس جمهوری دونالد ترامپ، ایالات متحده سیاست خارجی تهاجمی را دنبال کرد. تحریم‌ها علیه ایران را بویژه در دو بخش روابط بانکی و صنعت نفت، در سال 2018 بازگرداند و سپس اقداماتی را برای محدود کردن صادرات نفت خام ونزوئلا در سال بعد انجام داد. ترامپ و تیم او، پالایشگاه‌های آسیایی را مجبور کردند تا به دنبال گزینه‌های نفت خام ترش متوسط و سنگین برای جایگزین نفت این دو کشور باشند. حالا روزهای آخری است که ترامپ در کاخ سفید است. البته در شرایطی که او در حال تشدید تحریم‌های خارجی است، امید در بین خریداران آسیایی به کنار رفتن این تحریم‌ها زیاد شده و این مشتریان نفتی انتظار دارند که بایدن توافق هسته‌ای با ایران را احیا کند و همچنین با روی کار آمدن او در ماه آینده، فشارها روی ونزوئلا هم کمتر شود. در این رابطه رویترز می‌نویسد: «مجلس ایران قانونی را ایجاد کرده است که اگر به تصویب نهایی برسد، به نظر می‌رسد کار بایدن در رسیدن به توافق با ایران را سخت‌تر می‌کند و این مسأله کمی نگران‌کننده است. چرا که این قانون، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران را مجبور به پایان دادن به بازرسی‌های هسته‌ای بین‌المللی می‌کند. کار بایدن دشوارتر شده است، مگر اینکه امریکا تحریم‌های اساسی را تا فوریه لغو کند. این فقط چند هفته به تیم بایدن فرصت می‌دهد تا به موفقیت دیپلماتیک دست یابد.»
کشورها آماده پیش‌خرید از ایران و ونزوئلا هستند
گزارش‌هایی از بازارهای بین‌المللی و منابع آگاه به گوش می‌رسد که می‌گویند از همین حالا کشورهایی نظیر هند مذاکرات برای پیش خرید نفت از ایران را شروع کرده‌اند. البته از سوی ایران نیز ابراز تمایل‌ها و مذاکرات در جریان است و در روزهای اخیر حتی حسن روحانی، رئیس جمهوری از آمادگی وزارت نفت برای احیای 3 ماهه ظرفیت تولید نفت کشور به منظور افزایش صادرات خبر داد. البته به نظر می‌رسد که اولین افزایش عرضه نفت ایران به بازار از ذخایر موجود باشد. حالا وزیر نفت هند نیز گفته است: «به عنوان یک خریدار، دوست دارم خرید‌های متنوعی داشته باشم و هند حتی قصد دارد برای افزایش اندازه ذخایر استراتژیک نفت خود اقدام کند.» هند از سال 2019 معافیت‌های ایالات متحده برای واردات نفت از ایران را از دست داد. در حالی که قبلاً سومین تأمین‌کننده بزرگ نفت این کشور، ایران بود. این کشور در 10 ماه نخست امسال حدود 3 میلیون تن نفت ایران معادل 72 هزار بشکه در روز را خریداری کرده که 77 درصد کمتر از مدت مشابه سال 2019 است و حالا امیدوار است که با آمدن بایدن این حجم بیشتر شود.
نگرانی بازارربایان از بازگشت احتمالی ایران و ونزوئلا
اما کار سختی پیش روی بایدن و مقامات دو کشور ایران و ونزئلاست. چرا که کشورهای رباینده بازار ایران و ونزوئلا هر کاری می‌کنند تا مانع از بازگشت نفت این دو کشور شوند و حداقل آن را به تأخیر بیندازند. از همین حالا شنیده میشود که با قوت گرفتن احتمال بازگشت نفت ایران و ونزوئلا به بازار، تولیدکنندگان از عربستان تا کانادا دست به کار شده‌اند. به گفته تاجران آسیایی، محبوبیت نمرات با کیفیت مشابه از کانادا و عراق ممکن است بزودی کاهش یابد. ضمن آنکه اوپک پلاس باید خود را برای شرایط جدید به مناسبت بازگشت این دو کشور مؤسس اوپک آماده کند. با این حال اکنون این ظرفیت برای کاهش تحریم‌های امریکا به دست آمده و اگر ایران در میان مدت به‌طور کامل به بازار بازگردد، می‌تواند سهمی از کاهش تولید اوپک پلاس را متقبل شود و به جمع کاهنده‌های تولید این گروه بپیوندد.
یادداشت
سرعت بازگشت نفت ایران به بازار
مرتضی بهروزی فر
کارشناس انرژی
بازار جهانی نفت خام، اکنون بیش از هر زمانی طی 2 سال گذشته به بازگشت نفت ایران امیدوار است. ایرانی که تجربه افزایش سریع صادرات را در دوران پس از برجام داشت و ظرف 6 ماه تولیدش را دو برابر کرد و اکنون نیز بر اساس این تجربه می‌تواند موفق عمل کند.
در این مدت، فعالان صنعت نفت کشور با وجود تمام مشکلات از تأمین منابع مالی گرفته تا تأمین قطعات و تجهیزات سعی کرده‌اند که صنعت نفت را روی پا نگه دارند و طرح‌های نگه‌داشت و توسعه را مطابق برنامه جلو ببرند. کاری که با توجه به تحریم‌ها و کاهش درآمدهای صنعت از محل سهم 14.5 درصدی از منابع حاصل از صادرات آسان نبوده است. سهمی که به جرأت می‌توان گفت بیشتر کفاف هزینه‌های جاری را می‌داده تا نگه‌داشت و توسعه. اما فعالان این عرصه با همه مشکلات در حد توان این ظرفیت تولید را نگه داشتند و به نظر می‌رسد که اگر تحریم‌ها لغو شود، ظرف کمتر از 6 ماه می‌توانیم تولید را به گونه‌ای افزایش دهیم که صادرات به یک الی 1.5 میلیون بشکه در روز برسد.
سیگنال‌های دریافتی از واردکنندگان و مشتریان نیز مثبت ارزیابی میشود و برای خریداران هم این مسأله منطقی است که هر چه سریع‌تر ایران را به جمع تأمین‌کنندگان انرژی خود اضافه کنند. آنها همه به دنبال متنوع کردن مبادی واردات انرژی خود هستند. چرا که هرچه تنوع مبادی بیشتر شود امنیت عرضه انرژی آنها افزوده خواهد شد.
اکنون بازار به این گشایش بسیار امیدوار است. به اینکه جو بایدن لحن ملایم‌تری نسبت به دونالد ترامپ داشته باشد و تحریم‌ها را که اغلب دستورات اجرایی رئیس جمهور امریکا بود، کاهش دهد. تحریم‌هایی که در مجلس سنا به تصویب نرسیده است. حالا با وجود تلاش‌های ترامپ در این روزهای آخر برای سخت‌تر کردن کار برای بایدن و قرار دادن دموکرات‌ها در فشار، به نظر می‌رسد که دولت بعدی ایالت متحده می‌تواند این دستورات اجرایی را در مدت کوتاهی لغو کند.
البته اگر تحریم‌ها برداشته شود؛ مسأله اف ای تی اف FATF نیز برای ایران مهم است. لازم است که روی این موضوع تمرکز بیشتری داشته باشیم تا منابع حاصل از صادرات نفت - در صورت سست شدن بنیان‌های تحریم- به کشور بازگردد.
و در آخر؛ در صورت هر نوع گشایش و کاهش شدت تحریم نباید منتظر دستیابی به رکوردهای تولید و صادرات دوران برجام باشیم. حداقل طی 6 ماه آینده همچنان بیماری کرونا، تقاضا برای نفت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و رسیدن به سطح تقاضای 2019 دور از ذهن است. ضمن آنکه پس از بازگشت تولید و صادرات نفت ایران به سطح قابل قبول، اوپک پلاس انتظار دارد که ایران نیز به جمع 20 کشور کاهنده تولید بپیوندد و مفهوم آن این است که تا سال 2022 حتی در صورت لغو تحریم‌ها، ایران نمی‌تواند 2.5 میلیون بشکه در روز -سطح دوره برجام- صادرات داشته باشد. با این حال چشم‌انداز مثبتی پیش روی این صنعت قرار گرفته و باید از فرصت‌ها استفاده کرد.
سایر اخبار این روزنامه
# من - ماسک - می‌زنم
ساخت واکسن با کمک دانشمندان ایرانی و خرید آن از خارج از کشور در دستور کار است
آرزوی بنا؛ قهرمانی پرسپولیس با مربی ایرانی
سهم من در مقابله با کرونا
تنها راه نتیجه‌بخش مذاکرات آستانه بود
اجرای عدالت آموزشی با طرح شبکه هوشمند مدارس «دانا»
19 استان تحت تأثیر حوادث جوی
فرصت‌سازی در بحران
زخم زبان، آتش نگاه
دو روی سکه سیل خوزستان
رشد ۳۰ درصدی بودجه سازمان سینمایی در سال ۱۴۰۰
کسب رتبه نخست خبرنگار «ایران » در جشنواره تلویزیونی مستند
تابو شکنی از نفت ایران
مهار کرونا زیر چرخ‌های دوچرخه‌سواران
