بودجه، چوب ادب سیاستمداران یا چوب حراج آینده؟!

سخنان روز گذشته رئیس‌جمهور مبنی بر دلار ۱۱ هزار تومانی و فروش روزانه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت در سال ۱۴۰۰ بازتاب خبری گسترده‌ای داشت و این سخنان با توجه به اینکه همچنان در تحریم نفتی قرار داریم و ترامپ بسیاری از تحریم‌های هسته‌ای را ذیل تحریم‌های مبارزه با تروریسم درآورد و نرخ دلار در بازار آزاد نیز بیش از ۲۶ هزار تومان است، موجب تعجب افکار عمومی شد.
از آنجایی که طی سال‌های اخیر بسیاری از وعده‌های دولت رنگ و بوی واقعیت به خود نگرفت و دولتی‌ها تلاش کردند با استراتژی تکذیب و سوء‌برداشت از وعده‌های ارائه‌شده با افکار عمومی مواجه شوند، از این‌رو امکان دارد وعده‌های کنونی رنگ و بوی انتخاباتی داشته‌باشد، در عین حال وعده‌های ارائه شده مفر‌هایی برای فرار در صورت محقق نشدن دارد که در این مقال به بخشی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
رئیس‌جمهور روز گذشته مدعی شد که سال آتی نرخ دلار به ۱۱ هزار تومان خواهد رسید؛ با توجه به اینکه دلار در ایران چند نرخی است باید دید آیا قرار است نرخ دیگری به نرخ‌هایی، چون دلار ترجیحی، سنا، صرافی ملی، سامانه نیما، بازار آزاد، حواله، هرات و نرخ سلیمانه اضافه شود یا اینکه دلار به طور کل در نرخ ۱۱ هزار تومان تک‌نرخی خواهد شد؟!
علاوه بر موضوع دلار ۱۱ هزار تومان در سال آتی، آقای روحانی به فروش ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت اشاره داشت. درباره این موضوع نیاز باید شفاف‌سازی صورت گیرد، زیرا هم اکنون در تحریم نفتی قرار داریم و باید دید به چه شکلی قرار است به یکباره فروش نفت برای ایران آزاد شود.


البته با ملاحظه لایحه بودجه ۱۴۰۰ به این مهم می‌رسیم که دولت از محل فروش نفت در حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی کرده‌است، حال این درآمد می‌تواند از محل صادرات نفت به خارج از کشور درآمد ارزی برای کشور ایجاد کند یا اینکه می‌تواند در قالب فروش اوراق مالی مبتنی بر نفت در بازار داخلی برای کشور درآمد ریالی ایجاد کند.
پس بنابراین دولت به شکلی سخن می‌گوید و به شکلی بودجه‌نویسی می‌کند که دستش برای هر‌گونه مانوری باز باشد مثلاً دلار ۱۱ هزار تومانی می‌تواند به یکی از نرخ‌های ارز در سال ۱۴۰۰ تبدیل شود، در عین حال دولت اگر نتواند تحریم‌ها را برای فروش نفت بر طرف کند فردا مدعی می‌شود که صادرات و فروش نفت منعی برای کشور ندارد، اما دریافت پول نفت تحریم است از این‌رو به پشتوانه ارز‌های نفتی بلوکه‌شده نفتی، اوراق مالی نفتی در کشور منتشر می‌کند تا ریال برای تأمین مالی بودجه به‌دست آورد یا اینکه همچون سال‌های اخیر دارایی‌های خارجی بلوکه‌شده خود را به بانک مرکزی می‌فروشد و بابت آن پول دریافت می‌کند.
توضیحات فوق از این جهت ارائه شد که بگوییم این روز‌ها شاهد منبر‌های یکطرفه از سوی رئیس‌جمهور هستیم، منبر‌هایی که رئیس‌جمهور در گذشته با انتقاد از این رویه گفته‌بود که دوران منبر‌های یکطرفه به پایان رسید و باید گفتگو و پرسش و پاسخ بین مدیران و مردم شکل بگیرد.
هر چند شاید به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی مبارزه با شیوع کرونا رئیس‌جمهور صلاح ندید که لایحه بودجه ۱۴۰۰ را خود شخصاً به مجلس شورای اسلامی ارائه دهند، اما جای داشت معاون اول یا رئیس سازمان برنامه و بودجه یا وزیر اقتصاد، بودجه را به مجلس ارائه می‌دادند و در رابطه با سیاست‌های پولی، مالی، تجاری، تولیدی و رفاهی در بودجه‌ریزی به نمایندگان مردم توضیح می‌دانند.
البته هنوز هم دیر نشده‌است با توجه به اینکه بودجه در سرنوشت اقتصادی و رفاهی ۸۵ میلیون ایرانی اثر دارد و لایحه ۱۴۰۰ در بسیاری از بخش‌ها چه در حوزه منابع و چه در بخش مصارف عمومی یا دخل و خرج شرکت‌ها گنگ است، از بزرگان نظام و کشور درخواست می‌شود دولت با رعایت اصول بهداشتی در مجلس شورای اسلامی و رسانه‌ها حضور یابد تا به تمامی سؤالات و ابهامات پیرامون بودجه ۱۴۰۰ پاسخ دهد. اینگونه نمی‌شود که با غیبت در جلسه تحویل لایحه بودجه به مجلس و حضور در پشت تریبون‌های یک طرفه به شکل مبهم وعده‌های بودجه‌ای شبه انتخاباتی به مردم بدهیم، هر چه باشد به قول اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور بودجه چوب ادب سیاستمداران است، هر چند که مدتی است عده‌ای بودجه را با چوب حراج به رفاه و آینده مردم اشتباه گرفته‌اند.