روزنامه وطن امروز
1399/09/23
حال دیپلماتیک به بن لادن!
بهزاد مهرکش: دادگاه کیفری مکه طی حکمی عجیب حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام در سال ۲۰۱۵ را بلای آسمانی توصیف و ۱۳ نفر از متهمان این پرونده از جمله شرکت «بن‌لادن» را تبرئه کرد. در حادثه سقوط جرثقیل در سپتامبر ۲۰۱۵/ شهریور 94؛که در جریان طرح توسعه مسجدالحرام در مکه مکرمه رخ داد، ۱۱۱ کشته و ۲۳۸ تن زخمی شدند. در این راستا و در پی حکم عجیب دادگاه کیفری مکه، «وطن امروز» گفت‌وگویی با فرشته روح‌افزا، همسر شهید دکتر سیداحمد حاتمی دانشمند ارشد علوم فضایی و استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فضایی که در این حادثه به شهادت رسید، انجام داد. *** * شهریور 94 بود که خبر سقوط جرثقیل در محوطه مسجدالحرام رسانه‌ای شد و اکنون با گذشت بیش از 5 سال شاهدیم عربستان مقصران این فاجعه را تبرئه کرده است. رفتار متناقض دادگاه عربستان در مواجهه با حوادث اینچنینی و عدم مسؤولیت‌پذیری این کشور نسبت به تأمین امنیت زائران خانه خدا را چگونه می‌بینید؟ پادشاه سعودی در همان روزهای ابتدایی که حادثه سقوط جرثقیل در محوطه مسجدالحرام مکه رخ داد، پذیرفت مشکل از سوی این کشور بوده و باید به خانواده‌های شهید و قربانی، دیه پرداخت کند و حتی اعلام کرده بود به هر خانواده شهید ۲ بار سفر حج به صورت رایگان تعلق خواهد گرفت. بعد از گذشت چند سال از این اتفاق و کشمکش‌های طولانی، ۲ سال پیش دادگاهی فرمایشی در عربستان سعودی به منظور بررسی و تعیین مقصر این ماجرا برگزار شد اما متاسفانه در این دادگاه، هیچ‌کدام از خانواده‌های شهدا از ایران و سایر کشورهای اسلامی حضور نداشتند و این دادگاه فرمایشی، با حضور قاضی، دادستان و وکیل عربستانی برگزار شد و در نهایت، شرکت بن‌لادن مقصر واقعه شناخته شد ولی طی روزهای گذشته خبری منتشر شده درباره تبرئه شرکت بن‌لادن که جای تعجب دارد. دادگاه کیفری شهر مکه پس از گذشت ۵ سال از حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام، با صدور حکمی متهمان این پرونده از جمله شرکت بن‌لادن را تبرئه و این اتفاق را بلای آسمانی ذکر کرده است! جالب اینجاست کشوری که خودش مجرم است، خودش دادگاه برگزار می‌کند! کشوری که همکاری خوبی با رژیم غاصب صهیونیستی دارد و دستش به خون کودکان بی‌گناه یمنی آغشته است، چطور می‌تواند صلاحیت برگزاری یک دادگاه بدون حضور خانواده‌های قربانیان و شهدا را داشته باشد؟ اگر قرار است این حادثه را بلای آسمانی ذکر کنند، هر تصادفی که در جهان رخ می‌دهد هم می‌تواند غیرعمد باشد و ما آن را بلایی آسمانی بدانیم! عربستان باید دیه خانواده‌های قربانیان را پرداخت کند. همان موقع هم بارها اعلام کردند از نظر مهندسی محال است باد باعث سقوط این جرثقیل‌ها شده باشد و حتی اگر هم فرض کنیم باد و توفان مقصر باشند، در مجموع عربستان مقصر است که تدابیر پیشگیرانه را لحاظ نکرده و این اتفاق رخ داده است. * نخستین‌بار نیست که عربستان مسؤولیت بی‌تدبیری‌های خود را بر عهده نمی‌گیرد. بله! درست است. متاسفانه حوادثی که باعث به شهادت رسیدن زائران خانه خدا در عربستان شده است به اینجا ختم نمی‌شود و در حادثه منا هم شاهد قربانی شدن بسیاری از زائران خانه خدا بودیم و اینها نشان‌دهنده بی‌لیاقتی عربستان در برگزاری مراسم حج است. عربستان سیستمی بی‌منطق و طبق اصول وهابیت دارد و اکنون هم می‌بینیم شرکت بن‌لادن را مقصر ندانسته و بعد از گذشت 5 سال با یک رای بی‌ارزش، اعلام کرده هیچ فردی مقصر نیست و خانواده‌های قربانیان نباید هیچ مطالبه‌ای از عربستان داشته باشند. * نکته‌ای که در این بین وجود دارد و شاید سؤال جدی افکار عمومی نیز باشد، میزان پیگیری و تلاش دستگاه دیپلماسی کشورمان در احقاق حقوق قربانیان است؛ شما سطح پیگیری وزارت امور خارجه درباره این حادثه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ از مسؤولان عربستان انتظار نمی‌رود به نفع خانواده‌های شهدای ایرانی صحبت کنند اما انفعال مسؤولان ما در داخل کشورمان بعد از گذشت 5 سال از وقوع حادثه برای‌مان جالب و تعجب‌برانگیز است که نتوانستند یک دادگاه بین‌المللی برای محکوم کردن عربستان برگزار کنند و برای شکایت از عربستان، به ما هم اجازه‌ای ندادند کارهای حقوقی این کار را انجام دهیم. در این رابطه جلسات متعددی در سازمان حج و زیارت و وزارت امور خارجه برگزار شده و تاکید خانواده‌ها بر شناسایی مقصران این حادثه و محکوم کردن آنان بوده است اما برخی مسؤولان کشورمان گفتند دادگاه‌های بین‌المللی شرایط خاصی دارند و نگذاشتند من به عنوان خانواده یکی از شهدا در مجامع بین‌المللی به دنبال حق و حقوق خود باشم و همیشه برایم سوال است که یعنی هیچ دادگاه بین‌المللی‌ای صلاحیت نداشته که چنین کاری انجام دهد و مقصران را شناسایی کند؟ چرا مسؤولان به ما گفتند توانایی شکایت در مجامع بین‌المللی را نداریم؟ من واقعا دلیل این کار را نمی‌دانم! مسؤولان حج و زیارت می‌گویند وکیل هم گرفتیم و می‌خواهیم کاری انجام دهیم اما می‌بینیم وزارت امور خارجه کاری نکرده است. آن زمان آقای قاضی‌عسکر می‌گفت ما وکیل هم برای دفاع از حقوق خانواده‌های شهدا و قربانیان گرفته‌ایم اما گویا امکان برگزاری دادگاه نیست. بعد از وقوع این حادثه، حضرت آقا پیامی صادر کردند و فرمودند اگر این ماجرا 10سال هم به طول بینجامد، باید کمیته حقیقت‌یاب تشکیل شود اما اکنون می‌بینیم عربستانی‌ها برای خودشان دادگاه برگزار و خودشان را تبرئه می‌کنند و مسؤولان ما کمیته حقیقت‌یاب تشکیل نداده‌اند و امر آقا را تحقق نبخشیده‌اند و حتی برای این کار، یک جلسه هم برگزار نکرده‌اند. * مسؤولیت تشکیل این کمیته حقیقت‌یاب با چه کسی بود؟ آن زمان معاون حقوقی رئیس‌جمهور قرار بود جهت تشکیل کمیته حقیقت‌یاب تلاش کند اما اتفاق خاصی رخ نداد. حتی در تصادفات رانندگی هم که غیرعمد است باید حق و حقوق فرد متضرر پرداخت شود و نمی‌توان کسی را بدون ادله تبرئه کرد. متاسفانه نگذاشتند ما از طریق کارهای حقوقی از عربستان شکایت کنیم و مانع شدند و مشخصا پشت پرده سیاسی‌کاری را رو کردند. این در حالی است که من با مدارکی که در اختیار دارم، می‌توانستم عربستان را محکوم کنم. * ممکن است درباره جزئیات این مدارک بیشتر توضیح دهید؟ مدارکی دارم که نشان می‌دهد همسرم در زمان حادثه در مسجدالحرام در حال کمک به زخمی‌ها بوده و برخی دوستان همسرم هم شاهد این ماجرا هستند و معتقدند او ربوده شده است و شواهد هم نشان می‌دهد در صحن مسجدالحرام، اتفاقی برای همسرم نیفتاده بوده است. وقتی بدنش را تحویل دادند، حتی لباسش هم کثیف نشده بود و این در حالی است که تمام افرادی که در آن حادثه از دنیا رفتند، لباس‌های‌شان آغشته به خون و گل بود اما حتی اتوی لباس همسرم هم باقی مانده بود و به حال خوابیده، شهید شده بود. کارت شناسایی‌اش کنارش بود و فقط دکمه‌های جلوی لباسش باز شده بود و جالب اینکه مسؤولانی که برای گرفتن پیکر همسرم به عربستان رفته بودند، می‌گفتند پیکرش را کیلومترها دورتر از مسجدالحرام تحویل گرفته‌اند و همین موضوعات برای ما تعجب‌برانگیز است. متاسفانه وقتی این موضوعات را به مسؤولان مربوط در کشورمان می‌گوییم، به ما هشدار می‌دهند در این باره چیزی به مطبوعات نگوییم، در حالی که همسر بنده دانشمند فضایی بوده و بعد از آسمانی شدنش، سایت اسرائیلی در خبری نوشت دانشمند فضایی ایران هم در این حادثه کشته شده است و جالب‌تر اینکه در کلیدواژه‌های پایین این خبر، از کلمه آدمربایی هم استفاده کرده است و این نشان می‌دهد همسرم در این حادثه، ربوده شده و به دلیل شناسایی شدن، به شهادت رسیده است؛ این در حالی است که همسرم جزو افرادی بود که نقش عمده و اثرگذاری در فرستادن موجود زنده به فضا داشت اما مسؤولان داخلی کشورمان نمی‌خواهند قبول کنند همسرم ربوده شده است و حتی بعد از تحویل گرفتن پیکرش، به ما اجازه کالبدشکافی هم ندادند و فقط اعلام کردند بر اثر حادثه سقوط جرثقیل به شهادت رسیده است اما اثری از اصابت جرثقیل در پیکرش ندیدیم. * نظر وزارت امور خارجه در این باره چیست؟ متاسفانه وزارت امور خارجه اصلا اهمیتی به این موضوع نداده و اظهار نظری نکرده است و طوری رفتار می‌کند که گویا اتفاق خاصی رخ نداده است و انگار نه انگار دانشمند فضایی ایران به شهادت رسیده که عضو هیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران هم بوده و در این باره تخصص خاصی داشته است. حتی از ما می‌خواهند نسبت به این موضوع، سکوت کنیم. تا امروز هم اجازه ملاقات با وزیر امور خارجه کشورمان را نداشتیم. هر چند برخی خانواده‌ها فرصت ملاقات دارند اما خانواده من به دلیل انتقاداتی که نسبت به این موضوعات داریم، اجازه دیدار نداریم. یک دانشمند فضایی کشور به شهادت رسیده و حق کالبدشکافی هم به خانواده‌اش نداده‌اند. متاسفانه جو غلطی در کشورمان حاکم است و در نهایت متوجه نشدیم علت شهادت همسرم چه بوده است. مسؤولان کشورمان نخواستند حرف ما را گوش کنند و ما را در یافتن حقیقت کمک کنند و به خاطر همین کم‌کاری‌ها، مسؤولان عربستان خودشان را تبرئه می‌کنند. به نظر می‌رسد عده‌ای برای دانشمندمان ارزشی قائل نیستند، آن هم در حالی که بیگانگان نسبت به جاسوسان خودشان هم ارزش قائل هستند و در همین برجام دیدیم که بابت آزادی جاسوس آمریکایی، با ایران مذاکره شد اما مسؤولان ما به دنبال حقوق دانشمندان کشورمان نیستند. عکس‌العمل برخی مسؤولان کشورمان نسبت به شهادت محسن فخری‌زاده این بود که او را دانشمند نمی‌دانستند و این در حالی است که نتانیاهو بارها نام شهید فخری‌زاده را اعلام کرده بود و او را عاملی کلیدی در پیشرفت هسته‌ای ایران معرفی کرده بود اما ما برای دانشمندان‌مان ارزشی قائل نیستیم و اکنون برخی رسانه‌های داخلی کشورمان به جای مطالبه‌گری برای گرفتن حق و حقوق خانواده‌های قربانیان حادثه سقوط جرثقیل در عربستان، فقط اخبار دادگاه عربستان را منتشر می‌کنند. موضوع این است که نباید شرکت بن‌لادن که شرکتی انگلیسی در عربستان است متهم شود، چون ماهیت انگلیسی دارد. حقوق بشری هم در عربستان در جریان نیست که بتوانیم حقوق‌مان را مطالبه کنیم. * نظر وزارت امور خارجه و سازمان حج و زیارت هم این بود که در این حادثه در عربستان، آدمربایی رخ داده است؟ مسؤولان کشورمان هیچ کدام تایید نکردند و گفتند این یک حادثه بوده است و حتی آقای قاضی‌عسکر هم به من گفت این یک حادثه بوده و آدمربایی در این حادثه را قبول نکرده است اما ما مدام اصرار داشتیم با مسؤولان وزارت امور خارجه دیدار کنیم که در نهایت به ما اجازه ندادند. بنده از قوه قضائیه بویژه مسؤولان حقوق بشر این قوه درخواست دارم مطالبات خانواده‌های شهدا را پیگیری کنند، البته در یک جلسه‌ای، آیت‌الله رئیسی این قول را به بنده داده‌اند که این موضوع را پیگیری ویژه کنند. ما حتی نتوانستیم وسایل همسرم را هم تحویل بگیریم و این در حالی است که وسایل یکی از شهدای این حادثه که خبرنگار هم بوده، وسایلی همچون لپ‌تاپش تحویل خانواده‌اش شد اما ۲ گوشی موبایل همسرم را به ما ندادند و دلیلش را نمی‌دانیم و هیچ جوابی در این باره نتوانستیم دریافت کنیم. در شأن خانواده‌های شهدا نیست که نتوانند حرف حق را بگویند. عربستان بعد از این حادثه‌ها که منجر به شهادت زائران ایرانی شد، ایران را مقصر دانست و اکنون شرکت بن‌لادن را تبرئه کرده است و از طرفی دم از حقوق بشر هم می‌زنند. من درخواست دارم یک دادگاه برای خانواده‌های قربانیان تشکیل شود و ما مدارک را در این دادگاه ارائه دهیم. می‌توان از خانواده‌های قربانیان سایر کشورها هم برای حضور در این دادگاه دعوت کرد تا این دادگاه جنبه بین‌المللی به خود بگیرد و عربستان را محکوم کنیم. آنها دادگاه تشکیل دادند و ما را دعوت نکردند و ما هم می‌توانیم دادگاهی بدون حضور آنها برگزار کنیم و کمیته حقیقت‌یاب را تشکیل داده و در این باره ورود جدی داشته باشیم و به پیام آقا لبیک بگوییم و کم‌کاری‌ها در این باره را جبران کنیم. اگر امروز عربستان اعلام می‌کند در این حادثه مقصر نیست، پس این کشور، برای زائران خانه خدا امن نخواهد بود، چون هر لحظه امکان حادثه‌ای در آن وجود دارد و مسؤولانش از پاسخگویی درباره دلایل این حادثه‌ها فرار می‌کنند و در نهایت خود را تبرئه شده معرفی می‌کنند؛ این روش‌ها یعنی حقوق بشر آمریکایی. جالب است؛ فردی به نام ندا آقاسلطان در درگیری‌هایی در ایران، کشته میشود و در جلساتی که برای حقوق زنان در مجامع بین‌المللی برگزار می‌کنیم، به ما می‌گویند دلیل کشته شدن این فرد چه بوده است؟ اما وقتی دانشمندان هسته‌ای کشورمان به شهادت می‌رسند، رسانه‌های غربی سکوت می‌کنند و مسؤولان داخلی هم منفعلانه عمل می‌کنند، در صورتی که رسانه‌های غربی آموخته‌اند که مسائل بی‌ارزش و همسو با معیارهای غربی را شاخ و برگ دهند و در سطح جهانی اطلاع‌رسانی کنند. یقینا اگر حضرت آقا دستور نداده بودند، پیکرهای ایرانیان در خاک عربستان باقی می‌ماند و آنان را دفن می‌کردند و بر همه جنایت‌های‌شان سرپوش می‌گذاشتند. حتی برخی مسؤولان قبل از دریافت پیکر همسرم می‌گفتند دفن همسرتان در عربستان ثواب هم دارد! اما من به دنبال حقیقت بودم و نتیجه کالبدشکافی همسرم برایم مهم بود که به ما اجازه این کار را ندادند. * ریشه اصلی انفعال دستگاه دیپلماسی ایران در این موضوع را در چه می‌بینید؟ این را می‌دانم که با روش دیپلماتیک هیچ کاری برای ما انجام نشده است؛ درباره حادثه منا، مسجدالحرام و حادثه حجاج در سال66 و... مسؤولان ما باید کارهای جسورانه‌ای انجام می‌دادند تا باعث تحقق حقوق ایرانیان شوند اما این کار را نکردند. وزارت امور خارجه و سازمان حج و زیارت در این باره باید کارهای بیشتری انجام می‌دادند اما نکردند و حتی بنیاد شهید در این باره دغدغه‌ای ندارد و نمی‌تواند پاسخگوی مطالبات ما درباره مشخص شدن حقیقت باشد و حقوق‌مان را پیگیری کند. نمی‌دانم، شاید می‌خواهند برخی تعاملات‌شان را با عربستان حفظ کنند اما این عربستان همان عربستانی است که دستانش در دست اسرائیل است و باعث کشته شدن مردم بی‌گناه یمن شده است و هر کاری که دل‌شان بخواهد انجام می‌دهند و گویا پیگیری حقوق ایرانیان باعث خم به ابرو آمدن آنها میشود که مسؤولان ما برای این کار، اقدامی نمی‌کنند. اگر وزارت امور خارجه کاری برای ما نمی‌کند، اجازه ورود به علمای اسلامی و مراجع تقلید را بدهد تا مساله حجاج ایرانی شهید را پیگیری کنند اما متاسفانه می‌بینیم دستگاه دیپلماسی ما می‌گوید این کار وظیفه ما است و به هیچ گروهی اجازه ورود نمی‌دهند و از سوی دیگر خودشان هم کاری انجام نمی‌دهند. من واقعا از پشت پرده این ماجرا اطلاعی ندارم اما پرسشم این است: چرا نباید خم به ابروی مسؤولان کودک‌کش عربستان در جهت مطالبه حقوق ایرانیان بیاید؟ طولانی شدن روند پیگیری ما باعث شد همه چیز به نفع عربستان تمام شود. درباره احقاق حقوق ربوده شدن همسرم درخواست شکایت از عربستان را دارم، همان‌طور که برای شهادت شهید فخری‌زاده باید در مجامع بین‌المللی از اسرائیل و عاملانش شکایت شود. متاسفانه رئیس‌جمهور کشورمان حتی یک پیام تسلیت برای ما خانواده‌های شهدا صادر نکرده است و نسبت به این موضوع بی‌اهمیت هستند.