صالحی: آماده آغاز غنی‌سازی ۲۰درصدی هستیم

گروه سیاسی/ علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی از تصمیم ایران برای ازسرگیری غنی‌سازی
20 درصد در سایت هسته‌ای فردو خبر داد. صالحی که این خبر را با حضور در یکی از برنامه‌های رسانه ملی اعلام کرد، به ارسال نامه‌ای از سوی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره کرده که در آن مقام‌های ایرانی خواستار آمدن بازرسان آژانس برای فک پلمب جهت تعویض کپسول گاز اورانیوم در فردو شده‌اند.
رئیس سازمان انرژی اتمی در همین چارچوب به مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی ایران اشاره کرده و یادآور شده:«ما باید مصوبه مجلس را اجرا کنیم اما ابتدا دولت باید آیین‌نامه‌ای در خصوص چگونگی اجرای آن ابلاغ و بعد از آن رئیس‌جمهوری دستور اقدام را صادر کند.» صالحی با بیان اینکه ما سرباز نظام هستیم، افزود: «دست ما روی ماشه است و فرمانده باید دستور بدهد و خیلی سریع می‌توانیم کار را شروع کنیم.»
پیش از این ایران به آژانس خبر داده بود که بر اساس مصوبه مجلس قصد دارد غنی‌سازی 20 درصد در فردو را آغاز کند. مجموعه این تحولات در حالی صورت می‌گیرد که دولت ایران در دی ‌ماه سال گذشته و در آخرین مرحله از اقدامات تلافی جویانه خود در برابر عدم تحقق منافع برجامی اش، کاهش تعهدات خود در چارچوب این توافق را تشریح و اعلام کرد که دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد. با وجود این، عملیات غنی‌سازی بیشتر از 5 درصد در دستور کار مقام‌های ایرانی قرار نگرفت تا روند مذاکرات با شرکای برجامی و تحولات پس از روی کار آمدن «جو بایدن» که با وعده بازگشت او به این توافق و لغو تحریم‌ها همراه شده، تعیین کننده چگونگی اقدامات بعدی ایران و تعیین سطح غنی‌سازی باشد. اما این در حالی بود که مجلس شورای اسلامی چند هفته پیش، طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملی را به تصویب رساند که بر پایه آن، ایران بایست بخشی از تعهدات هسته‌ای خود را کاهش داده و افزایش درصد غنی‌سازی تا 20 درصد را آغاز کند.


در صورت اجرای این مصوبه، دولت و سازمان انرژی اتمی موظف به افزایش غنی‌سازی هستند و از سوی دیگر در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای 1+4 در قبال ایران و عدم تسهیل روابط بانکی و برطرف نشدن موانع صادرات و فروش عادی نفت، ایران دو ماه پس از تصویب این قانون (تا روز ۱۸ بهمن)، باید اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. پایان مهلت دوماهه تعیین شده از سوی مجلس ایران با هجدهمین روز از حضور «جو بایدن» در کاخ سفید مصادف خواهد بود. اگرچه دولت مخالف طرح مجلس بود اما بعد از تصویب و تأیید شورای نگهبان و ابلاغ زودهنگام آن از سوی رئیس مجلس، آیین‌نامه اجرای آن را تدوین و ابلاغ کرده است.
امکان 4 روزه شروع غنی‌سازی در فردو
فارغ از اختلاف نظرهای داخلی درباره نحوه اجرای این مصوبه، نامه اخیر ایران به آژانس از تلاش برای آماده‌سازی مقدمات افزایش غنی‌سازی 20درصد حکایت می‌کند. تصمیمی که در صورت صلاحدید رئیس جمهوری و با در نظر گرفتن روند مذاکرات با کشورهای طرف توافق هسته‌ای عملی خواهد شد.
سایت هسته‌ای فردو با ظرفیت حدود 3 هزار سانتریفیوژ در سال 1387 و به‌عنوان سایت جایگزین برای سایت غنی‌سازی نطنز در شرایط تهدید و تحریم از سوی برخی کشورها ساخته شد. این سایت، یکی از مهم‌ترین مراکز استراتژیک ایران در فرآیند فعالیت‌های هسته‌ای اش به شمار می‌آید. چه غنی‌سازی اورانیوم در این مرکز، موجب شد تا تأسیسات فردو همواره یکی از اصلی‌ترین موضوعات پرچالش در جریان مذاکرات هسته‌ای باشد.
براساس برجام، مرکز غنی‌سازی فردو به یک مرکز بین‌المللی با همکاری کشورهای مختلف از جمله روسیه برای انجام فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی تبدیل شد و برخلاف فضاسازی‌هایی که از سوی برخی از جریان‌های داخلی شکل گرفت، هیچ گاه سانتریفیوژهای آن برچیده نشد بلکه ۱۰۴۴ سانتریفیوژ نسل اول همچنان در مدار باقی ماند.
هرچند ایران بر اساس برجام پذیرفت که تا ۱۵ سال هیچ گونه مواد هسته‌ای وارد این مرکز نشود و دستگاه‌ها در خلأ و بدون انجام گازدهی بچرخند. این در حالی بود که به گفته مقامات سازمان انرژی اتمی اگر روزی ایران تصمیم به برگشت‌پذیری در حوزه غنی‌سازی بگیرد با ماشین‌های نسل جدید کار را دوباره شروع می‌کند. از این‌رو جمع‌آوری ماشین‌های نسل اول و زیرساخت‌های متناسب با آن در دوره اجرای برجام اساساً به کشور کمک کرد تا در زمان بازگشت‌پذیری سریع‌تر زیرساخت‌ها برای نصب ماشین‌‌های پیشرفته‌تر را ایجاد کند.
 بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی پیشتر در این رابطه گفته است: «فردو دو بال دارد که سانتریفیوژهای یک بال آن دست نخورده و ما با همین دیدگاه که به آنها اعتماد نداشتیم، با وجود اصرار و تمایل آنها مبنی بر اینکه کل سانتریفیوژها در فردو جمع شود، در مذاکرات این خواسته آنها را نپذیرفتیم و سانتریفیوژها در این بال را نگهداشتیم.
در بال دیگر فردو اقدام به جمع‌آوری ماشین‌های سانتریفیوژ کرده‌ایم که براساس برنامه زمانبندی می‌تواند سر جای خودش قرار بگیرد. او افزوده: «در حال حاضر پمپ‌ها، مانیتورها و... در فردو آماده است و در حقیقت مثل خودرویی است که آماده حرکت بوده و سوئیچ هم روی آن است. غنی‌سازی 20 درصد بسرعت می‌تواند انجام شود و حداکثر ظرف دو تا سه روز ما قادر به شروع غنی‌سازی 20 درصد هستیم» این موضع را رئیس سازمان انرژی اتمی هم بارها تکرار و تأکید کرده است که «در صورت تصمیم کشور می‌توانیم 4 روزه به غنی‌سازی 20 درصدی بازگردیم.»
حالا باید دید که تصمیم ایران به ازسرگیری غنی‌سازی 20 درصد در فردو با چه واکنش‌هایی از سوی طرف‌های برجام رو به رو خواهد شد و آیا این اقدام می‌تواند روند مذاکرات برای لغو تحریم‌ها و اجرای تام و تمام برجام را امکان پذیر کند یا خیر.