جزئیات بازسازی و طراحی هویت بصری موزه هنرهای معاصر تشریح شد شمارش معکوس بازگشایی موزه هنرهای معاصر تهران

فاطمه امین‌الرعایا
بعد از حدود 2 سال و نیم قرار است موزه هنرهای معاصر تهران که درهایش را برای مرمت به روی علاقه‌مندان بسته بود تا پایان ماه بازگشایی شود. این خبر را هادی مظفری، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشستی خبری اعلام کرد.
روز گذشته نشست خبری مرمت، بازسازی و هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران با حضور هادی مظفری مدیرکل هنرهای تجسمی، احسان آقایی رئیس موزه هنرهای معاصر تهران و زهرا نوروزی رئیس اداره نظارت بر پروژه‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تالار رودکی برگزار شد.
مظفری در ابتدای این نشست با بیان اینکه حالا می‌توانیم برای اولین بار شفاف درباره دلایل تاخیر در بازسازی موزه هنرهای تهران توضیح بدهیم، گفت: نکته اول اینکه این مرمت قرار بود در جایی انجام شود که بخشی از گنجینه هنری دنیا در آن قرار دارد و از ابتدا این مسئله مطرح بود که در زمان مرمت باید این آثار در موزه نگهداری شوند یا به جای دیگری منتقل شوند. راه‌های مختلفی در این زمینه بررسی شد و موزه‌های دیگری در کشور برای نگهداری موقت از این آثار در نظر گرفته شد، اما حجم زیاد آثار و ارزش بالای آن‌ها و ریسک امنیتی که وجود داشت باعث شد به این نتیجه برسیم که امن‌ترین جا برای نگهداری از این آثار داخل خود موزه است. این مسئله نیاز به ساخت گنجینه موقتی داشت که آثار به آن منتقل شود و طبیعتاً این گنجینه موقت نیز باید به همان اندازه گنجینه اصلی مناسب و امن بود.


مظفری ادامه داد: نکته بعدی این است که در پروژه‌های عمرانی معمولاً چند جبهه کاری با هم آغاز شده و در یک زمان‌بندی مشخص پیش می‌روند، اما در موزه به دلیل وجود این آثار ارزشمند نمی‌توانستیم بعضی از کارها را با هم پیش ببریم و بر این اساس فعالیت‌ها باید پلکانی انجام می‌شد و این مسئله نیز در زمان‌بندی پروژه تاثیر زیادی داشت. همچنین در بررسی اولیه همه جبهه‌ها مورد توجه قرار نگرفته بود و زمانی که مرمت آغاز شد موارد جدیدی به نظر آمد که یا باید از آن‌ها چشم‌پوشی می‌کردیم یا ایستادگی می‌کردیم تا این بخش‌ها نیز مرمت شود. با توجه به اینکه مرمت موزه بعد از ۴۰ سال در حال انجام بود و پس‌ از آن نیز نمی‌توان برای مرمت‌های مختلف موزه را تعطیل کرد، تصمیم گرفته شد که تمام این جبهه‌های جدید در همین مرحله مرمت شوند.
او با اشاره به مسائل مالی مرمت موزه هنرهای معاصر گفت: سیاست شفاف‌سازی در وزارت ارشاد به این شکل است که پروژه باید بر روی سامانه گذاشته شود و افرادی که توانایی اجرایی دارند برای انجام این پروژه اعلام آمادگی کرده و پس از شرکت در مناقصه، کمترین پیشنهاد مالی انتخاب شود. اما در دو سال اخیر افزایش قیمت‌هایی پیش آمد که کاملاً پیش‌بینی‌نشده بود و درعین‌حال شیوع کرونا نیز پیش آمد که باعث شد فعالیت‌های ساختمانی مدتی تعطیل شوند. ما قول داده بودیم که پایان بهار ۹۹ موزه افتتاح می‌شود اما این شرایط باعث شد که به زمان بیشتری نیاز داشته باشیم.
در ادامه این نشست، زهرا نوروزی، رئیس اداره نظارت بر پروژه‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گزارشی از روند بهسازی ارائه کرد و گفت: پروژه بهسازی موزه هنرهای معاصر تهران با هدف مرمت و افزایش فضای گنجینه موزه آغاز شد. ابتدا مسئله نفوذ آب به گالری‌ها و بام‌ها وجود داشت و در این مرحله عایق سازی بام و سبک سازی سقف مطرح شد.
او با بیان اینکه مرمت موزه همچنان ادامه خواهد داشت افزود: سیستم اطفای حریق موزه در حال حاضر همان سیستمی است که از قبل وجود داشت اما برای سیستم اطفای حریق هوشمند به شیوه‌های خاصی نیاز داریم که هزینه بالایی دارند. مطالعات این کار انجام‌شده است و در ادامه باید مجوزهایی از سازمان میراث فرهنگی و سازمان آتش‌نشانی دریافت کنیم تا بتوانیم سیستم اطفای حریق هوشمند را اجرا کنیم.
نوروزی با اشاره به اینکه هزینه مرمت و بازسازی موزه بیشتر از رقمی است که در ابتدا پیش‌بینی شده بود گفت: اضافه شدن جبهه‌های مختلف کاری و همچنین مسائلی که در دو سال اخیر پیش آمده باعث افزایش هزینه شد، اما با توجه به اهمیتی که موزه هنرهای معاصر برای معاونت هنری وزارت ارشاد دارد و همچنین دغدغه شخصی وزیر ارشاد برای بازسازی موزه؛ در نهایت مبلغ ۱۶۰ میلیارد ریال برای بخش‌های مطالعات، نظارت، خرید تجهیزات و اجرای کار هزینه شد.
در بخش دوم این جلسه که با حضور رضا عابدینی، طراح هویت بصری موزه همراه بود، احسان آقایی گفت: هر نهاد معتبر در دنیا دارای یک هویت بصری است و اصولا این رویکرد از موزه‌ها آغاز شد، زیرا دارای فعالیت‌های متعددی هستند و برای اینکه مخاطبان متوجه تعلق این رویدادها به یک موزه شوند از یک هویت بصری یکپارچه استفاده می‌شود. با این حال موزه هنرهای معاصر از ابتدا فاقد هویت بصری بود و در حدود سال ۷۰ بود که از جواد پویان خواسته شد که یک نشانه برای موزه طراحی کند. در سال‌های بعدی صداقت جباری یک فونت برای آن نشانه طراحی کرد و در سال‌های مختلف کارهای متفاوتی انجام شد که هیچ ارتباطی با هم نداشتند. اما در دوره جدید تصمیم گرفته شد که هویت بصری برای موزه هنرهای معاصر طراحی شود. او درباره انتخاب رضا عابدینی برای این کار گفت: زمانی که متوجه شدیم رضا عابدینی به ایران برگشته است برای شرکت در بی‌ینال ونیز با ایشان همکاری داشتیم. پس‌ از آن بحث‌هایی درباره طراحی هویت بصری موزه به وجود آمد و جلسات متعددی داشتیم و در نهایت با توجه به سوابق کاری درخشان رضا عابدینی و فعالیت‌های بین‌المللی او که باعث شده است در میان طراحان گرافیک برتر جهان قرار بگیرد، از او برای طراحی هویت بصری موزه دعوت کردیم. در ادامه رضا عابدینی، هنرمند طراح گرافیک درباره مطالعه و طراحی هویت دیداری موزه هنرهای معاصر تهران، بیان کرد: وقتی صحبت از بازسازی و طراحی هویت بصری موزه شد ۲ احساس متفاوت ترس و اشتیاق داشتم؛ چون پروژه‌ای ملی به حساب می‌آید بنابراین سنگینی کار از یک طرف و اینکه دلم می‌خواست کاری انجام شود که از نظر معاصر بودن موزه تهران بسیار پربار باشد، بسیار مهم بود.
به گفته وی، طراحی هویت بصری به گونه‌ای پیش رفت که هم معاصر بودنش حفظ شود و هم حسی که خودم از موزه داشتم برآورده شود، چراکه همسن بودن آغاز فعالیت‌هایم با آغاز به کار موزه برای خودم به شخصه، حساسیت موضوع زیاد بود و از طرف دیگر جذابیت کار نیز مطرح است.
عابدینی با بیان اینکه سابقه‌ای جدی بر هویت بصری موزه موجود نیست، اظهار کرد: طراح‌ها و مدیران وقت به جدیت به مقوله هویت بصری نگاه نمی‌کردند اما این در حالی است که موزه نیاز به هویت بصری یکدستی دارد و لزومش را نمی‌توان انکار کرد.
وی در ادامه به بررسی هویت‌های بصری موزه‌های بزرگ جهان اشاره کرد و گفت: بعد از صحبت‌های اولیه با آقای مظفری و آقایی، شروع به مطالعه و جست‌وجو در میان طراحی‌های هویت بصری موزه‌های بزرگ معاصر جهان کردیم. تصمیم گرفتیم هویت دیداری پویا که شکل کلاسیک طراحی لوگو و نشانه را در بر می‌گیرد، برای موزه هنرهای معاصر تهران طراحی کنیم. هویت دیداری پویا این خاصیت را دارد که هم هویت بصری کلی را در بر دارد و هم می‌تواند تبدیل به هویت‌های جزئی شود. برای مثال، طراحی هویت بصری موزه ژرژ پمپیدو نیز مجموعه‌ای از طراحی هویت‌های مختلف را داشت و هویت پویا نداشت.
عابدینی در پایان با بیان اینکه قرار است بر هویت صوتی موزه هنرهای معاصر تهران نیز کار کند، تعدادی از اتودهای طراحی شده برای لوگو، نشانه و پوستر نمایشگاه‌ها را به نمایش گذاشت.
در پایان این جلسه هادی مظفری گفت: بارها درباره زمان بازگشایی موزه خلف وعده شده و قول‌هایی داده بودیم که نتوانستیم آن‌ها را عملی کنیم. شرایطی که برای کشور پیش آمد و نگرانی که برای موزه و آثار آن داشتیم باعث شد کار بازسازی به طول انجامد و تلاش کردیم همیشه مطمئن‌ترین راه را حتی اگر طولانی‌تر باشد انتخاب کنیم. در این مدت نشست‌های متعددی با رسانه‌ها برگزار کردیم تا روند کار کاملا برای مخاطبان و جامعه هنری شفاف باشد و امیدواریم که تا قبل از پایان دی‌ماه موزه هنرهای معاصر بازگشایی شود.
سایر اخبار این روزنامه