آتشی‌که دل‌«سرخون» را سوزاند

زهرا کشوری
خبرنگار
نشت نفت، زندگی را در سرخون چهار محال و بختیاری سیاه کرد. ۲۳ آذر بود که زمین زیر خط لوله نفت مارون لغزید و یک صخره کار لوله فرسوده ۴۰ ساله را تمام کرد. نفت از کوهستان بیرون جهید و چون اژدهایی سیاه آتش را به دل خیابان‌های شهر سرخون برد تا داغ‌ چهار دهه گذشته سرخونی‌ها تازه شود. زبانه شعله‌های آتش از سقف خانه‌ها بالا زد. هر چه سر راهش بود را در دودی سیاه بلعید.آسمان آبی سرخون تیره شد. شانس با اهالی یار بود که نفت مسیر دره‌ای را انتخاب کرد که محل گذر آدمی نبود. اما کبک‌ها و پرندگان زاگرسی را از منطقه کوچاند. رد پای حیات وحش را چنان زیر دود و نفت پنهان کرد که مردم منطقه دلشان لک زده است برای دیدن قورباغه‌ای زنده. از کبک و پرندگان کوهستان که خبر ندارند. آتش سوار بر رودخانه شد تا از آن رودخانه که تازگی و طراوت را به منطقه می‌آورد ردی سیاه بماند که در حال سوزاندن ریشه درختان پاییزی است. ۳۱سال است که رودخانه سرخون طعم و بوی نفت می‌دهد. پیش از این خبرها حاکی از خاموش کردن آتش لوله‌های مارون که نفت را از خوزستان به اصفهان می‌برد می‌داد. اما صفراسلامی ، رئیس شورای اسلامی سرخون به «ایران» می‌گوید: «با گذشت ۹ روز از تازه‌ترین حادثه نفتی مارون آتش‌سوزی در دره‌های سرخون ادامه دارد.» او دلیل ادامه دار شدن آتش‌سوزی در سرخون‌ را شلعه ورشدن درختان منطقه آلوده می‌داند. به گفته او باد آتش زیر خاکستر درختان را زنده می‌کند تا منطقه دوباره با یک جرقه آتش بگیرد.
زخم لوله‌های نفت به گفته اسلامی در سرخون کهنه است. سرخونی‌ها هم در دهه ۶۰ از نفت مارون صدمه دیدند هم در دهه ۷۰. نشت لوله نفت در دهه ۸۰ هم بخشی از سرخون را آلوده کرد. در دهه ۹۰ هم بخشی از منطقه را به آتش کشید تا دل سرخونی‌ها از نفت مارون   همواره خون باشد. آلودگی نفتی در سرخون به حدی عمیق است که مسئولان منابع طبیعی و محیط زیست تصمیم گرفته‌اند خاک منطقه را جا به جا کنند. این موضوع واکنش فعالان منطقه را درپی داشته است. آنها می‌خواهند بدانند چه حجمی از خاک منطقه آلوده شده و باید جا به جاشود. خسارت نشت نفت در سرخون تنها به خاکی که میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا تولید شود محدود نمی‌شود. آلوده شدن خاک سرخون پیش از این، به حدی بود که آنها سه سال نتوانستند در منطقه برنج بکارند. اسلامی از نابودی ۷۰ حوضچه پرورش ماهی در منطقه خبر می‌دهد. ورود نفت به رودخانه سرخون تنها نابودی حوضچه‌‌ها را به‌دنبال ندارد. نشت نفت مارون یکبار دیگر هم پرورش ماهی سردابی در سرخون را تعطیل کرد. همان سالی که شالیکاری را برای سه سال به عقب انداخت. سال ۹۵ که خاک سرخون به نفت آغشته شد مطالعات نشان داد پاک شدن زمین ۶ سال زمان می‌برد اما زمین سرخون فرصت نفس کشیدن را پیدا نکرد. آذرماه جاری نفت، رودخانه سرخون را آتش زد و زبانه‌های آتش از هر طرف به شهر هجوم آوردند. سرمایه‌گذاری مردم در بخش شیلات، باغات و کشاورزی هم از بین رفت. به گفته مزرعه‌داران سرخون خسارت دیدگان نفت در سال ۹۵ هنوز نتوانسته اند خسارت کامل خود را از وزارت نفت بگیرند. سال ۹۱ هم نشت نفت مارون، یک سال فعالیت شیلاتی رادرسرخون تعطیل کرد. وضعیت سرخون پیش از حادثه آذرماه هم آنقدر وخیم بود که به گفته محمد کریمی مدیرکل شیلات چهارمحال و بختیاری دامپزشکی مجوز فعالان را تمدید نکرد. اسماعیل بهمنی یکی از پرورش دهندگان ماهی به ایرنا می‌گوید: «هر کدام از شیلات‌داران این منطقه بسته به مساحت مزرعه پرورش ماهی خود، بین سه تا پنج میلیارد ریال به بانک بدهکارند و هر روز با مشکلات بانکی و سود بالای بانکی مواجه هستند.» نشت نفت در سه دهه گذشته سوار رودخانه مارون شد تا در نهایت پرورش دهندگان ماهی اعلام ورشکستی کنند. حداقل ۳۰۰ نفر در این صنعت بیکار شده‌اند. آب منطقه از بین رفت. خاک منطقه بزودی جا به جا می‌شود اما این پایان تلخ این تلخی بی‌پایان نیست.


رودخانه مارون یکی از سرشاخه‌های رودخانه کارون است. ۹ روز از تازه‌ترین حادثه نفتی مارون گذشته و شرکت نفت همچنان در حال لایروبی نفت از سرخون است. محمد کریمی مدیرکل شیلات چهارمحال و بختیاری در گفت‌و‌گو با ایرنا از احتمال ورود نفت سرخون به سد کارون ۴ خبر می‌دهد، ورود نفت به سد کارون تنهاصنعت شیلات را تهدید،  بلکه آب شرب منطقه را هم آلوده می‌کند. تا این سؤال پیش بیاید چه زمانی پرونده لوله‌های فرسوده نفت از خوزستان تا اصفهان بسته می‌شود؟ آیا چهار دهه خسارت کافی نیست؟