نویسندگان کودک و نوجوان ریشه‌های فرهنگی جامعه را می‌سازند‌

مریم شهبازی
خبرنگار
این روزها شاهد انتقال بخش قابل توجهی از فعالیت‌های مرتبط با حوزه کتاب به فضای مجازی هستیم؛ از برپایی آنلاین نشست‌های نقد و بررسی آثار گرفته تا حتی ویژه برنامه‌های تجلیل از بزرگان بخش‌های مختلف فرهنگ. در همین رابطه طی روزهای اخیر فراخوانی از سوی شورای کتاب کودک برای بررسی آثار ادبی و محصولات الکترونیک منتشر شده که نکات بیشتر درباره این جایزه و همچنین ملزوماتی که اهالی کتاب در شرایط فعلی باید توجه بیشتری به آنها داشته باشند را در گفت‌وگوی امروزمان با نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک می‌خوانید.
یکی از گفته‌های مشترک اغلب اهالی کتاب طی ماه‌های اخیر درباره تلنگری است که محدودیت‌های نشأت گرفته از بیماری کرونا پیش روی همگان گذاشت و دست‌اندرکاران فرهنگی را متوجه ضرورت بهره‌مندی هر چه بیشتر از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کرد. «نوش‌آفرین انصاری»، دبیر شورای کتاب کودک درباره چرایی برگزاری چنین جایزه‌هایی در جلب هر چه بیشتر توجه اهالی کتاب به بهره‌مندی از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی به «ایران» می‌گوید: «فضای مجازی امکان گسترده‌ای برای بهره‌مندی هر چه بیشتر جامعه از ادبیات فراهم کرده؛ از همین رو شاهد رواج هر چه بیشتر کتابخانه‌ها و کتاب‌های مجازی هستیم؛ در این بین برای تشکلی همچون شورای کتاب کودک فراهم کردن امکانی برای ارزیابی آثار اهمیت بسیاری دارد. طی فراخوانی که به همین منظور منتشر شده از ناشران و تولیدکنندگان کتاب‌های الکترونیکی برای ارسال آثار خود به دبیرخانه دعوت کرده ایم.»


آن طور که در فراخوان آمده، شورای کتاب کودک از ناشران، تولیدکنندگان و پدیدآورندگان آثار و محصولات ادبی الکترونیکی برای کودکان و نوجوانان شامل کتاب الکترونیکی، کتاب صوتی، نرم‌افزار و وب‌سایت دعوت کرده تا آثار و محصولات خود را برای بررسی و ارزیابی به گروه بررسی آثار الکترونیکی شورا  ارسال کنند. پس از اتمام بررسی هم به آثار برتر لوح تقدیر و نشان ماهی سیاه کوچولو تعلق می‌گیرد. او ادامه می‌دهد: «البته از آنجایی که تازه چند ماه است که توجه عموم فعالان عرصه کتاب به ضرورت بهره‌مندی از ظرفیت‌های فضای مجازی جلب شده، تا مدتی مواجهه مردم و حتی خود اهالی کتاب با این فضا به شکل شگفتی و حتی تسلیم شدن خواهد بود. هر چند که مدتی بعد وارد مرحله تشخیص و تعقل شده و همان وقت است که جامعه باید سره را از ناسره تشخیص بدهد.» نوش‌آفرین انصاری مهم‌ترین هدف از اعلام این فراخوان را کمک به خانواده‌ها در تشخیص آثار باکیفیت از بی کیفیت عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «حدود 57 سال از آغاز فعالیت شورای کتاب کودک می‌گذرد و طی همه این سال‌ها شورا کتاب‌ها را چه به شکل کاغذی و چه الکترونیکی ارزیابی کرده است. هرچند که به تبع شرایط ماه‌های اخیر جایگاه کتاب‌های الکترونیکی و از سویی مسئولیت راهنمایی جامعه نسبت به کیفیت و ارزشگذاری آثار بسیار پررنگ تر شده است.» دبیر شورای کتاب کودک در همین رابطه توصیه‌ای هم برای خانواده‌ها دارد و می‌گوید: «جامعه باید دقت بیشتری درخصوص ارزیابی نهادها و تشکل‌هایی که در این زمینه فعالیت دارند به خرج بدهد. خانواده‌ها می‌توانند از طریق فهرست آثاری که تشکل‌هایی همچون شورای کتاب کودک در اختیار آنان می‌گذارد آثار با کیفیت را در اختیار فرزندان خود بگذارد. باید حواسمان باشد که کل روز فرزندانمان در حالی سپری نشود که مشغول سفر در فضای مجازی و پر شدن ذهن شان با مطالب و اطلاعاتی باشند که گاه فاقد ارزش و از سویی بی تأثیر در سازندگی آنان هستند.»
او ادامه می‌دهد: «خوشحال هستم که دوستان و همکاران در شورای کتاب کودک این اقدام را در سال جاری با جدیت و در وسعت بیشتری در پیش گرفته‌اند. در چنین شرایطی شاید یکی از بهترین توصیه‌ها به والدین جوان این باشد که باور نکنند که کتاب کاغذی مرده! و فهرست آثار برگزیده تشکل‌هایی چون شورای کتاب را دیده و از تهیه آثار با کیفیت کاغذی برای فرزندان خود غفلت نکنند. البته در این بین خوب است که تا حد امکان به کتابخانه‌های دیجیتال هم توجه کنند تا از آثار خوب الکترونیکی هم باخبر شوند.» بنا بر این فراخوان، شورای کتاب مهلت ارسال آثار را پایان اسفند ۹۹ اعلام و درباره شرایط پذیرش آثار نیز تأکید کرده تنها محصولاتی پذیرفته می‌شود که با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مهر ۱۳۹۸ به ‌بعد بوده و به ‌صورت عمومی منتشر شده باشد و افزون بر این از سویی دارای حق نشر از مالک اثر هم باشند.
نوش‌آفرین انصاری ضمن آنکه امیدوار است تعداد کتابخانه‌ها، چه به شکل فیزیکی و چه به شکل دیجیتال روز به روز بیشتر شود، می‌گوید:«خانواده‌ها نباید در بهره‌مندی از محصولات فرهنگی، بویژه در حوزه کتاب خودشان را تنها به کتاب کاغذی یا فقط کتاب الکترونیکی محدود کنند. با اینکه معتقدم همه شیوه‌های انتشار کتاب مفید هستند اما تأکید دارم که والدین باید از سن کم فرزندان خود را علاقه‌مند به ورق زدن کتاب و حتی بوی کاغذ کنند.» انصاری درباره ارزیابی‌اش از وضعیت آثار تألیفی در سال‌های اخیر می‌گوید: «نویسندگان کودک و نوجوان افرادی هستند که با شجاعت بسیاری کار می‌کنند و ریشه‌های فرهنگی جامعه را می‌سازند. تفاوت بسیاری میان جهان ترجمه و تألیف است و از همین جهت معتقدم باید آنهایی را که در کشورمان به رغم مشکلات پیش رو همچنان دست از نوشتن برای کودکان و نوجوانان برنداشته‌اند، قدر بدانیم. به طور قطع ایران کشوری است که اندیشه همواره در آن بارور بوده و از همین رو ادبیات کودک نیز همچون دیگر حوزه‌های کتاب مسیر رو به رشدی را طی می‌کند.»‌