روزنامه وطن امروز
1399/10/14
الگوی محبت، متانت و ادب
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرتضی جوادی‌آملی، فرزند آیت‌الله‌العظمی جوادی‌آملی در گفت‌وگو با «وطن امروز» به سابقه آشنایی آیت‌الله جوادی‌آملی و آیت‌الله مصباح‌یزدی پرداخت و در این بین به رویکردهای نظری- فلسفی و سیاسی- اجتماعی این ۲ اندیشمند حوزه علمیه نیز اشاره‌ای کوتاه و گویا کرد. *** * ممنون می‌شوم به پیشینه شکل‌گیری ارتباط و رفاقت آیت‌الله جوادی‌آملی و مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی اشاره بفرمایید. شخصیت چهره‌های بنام علمی، همیشه در پرتو حضور در محضر اساتید و مربیان الهی شکل می‌گیرد. بر اساس همین قاعده، آیت‌الله جوادی‌آملی و مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی، نقطه وصل‌شان، محضر علامه طباطبایی بود. این ۲ بزرگوار، پرورش‌یافته مکتب و محضر علامه طباطبایی هستند. خب! همان‌طور که می‌دانید علامه طباطبایی حلقه درسی داشتند که علاقه‌مندان به علوم عقلی آن را مغتنم می‌دانستند و همین حلقه درس، حلقه وصل برخی بزرگان حال حاضر حوزه علمیه بوده است. آیت‌الله جوادی‌آملی پیشگام شدند تا علامه طباطبایی جلساتی در حوزه مسائل فلسفی داشته باشند، و این جلسات ارتباط آیت‌الله مصباح و آیت‌الله جوادی‌آملی را عمیق‌تر کرد. البته آیت‌الله جوادی‌آملی در ۳ بخش فلسفه، تفسیر و عرفان، ارتباط مستحکم‌تری با حضرت علامه داشتند و مثلا نظریات‌شان پیرامون نهایه‌الحکمه منطبق با نظر علامه طباطبایی بود اما آیت‌الله مصباح‌یزدی از این حیث با آیت‌الله جوادی‌آملی اختلافنظرهایی داشتند که در تعلیقه‌هایی که بر کتاب علامه طباطبایی زدند، این اختلافات مشهود است. این ۲ بزرگوار، ۲ جریان متفاوت فلسفی را در حوزه علمیه پی‌ریزی کردند؛ یکی جریان آیت‌الله جوادی‌آملی که تقویت‌کننده حکمت متعالیه ملاصدرا بود و دیگری جریان فکری آیت‌الله مصباح‌یزدی که رویکرد دیگری در فلسفه داشتند. * آنطور که من از بیان شما فهمیدم یعنی آیت‌الله جوادی‌آملی و آیت‌الله مصباح‌یزدی، نسبت به حکمت متعالیه ۲ رویکرد متفاوت دارند؛ آیت‌الله جوادی در موضع منتقدان حکمت متعالیه ملاصدرا قرار نمی‌گیرند و آیت‌الله مصباح‌یزدی رویکرد نقادانه به حکمت متعالیه ملاصدرا داشتند؟ بله! این از تعلیقه‌های آیت‌الله مصباح‌یزدی بر نهایه‌الحکمه علامه طباطبایی مشهود است. در واقع اگر شما رحیق مختوم آیت‌الله جوادی‌آملی را با تعلیقه‌های آیت‌الله مصباح‌یزدی بر نهایه‌الحکمه مقایسه کنید، این تفاوت نگاه را متوجه می‌شوید. آیت‌الله مصباح‌یزدی در حوزه مسائل قرآنی، معارفی مانند فرهنگ و مسائل فرهنگی در قرآن را به جامعه تقدیم کردند و آیت‌الله جوادی‌آملی نیز تفسیر تسنیم را به طلاب و دانش‌پژوهان تقدیم کردند. در واقع این ۲ بزرگوار، ۲ جریان فکری فلسفی را در حوزه علمیه پایه‌ریزی کردند که منشأ برکات و خدمات زیادی در راستای فهم و ترویج معارف اسلامی شد. * خاطرم هست نیمه دوم دهه 80، در مسائل سیاسی بین آیت‌الله جوادی‌آملی و آیت‌الله مصباح‌یزدی اختلافنظرهایی وجود داشت، عده‌ای هم از این فرصت استفاده و سعی کردند فضا را غبارآلود کنند، شما که از نزدیک شاهد رابطه این ۲ بزرگوار بودید، لطفاً در این باره توضیح بفرمایید. ببینید! خوب است ما ادب اختلاف‌نظر را از بزرگان یاد بگیریم. با اینکه آیت‌الله جوادی‌آملی و آیت‌الله مصباح‌یزدی هم در مباحث فکری و فلسفی و هم در مباحث سیاسی با هم اختلاف‌نظر داشتند- که این طبیعی هم هست- اما با این وجود یک رابطه قلبی دوستانه و صمیمانه هم با هم داشتند؛ فوق‌العاده با هم رفیق بودند و نسبت به هم تواضع داشتند. آیت‌الله مصباح‌یزدی از آیت‌الله جوادی‌آملی به عنوان قله مباحث فلسفی یاد می‌کردند و ایشان را پرچمدار این حوزه می‌دانستند. اینگونه از ایشان یاد می‌کردند. آن زمان برخی افراد که سعه صدر و تحمل دیدن این اختلاف نظرات را نداشتند، مواضع و رفتارهای نادرستی از خود بروز دادند، در حالی که این ۲ بزرگوار در نهایت احترام و ادب و دوستی و صمیمیت و محبت با هم ارتباط داشتند. این ۲ بزرگوار پرورش‌یافته مکتب علامه طباطبایی هستند. خوب است همه طلاب و افراد، رفتارهای این ۲ مرد بزرگ در عرصه مسائل فکری، فلسفی و اجتماعی را سرلوحه خود قرار دهند که قطعا این کار موجب رشد روحی آنان خواهد شد. انقلاب اسلامی و معارف دینی همیشه محل تضارب آرا بوده و خواهد بود، این جامعه دینی است که باید با اسوه قرار دادن رفتار و ادب و متانت بزرگان خود مثل آیت‌الله جوادی‌آملی و آیت‌الله مصباح‌یزدی، نحوه تعامل با یکدیگر را الگوبرداری کنند.