روزنامه مردم سالاری
1399/10/02
درآمدی بر ارتقای زندگی شهری
تهران، شهری است که تاریخ و جغرافیایش درهم آمیخته. شهری خوش‌نشین در پای البرز، رو به دماوند، با چنارهای افراشته و روان آب‌هایی در جوی. چشم شهر از کوهسار به کویر در جنوب می‌رسد. حاشیه‌ای از جنس شن و کویر.تاریخ شهر هم روایتی پر فراز و نشیب، ثبت دارد. تاریخ مدرن شهر، اما جغرافیای تهران را هم متحول کرد. شهری که در قواره سنت و آرام، پیش می‌رفت، یکباره در عصر نوین هیاتی نوین یافت.
تحولات شتابناک عصر نوین، قرار را از تهران و شهروندانش گرفت. از آن پس، شتاب، جمعیت، مهاجرت ساختار قدیمی تهران را در هم ریخت. تهران، از جمعیتی پراکنده به شهری مدرن تبدیل شد؛ رعایا، شهروند نام گرفتند، بلدیه به شهرداری تبدیل شد تا نشانی باشد بر نظم و روزگار نو. در همه این سال‌ها اما تهران، شهری شد بر تارک جغرافیای ایران زمین؛ پایتخت سیاسی که به سرعت مرکزیت اقتصادی و فرهنگی نیز پیدا کرد.
الگوی توسعه شتابناک در همه سال‌ها، بر زیست و سرنوشت مردمان تهران سایه انداخته است. تهران، با همه زشت و زیبایی‌هایش، به همه داشته‌ها و فقدان‌هایش، نماد و نمود ایران عصر جدید است. تهران جدید، در همه سال‌های اخیر، مسائل و چالش‌های خاص خود را داشته است.
مدیریت شهری در هر دوره، متناسب با چالش‌ها و مشکلات، طرحی و برنامه ای تدوین می‌کرده. الگوی توسعه ای که بیش از زمان با زمین تهران بازی می‌کرد! شهری در مقیاس تهران، برآمده از تاریخ زیسته و تجربیات و تحولات اجتماعی خاص خویش است؛ از این روی مشکلات و نارسایی‌هاش نیز جدای از تاریخ سیاسی و اجتماعی نیست.
شناخت آسیب‌های زندگی شهری و معضلات مدیریت شهری، می‌تواند روندهای سیاستگذاری را اصلاح کند. بسیاری از ریزمشکل‌ها، در لایه‌های زیرین جامعه وجود دارند؛ ریزمشکلاتی که در برخی وقفه‌های تاریخی برون ریخته میشود. رخدادهایی خاص، نمود این دست مشکلات است. بسیاری از آسیب‌های شهری و هزینه‌هایی که بر شهرداری تهران تحمیل میشود، را می‌توان با نگرش علمی و پژوهش‌های کاربردی بازشناخت.
برخی چالش‌های تهران، از جنس مشکلات کلانشهرها است؛ مسائلی چون آلودگی محیط زیست، آلودگی هوا و آلودگی صوتی، مسکن، زباله، حمل و نقل و ترافیک تجربه اغلب کلانشهرهاست.
درس آموختن از تجربه مدیریت کلانشهرهای دنیا، ضرورتی است بایسته؛ منطقی که مدیریت کلان را از آزمودن آزموده‌ها بازمی‌دارد، و الگویی از اندیشیدن جهانی و بومی را بازنمائی می‌کند. الگوئی از پژوهش و کار تحقیقاتی که با مشارکت دانشگاهیان در فضای بین‌المللی و همراهی نخبگان علمی و اجرائی تحقق می‌یابد.
آموختن از تجارب و دانش مدیریت جهانی، و بازشناسی الگوی موفقیت‌های مدیریتی در حوزه‌های سهگانه سیاستگذاری، امور برنامه ریزی و امور اجرائی توانمندی و قابلیت مدیریت شهرداری را به نحوی موثر ارتقا می‌دهد. بهره‌گرفتن از آموخته‌ها و تجارب اجرائی بین المللی نیازمند نگرش بین المللی و دیپلماسی شهری است. روندی که خوشبختانه در دوره مدیریت دکتر حناچی با عضویت ایشان در مجمع شهرداران کلاشهرهای جهان، نمود عینی دارد.
از منظری دیگر، برخی چالش‌های کلانشهر تهران، را باید در مقیاس بومی بازشناسی کرد؛ شاید در سیمای شهر تهران، این نارسایی‌ها مشترک با سایر ابرشهرهای دنیا باشد، اما بسیاری از آنها پیوستی ناگسستنی با فرهنگ و ساختار جامعه شهری تهران دارد.
با افزایش وسعت شهر تهران و شتاب روند مهاجرت، علی‌رغم حرکت سریع دانش بشری و گسترش امکانات شهری، شاهدیم که امروزه مشکلات زیست محیطی جدی سلامت شهروندان تهرانی را تهدید می‌کند. آلودگی هوا، آلودگی صوتی، ترافیک، آلودگی مناظر بصری، تخریب باغ‌های شهر، نشست زمین، کاهش منابع آب‌های زیرزمینی، مدیریت پسماند، کمبود سرانه فضای سبز و آلودگی و فرسایش خاک از مهمترین معضلات زیست محیطی است که همواره بر آسایش، سلامت و ایمنی پایتختنشینان سایه افکنده است.
در کنار این مشکلات عیان، بسیاری از نارسایی‌ها و آسیب‌های پنهان یا کمتر آشکار، کیفیت و زیست شهروندان تهرانی را تهدید می‌کند. نارسایی‌هایی در زمره آسیب‌های ژرف و گسترده به شمار می‌آیند، این آسیب‌ها، امنیت روان و ذهن و زیستار شهروندان را هدف گرفته است.
از آنجا که شهرداری سازمانی حقوقی محلی، مستقل و عمومی است که برای ارائه خدمات عمومی به شهروندان شکل گرفته است، انبوهی از کارکردها و وظایف رفاهی و خدماتی و عمومی برآن تحمیل میشود.
تکفل و بار انبوهی از مسئولیت‌ها، شهرداری را در موقعیت خاص و شکننده‌ای قرار می‌دهد؛ خاص بودن از منظر گستردگی وظایف، که به نوعی با مجموع وظایف دولت در همه حوزه‌ها برابری می‌کند، از این جهت دولت محلی خوانده میشود، و شکنندگی از این روی که تکفل کارکردهای متنوع، مستلزم راهبردی پایدار و منسجم است.
راهبردهایی که بتواند زیست شهری و مدیریت کلانشهر تهران را در مدار مطلوبیت قرار دهد، تنها با کمک پژوهش و مطالعات کاربردی است. روندهایی که می‌تواند شناخت از وضعیت موجود را ارتقائ دهند، لایه‌های زیرین آسیب‌ها را بازشناسند، چالش‌ها در حوزه خدمات شهری، عمران، محیط زیست، ترافیک، اقتصاد و رفاه شهری را با نگرش علمی-کاربردی تصویر کنند.
در نهایت بهترین فرداها را برسازد، شهروندان تهرانی، و شهر تهران از زخمه‌هایی که خورده می‌نالد؛ پیکر شهر، زخمی است؛ زخم، تعرض و هجوم انسان به شهر و محیط زیست شهری، حتی زیستار شهروندان را تهدید می‌کند.
فردایی بهتر، تنها در گروی شناخت ژرف، عالمانه و جامع است؛ شناخت و اقدام عملی، ترجمان هم افزایی اراده نخبگان اجرائی و فکری است. پژوهش، حلقه مفقوده است؛ نه برای رسانه ای شدن، فراموش شدن و تهی شدن از معنا.
پژوهش، معطوف به اجرا؛ کاربردی، و برآمده از نیازسنجی شهر و شهروندان تهران می‌تواند طرحی باشد برای برساختن فرداها؛ برساختن فردا از امروزی که عمیقا در چنبره نارسایی‌ها و دشواری‌ها گرفتاریم؛ گرفتار روزمره‌ها؛ راهیی به رهایی اگر هست، تنها از معبر پژوهش، شناخت و علم می‌گذرد.
سایر اخبار این روزنامه
یلدای کرونایی؛ حکمروایی و مسئولیت
درآمدی بر ارتقای زندگی شهری
ناگفته‌های صریح صالحی درباره پرونده هسته‌ای
جشن آغاز بیستمین سال انتشار روزنامه مردم‌سالاری
وحشت از کرونای انگلیسی
«بازار نفت» مهمترین محور مذاکره ایران با مقام‌های روسی
تاکید دوباره بر لزوم حفظ برجام
ناگفته‌های صریح صالحی درباره پرونده هسته‌ای
«جمهوریت سوم» از امکان تا عمل
واردات واکسن کرونا اولویتی حیاتی است
نقش آمریکا در کارشکنی تحقیقات درباره ترور سردار سلیمانی
