فرصت بايدن دو بار تكرار نمي شود

آرمــان ملي- عليرضا پــورحسيــن: نشست کميسيون مشترک برجام به‌صورت مجازي برگزار شد و اعضاي برجام ضمن تاکيد دوباره بر تعهدشان جهت حفظ توافق، تلاش‌هايشان در اين راستا را تصريح کردند. آنها تداوم ضرورت اجراي کامل و موثر برجام توسط همه طرف‌ها و پرداختن به چالش‌هاي کنوني اجراي برجام، از جمله در زمينه عدم اشاعه هسته‌اي و تعهدات رفع تحريمي را مورد بحث و بررسي قرار دادند. وزرا بر اهميت نقش آژانس به‌عنوان تنها سازمان بين‌المللي مستقل و بي‌طرف که از طرف شوراي امنيت سازمان ملل متحد ماموريت يافته تا بر اجراي تعهدات عدم اشاعه هسته‌اي ذيل برجام نظارت و آنها را راستي‌آزمايي کند، تاکيد کردند. وزراي خارجه خاطرنشان ساختند برجام که توسط قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد تاييد شده، همچنان به‌عنوان عنصري کليدي در نظام عدم اشاعه هسته‌اي جهاني و يک دستاورد مهم ديپلماسي چندجانبه است که در صلح و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي نقش دارد. وزرا بار ديگر بر تاسف عميق خود از خروج ايالات‌متحده از توافق تاکيد و توافق کردند که به گفت‌وگو براي تضمين اجراي کامل برجام توسط تمامي طرف‌ها ادامه دهند. وزرا دورنماي يک بازگشت محتمل ايالات‌متحده به برجام را مورد توجه قرار دادند و برآمادگي خود براي پرداختن به اين موضوع با نگاهي مثبت و در يک تلاش مشترک تاکيد داشتند؛ توافقاتي که گفته‌هاي وزيرخارجه بريتانيا مبني بر عدم اجراي مصوبه مجلس به نحوي تنها مسيرادامه همکاري‌ها را ترسيم کرده است. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با فريدون مجلسي، ديپلمات پيشين کشورمان داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
ايران پس از نشست روز گذشته کميسيون برجام و با توجه به مصوبات آن چگونه بايد عمل کند؟
مجلس حرف خود را زد و در اين خصوص کار را سخت کرد؛ کاري که در گذشته به‌علت مشکلات منطقه‌اي سخت شده بود و مجلس آن را سخت‌تر کرد. برجام فرصتي بود که باعث مي‌شد تا سوءتفاهم‌ها کنار رود و مشکلات تا حدودي مديريت شود اما بلافاصله پس از تصويب هر روز يک مانع پيش روي آن قرار گرفت و اين موانع متاسفانه هم از داخل کشور و هم از خارج کشور به‌وجود مي‌آمد. در اين ميان در داخل کشور همچنان افرادي هستند که معتقدند هنوز دير نشده است و مي‌توان بار ديگر آن را احيا کرد؛ احيايي که به‌واسطه معامله در دستورکار قرار گرفته است، به اين شکل که اگر تحريم‌ها برداشته شود ايران نيز به تعهدات خود پايبند خواهد بود. سخنان مجلسيون در ايران اين کار را سخت کرده است، مگر اينکه در اين ميان اتفاق ديگري بيفتد. بايد توجه داشت ديگر اين فرصت پيش نخواهد آمد و شايد در آينده ديگر بايدن وجود نداشته باشد که به دنبال بازگشت به برجام باشد. از سوي ديگر، ايران بايد به فکر حل مسائل منطقه‌اي خود نيز باشد.
آيا اين معامله به سرانجام خواهد رسيد؟


امروز کشورهاي غربي مي‌گويند که با رفتن دونالد ترامپ ما در ازاي چه موردي تحريم‌ها را لغو کنيم و ايران نيز در مقابل مي‌گويد که ماندن در برجام در مقابل چه چيزي خواهد بود. ايران قاطعانه گفته است که به صورت همزمان برجام و تحريم‌ها را قبول نمي‌کند. به نظر من، تحريم‌ها باقي خواهد ماند اما نسبت به دوران ترامپ ضعيف‌تر خواهند شد؛ زيرا سخت مي‌شود اين دو مقوله را با يکديگر هماهنگ کرد. ايران بايد مراقب باشد که ذيل فصل هفت منشور سازمان ملل قرار نگيرد. از سوي ديگر، بايد بداند که جو بايدن دومرتبه به ايران تخفيف نخواهد داد و بايد از فرصت استفاده کند. نشست کميسيون مشترک برجام امروز اين پيام را به ما داد که بايد به تعهدات هسته‌اي خود پايبند باشيم، در غير اين صورت، همه‌چيز از بين خواهد رفت. اروپا به دنبال امنيت خود است و در اين راستا کوتاه نمي‌آيد و به همين علت به دنبال حفظ برجام است و در اين راستا تلاش مي‌کند. اين معامله زماني صورت مي‌گيرد که اعتماد ميان طرفين ايجاد شود و ايران و اروپا هر دو گام‌هايي را بردارند و به تعهدات خود عمل کنند. به همين علت آنها تداوم ضرورت اجراي کامل و موثر برجام توسط همه طرف‌ها و پرداختن به چالش‌هاي کنوني اجراي برجام، از جمله در زمينه عدم اشاعه هسته‌اي و تعهدات رفع تحريمي را مورد بحث و بررسي قرار دادند و در بيانيه پاياني خود بر روي آن تاکيد کردند؛ زيرا به صورت جدي از ايران مي‌خواهند که مصوبه مجلس را عملياتي نکند.
تنش‌ها ميان ايران و اروپا در هفته‌هاي اخير از کجا شروع شد؟
اروپا در چهارسال گذشته همراهي بيشتري با ايران داشت اما اکنون وضعيت تغيير کرده است. ايران گام‌هايي را به انتقام تحريم‌‌هاي آمريکا و خروج او از برجام برداشته که از سوي اروپا پاسخ سختي نگرفته است. شايد يک دليل آن اين بود که اروپا هم نگران رفتارهاي ترامپ بود اما امروز اولا ترامپ رفتني شده و بايدن با نظرات اروپا بيشتر هماهنگ است. مجموعه اتفاقات گذشته يک نگراني براي اروپايي‌ها ايجاد کرده و فکر مي‌کنند که مبادا در روزهاي سخت‌‌تر، مشکلات بيشتري براي اروپا ايجاد شود. مساله اين است که اروپا ديگر منافعي در ايران ندارد. تحريم آمريکا اما مقدمه‌‌اي شد که ايران هم مقابله کند. حقيقت اين است که آنها فکر مي‌‌کنند دلايلي که سبب تحريم بين‌المللي ايران شده بود، مجددا بازگشته يا با يک تغيير جزئي باقي است. ضمن اينکه قرار داشتن در آستانه ورود بايدن به رياست‌جمهوري آمريکا و تصويب قانون جديد در ايران سبب شده که واکنش‌هاي اروپا بيشتر شود و همان‌طور که گام‌‌هاي پنج گانه ايران را ديدند. مشخصا نگراني در خصوص مصوبه مجلس است که شتابزده تصويب شد و بايد فکري به حال آن کرد.