روزنامه خراسان
1399/10/04
معمای تولید قاتل ریه ها و پالایشگاه ها !
ناصر رعیت نواز- این روزها هوای برخی از شهرهای بزرگ با وجود تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و برگزاری کلاس های آنلاین و همچنین دورکاری بسیاری از کارمندان و محدودیت های ترددی به خاطر کرونا همچنان آلوده است. طبق گفته های مسئولان و گزارش هایی هم که در چند روز اخیر به چاپ رسیده، مشخص شده که پای مازوت هایی که به دلیل تحریم ها به فروش نرفته در میان است. مازوت هایی که به دلیل پر شدن انبارها در کوره ها و نیروگاه ها به جای گاز در حال سوختن است. امروز قصد نداریم از آلودگی مازوت ها بنویسیم بلکه می خواهیم دلیل تولید این حجم بالا از مازوت در کشور را که ارزش پایینی هم دارد، پیگیری کنیم. ماده ای که متاسفانه میزان زیادی از آلودگی را تولید می کند.مازوت چیست و چه مصارفی دارد؟ مازوت یک اصطلاح روسی است که برای سنگین‌ترین بخش های نفت خام که بعد از پالایش و گرفتن مشتقات نفت خام در پالایشگاه باقی می ماند به کار می رود. البته به مازوت نفت کوره و نفت سیاه هم می گویند ولی در کل در دسته سوخت های صنعتی سنگین قرار می گیرد به طوری که از گازوئیل و نفتا سنگین تر است و البته سوختن آن آلودگی بسیار زیادی هم تولید می کند. این نفت که ارزش بسیار کمی دارد تا پیش از این بیشتر برای سوخت نیروگاه ها، کوره های آجرپزی، کارخانه های صنعتی، کشتی های بزرگ، ماشین آلات سنگین، دیزل های ثابت، متحرک و... به کار می رفت اما به دلیل آلایندگی بالایی که این سوخت دارد، در بسیاری از کشورها استفاده از مازوت به عنوان سوخت ممنوع شده و همچنین سازمان جهانی IMO (نهاد بین‌المللی کشتیرانی) استفاده از مازوت را برای کشتی‌ها در آب‌های بین‌المللی ممنوع کرد. میزان مازوت تولیدی در کشور تعداد تولید کنندگان مازوت به دلیل ارزش پایین آن در جهان بسیار کم است. در این میان اما ایران و روسیه از بزرگ ترین تولید کننده های این فراورده نفتی در جهان محسوب می شوند. بر اساس آمارهای رسمی وزارت نفت ایران، در سال 97 پالایشگاه‌های ایران روی هم رفته روزانه یک میلیون و ۷۳۶ هزار بشکه نفت خام و حدود ۳۳۵ هزار بشکه میعانات گازی دریافت کرده اند، اما به دلیل داشتن فناوری پایین و قدیمی پالایشگاه‌ها، 30 درصد نفت خام تبدیل به نفت کوره (مازوت) شده است که نه تنها ارزش بسیار نازلی در مقابل بنزین یا گازوئیل دارد، بلکه میزان غلظت گوگرد آن بسیار بالاست. البته عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی هم میزان تولید مازوت در کشور را سالانه حدود 30 میلیون تن اعلام کرده است. این موضوع هم باید مورد توجه قرار بگیرد که در برخی از پالایشگاه‌ها میزان تولید مازوت نسبت به خوراک دریافتی بسیار بالاتر است. قیمت جهانی هر بشکه مازوت هر بشکه نفت حدود 100 کیلوگرم است که اگر مبنا را همین بشکه های نفت در نظر بگیریم هر بشکه مازوت کمتر از سه دلار به فروش می رسد، در حالی که هم اکنون نفت خام بشکه ای حدود 47 دلار در بازار جهانی خرید و فروش می شود. به همین دلیل است که گفته می شود برخی پالایشگاه های کشور زیان ده هستند چون به دلیل بازدهی پایینی که دارند نمی توانند از نفت خام، مشتقات بیشتری بگیرند در نتیجه میزان تولید مازوت آن ها افزایش یافته و محصول به دست آمده ارزش کمتری از نفت خامی دارد که به پالایشگاه برای خوراک داده شده است. برای نمونه پالایشگاه کرمانشاه ۴۱ درصد نفت خام دریافتی را تبدیل به نفت کوره می‌کند. به عبارتی، ارزش محصولات تولیدی این پالایشگاه حتی کمتر از نفت خام است و این پالایشگاه با زیان کار می‌کند شاید به همین دلیل است که تولید مازوت به عنوان قاتل پالایشگاه ها شناخته می شود. دلیل تولید بالای مازوت در کشور برای این که درباره علت های تولید بالای مازوت در کشورمان بنویسیم، باید مولفه های متعددی را بررسی کنیم که در میان آن ها می توانیم فرسودگی پالایشگاه ها، تامین نشدن منابع مالی برای به روز رسانی فناوری، تحریم ها، قیمت پایین بنزین و همچنین خصوصی سازی نامناسب را نام ببریم. فرسودگی و به روز نبودن فناوری پالایشگاه ها: بر اساس برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 98، هفت پالایشگاه از ۱۰ پالایشگاه ایران عمر مفید خود را کرده و فرسوده شده‌اند. عمر همه آن ها به دوران قبل از انقلاب بر‌می‌گردد. اقتصاد آنلاین در گزارشی در دی سال گذشته نوشته: «پالایشگاه‌های ایران سال گذشته به طور متوسط روزانه بالای ۶۰ میلیون لیتر نفت کوره تولید کرده‌اند که 35.5 میلیون لیتر آن صادر، 4.3 میلیون لیتر به عنوان سوخت کشتی‌ها (بانکرینگ) استفاده و بقیه در داخل کشور مصرف شده است.» دلیل این حجم زیاد از تولید مازوت در کشور به بازدهی پایین پالایشگاه ها و بهره مند نبودن از فناوری های روز برمی گردد. قیمت پایین بنزین و خصوصی سازی:در این میان قیمت پایین بنزین در کشور باعث می شود پالایشگاه هایی که خصوصی هستند، رغبتی برای سرمایه گذاری به منظور به روزرسانی فناوری های موجود پالایشگاه نداشته باشند در حالی که طبق گزارش سایت رصد، تمامی هزینه‌های به سازی در یک پالایشگاه متوسط، چهار سال پس از راه‌اندازی واحد RFCC (کاتالیست مورد استفاده در واحدهای بنزین سازی) جبران خواهد شد.البته اگر بتوان بنزین تولیدی را صادر کرد، ممکن است پالایشگاه ها ی خصوصی هم رغبتی به انجام بهینه‌سازی داشته باشند. تحریم ها: تلاش های مسئولان نفتی کشور هم تا کنون نتیجه بخش نبوده است. در حالی که سال ۹۵ برای سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری به منظور ارتقای کیفیت هشت پالایشگاه قدیمی کشور و کاهش نسبت تولید مازوت به خوراک دریافتی از ۲۴ درصد به زیر ۱۰ درصد قراردادهایی با شرکت‌های کره جنوبی و چین امضا شده بود اما با شروع تحریم های آمریکا عملا بدون هیچ پیشرفتی متوقف شد. وعده های مسئولان سال 93 در بند ۵٩ سیاست های اصلاح انرژی، دولت وزارت نفت را مکلف کرد که سالانه 2 درصد مازوت را کاهش دهد. بعد از این ماجرا مدیر عامل وقت شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، در سال 95 هم گفته بود که طبق چشم انداز باید تولید مازوت در پالایشگاه های کشور به کمتر از 10 درصد برسد. این در حالی است که با گذشت چهار سال از این وعده، آمارها نشان می دهد که تغییر محسوسی در کاهش تولید مازوت در پالایشگاه های کشور صورت نگرفته است و حجم آن 30 درصد است. گرفتاری مازوت برای محیط زیست با توجه به ممنوعیت سازمان جهانی IMO (نهاد بین‌المللی کشتیرانی) در استفاده از مازوت برای کشتی ها عملا صادرات این محصول کم ارزش به حداقل خود رسید و طبق گفته مدیر سازمان محیط زیست حالا با توجه به پر شدن مخازن مازوت در کشور برای مسئولان چاره ای جز استفاده در داخل نمانده است! به همین دلیل در کنار آلودگی هوای این روزها که ریه مردم شهرهای بزرگ را آزرده کرده باید منتظر باران‌های اسیدی (به‌دلیل گوگرد بالای داخل مازوت) بود که آسیب‌های زیست‌محیطی زیادی را در پی خواهد داشت.
سایر اخبار این روزنامه
بی تدبیری تنظیم بازار در تامین روغن خوراکی
بازگشت غیرمنتظره پرسابقه‌ها به ژانر کمدی
معمای پیاده روی در عمق ۴متری آب!
واکنش خانواده شهید فخری زاده به تغییر نام خیابان شجریان
تغییرات اساسی، شرط مجلس برای تصویب کلیات بودجه
یکی بر سر شاخ، بن می برید !
معمای تولید قاتل ریه ها و پالایشگاه ها !
خرید 16 میلیون دوز واکسن
باشوی استقلال در مسیر علی کریمی و چشمی !
3 ابهام درباره افزایش حقوق کارمندان در 1400
پستچی های قلابی 2 بار زنگ می زدند!
بساط قماربازان زیر آتش
