روزنامه آفتاب یزد
1399/10/15
آموزش رایگان کاملا به محاق رفت
این یک واقعیت است که آموزش وقتی مجازی شد عدالت آموزشی در شرایط وخیم‌تری قرار گرفت. به قول یک کارشناس آموزشی در گفتگو با آفتاب یزد:در گذشته هم بسیاری از افراد امکان تهیه ابزارهای آموزشی را برای فرزندان خود نداشتند اما حداقل کتاب با قیمت دولتی در دسترس بچه‌ها قرار می‌گرفت،
معلم به صورت رایگان وجود داشت و فضای مدرسه رایگان بود. در بحث آموزش مجازی ابزارهای اولیه نسبتا ابزارهای گران قیمتی هستند. خانواده‌های ضعیف که عموما فرزندان خود را به مدارس دولتی می‌فرستادند امروز دیگر آموزش رایگان به معنای واقعی را دریافت نمی‌کنند.
آفتاب یزد _ یگانه شوق‌الشعرا: عدالت آموزشی دغدغه بسیار مهمی برای جوامع بشری به شمار می‌آید. بعد از شیوع کرونا و مجازی شدن آموزش، عده‌ای بر این باور بودند که آموزش مجازی می‌تواند کشورها را به رویای عدالت آموزشی نزدیک کند اما ما در این نوشته به آن طرف پیکان می‌پردازیم، آیا آموزش مجازی می‌تواند عاملی برای تقویت نابرابری‌های آموزشی باشد و این نابرابری را در جوامع تشدید کند؟ زیرا این روزها بسیاری از محصلان یا به وسایل آموزش مجازی و یا به اینترنت دسترسی ندارند و حتی عده‌ای در خانه از داشتن فضای شخصی مناسب برای درس خواندن محروم هستند. همچنین در دوره شیوع بیماری، اقتصاد خانواده‌ها به شدت تحت تاثیر قرار گرفته که این به عاملی برای افزایش تنش بین فرزندان و والدین تبدیل شده است. علاوه بر این‌ها امکاناتی که مدارس برای ارائه آموزش آنلاین از آن‌ها برخوردارند بسیار با یکدیگر متفاوت است به این معنی که تعدادی از مدارس با بهترین امکانات در حال تدریس هستند در حالیکه عده‌ای دیگر با چالش‌های این شیوه دست و پنجه نرم می‌کنند.
> عدالت آموزشی
در تعریف عدالت آموزشی می‌توانیم بگوییم دولت باید امکانات و تسهیلات آموزشی پایه را در سطحی قابل قبول برای همه کودکان، فارغ از طبقه اجتماعی، پس‌زمینه‌های قومی، جنسیت، توانایی‌های شناختی، مذهب، سطح درآمد و... فراهم کند. آنچه در این تعریف اهمیت دارد، وجود عنصری «مساوات طلبانه» است. دولت موظف است سطحی پایه و اولیه از خدمات آموزشی را در دسترس همه کودکان جامعه، فارغ از هر عاملی که ممکن است میان آنان تفاوت ایجاد کند، قرار دهد. این سطح و حد پایه باید چنان باشد که غنای زندگی فردی و جمعی کودکان را در آینده تضمین کند. وجود چنین سطح پایه و همگانی آموزش، تضمین‌کننده نوعی عدالت اجتماعی است.
> آموزش مجازی آغاز ایجاد عدالت آموزشی
با شیوع بیماری کرونا، بهره‌مندی از خدمات الکترونیکی در زمینه آموزش با طراحی سامانه شاد و مدرسه تلویزیونی در کشور اجرا شد که بنا به گفته کارشناسان چنانچه زیرساخت‌های لازم برای اجرای بهینه آن فراهم شود می‌توان به تحقق و توسعه عدالت آموزشی امیدوار بود. عدالت آموزشی ایجاد فرصت‌های لازم برای برخورداری تمام افراد در سن تحصیل از آموزش و پرورش با کیفیت و متناسب با استعدادها و نیازهای فردی و اجتماعی است به گونه‌ای که از حق هیچ یک به نفع دیگری استفاده نشود. این یک تعریف استاندارد از عدالت آموزشی است. به گزارش ایرنا، معصومه زارعی جامعه شناس در این خصوص می‌گوید: « اگر تمام دانش‌آموزان از زمان سن قانونی ورود به مدرسه وارد کلاس درس شوند می‌توان گفت این اتفاق از نظر کمی در حیطه تعریف عدالت آموزشی جای می‌گیرد اما مهم‌تر از آن باید یادآوری کرد که؛ دسترسی به تجهیزات و امکانات آموزشی و به عبارتی کیفیت آموزش هم باید در نظر گرفته شود. با توجه به اینکه در بسیاری از مناطق دور افتاده، مرزی و یا مناطق عشایری دسترسی به مدرسه بصورت حداقل‌هایی اعم از کانکس فراهم شده ولی استفاده از وسایل کمک آموزشی و تجهیزات مورد نیاز فراهم نیست بلکه حتی در دسترسی به معلمانی که تمام وقت و تمام روزهای هفته آموزش دهند هم محدودیت‌هایی وجود دارد. به صرف ایجاد مدارسی با حداقل امکانات می‌توان گفت در بعد کمی عدالت آموزشی تلاش شده است اما در بعد کیفی خیر. زمانی می‌توان از تحقق عدالت آموزشی سخن گفت که هر دانش‌آموزی
در هر مدرسه‌ای از فرصت برابر یادگیری و پیشرفت برخوردار باشد و از کیفیت عناصر چندگانه اعم از معلم و منابع یادگیری و فضای آموزشی در طراز برابری با بهترین مدارس در شهرهای بزرگ باشد. این در حالیست که مدارس مناطق دورافتاده و عشایری به هیچ وجه
از نظر کیفی تامین‌کننده نیازها و فرصت‌های برابر نیست
و در تعریف عدالت آموزشی نمی‌گنجد، حال می‌توان با گسترش آموزش تلویزیونی در کنار آموزش مجازی البته به شرط فراهم شدن
زیرساخت لازم برای اجرای بهینه این کار، به تحقق عدالت آموزشی امیدوار بود. با تغییراتی که در پی شیوع کرونا در لایه‌های مختلف جامعه و از جمله در نظام آموزشی ایجاد شده است، آموزش به شیوه مجازی برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفته است در عین حالی که باید گفت هنوز به دلیل تجربه نخستین بار این شیوه با مشکلات متعددی همراه است ولی آغازی بر ایجاد عدالت آموزشی می‌تواند باشد. دانش‌آموزی که در یک مدرسه چند نفره در دور افتاده‌ترین نقطه کشور قرار دارد و تا کنون بخاطر دلایل متعددی اعم از فقر و شرایط اقتصادی از روستای خود خارج نشده و از اردوهای تفریحی و علمی هم بهره مند نشده است در فرصت برابری با مدارس مجهز قرار ندارد اما با فراهم کردن لازمه‌های آموزش مجازی و در دسترس قرار دادن تجهیزات مورد نیاز؛ اجرای آموزش تلویزیونی و مجازی در کنار همدیگر به همان دانش‌آموز مناطق دور افتاده فرصت برابری همپای مدارس پایتخت داده است که این همان عدالت آموزشی است. لازمه آموزش مجازی؛ سواد رسانه‌ای، بسترسازی مناسب، آموزش والدین و نظارت و پایش است، آموزش‌های الکترونیکی در بهترین حالت به صورت راه‌اندازی مدرسه تلویزیونی و یا طراحی سامانه شاد، کم هزینه، فراگیر و همراه با خلاقیت است.به اصل فراگیری این شیوه آموزش باید توجه داشت به اینصورت که دانش‌آموزان بی‌بضاعت و بی‌سرپرست از طریق نهادهای حمایتی باید به وسایل ارتباط جمعی دست یابند و این دستیابی برای آن‌ها بهتر است همزمان با بازگشایی مدارس فراهم شود. تنها در این صورت است که می‌توان با کمک آموزش مجازی در کنار فراگیری مدرسه تلویزیونی به تحقق عدالت آموزشی امیدوار بود.»
> محرومیت آموزشی حتی در پایتخت
در حالیکه بیش از سه ماه از شروع سال تحصیلی می‌گذرد، معاون مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی استان تهران از نیاز ۱۱ هزار و ۴۶۷ دانش‌آموز این استان به تبلت خبر می‌دهد. محمدکریم آریا در گفت‌وگو با ایسنا ضمن اعلام خبر فوق از اتمام طرح پازل همدلی نیز خبر داد و بیان کرد: « در اجرای طرح پازل همدلی ۲۶۰ میلیون تومان در استان تهران جمع‌آوری شد که از این طریق ۲۹۰۰ بسته لوازم التحریر برای دانش‌آموزان نیازمند خریداری و توزیع شده است. در بحث تامین لوازم التحریر و بسته‌های آموزشی با مشکل مواجه نبوده‌ایم اما هنوز برخی دانش‌آموزان استان تهران به تبلت نیازمند هستند که در این راستا اقداماتی در حال انجام است. در حال حاضر در سطح استان تهران به ۱۱ هزار و ۴۶۷ تبلت نیازمندیم که امید است پیگیری‌ها به سرانجام برسد. با توجه
به محدودیتهای اعتباری، سازمان بهزیستی نمی‌تواند به طور کامل نیازهای جامعه هدف خود را تامین کند به همین دلیل برای تامین نیازهای جامعه هدف نیازمند مشارکت مردم و خیرین هستیم.»
>عدالت آموزشی در وضعیت هشدار
همچنین چندی پیش مرکز پژوهش‌های مجلس با هشدار نسبت به وضعیت عدالت آموزشی در شیوه آموزش مجازی تاکید کرد که باید ابزار مورد نیاز در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد. مرکز پژوهش‌های مجلس در این رابطه گفت: « با شیوع کرونا مدارس اولین جایی بودند که تعطیل شدند و آموزش از راه دور از جمله آموزش تلویزیونی جایگزین حضور در مدارس شد. نظر به نواقص آموزش تلویزیونی مبنی بر تعاملی نبودن و عدم طی فرایند کامل یاددهی یادگیری، آموزش مجازی در کنار آموزش تلویزیونی جایگزین آموزش حضوری در مدارس شد. با این حال آموزش مجازی نیازمند ابزار و زیرساخت‌هایی است که طبق برآورد
حدود 5/3 میلیون دانش‌آموز به ویژه در مناطق عشایری و روستایی و دانش‌آموزان تحت پوشش نهادهای حمایتی از این امکان محروم هستند و این عدالت آموزشی را خدشه‌دار می‌کند.»
> افزایش شکاف آموزشی
در این خصوص محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس آموزش به آفتاب یزد
گفت: « طبق آمار اعلام شده 50 درصد دانش‌آموزان در جهان دسترسی به اینترنت و ابزارهای لازم آموزش مجازی را ندارند. در وضعیت آموزش‌های سنتی و حضوری، فضای مدرسه و روندی وجود داشت که کم کم در سراسر جهان در راستای تحقق عدالت آموزشی بود. بسیاری از دانش‌آموزان تحت آموزش کارآمد قرار می‌گرفتند و حداقل‌هایی به بچه‌ها و خانواده‌های آنان منتقل می‌شد. اما آموزش آنلاین به ابزارهای خاص و ویژه مثل تبلت، اینترنت و... نیاز داشت که این ابزارها به صورت گسترده و یکسان در همه جای جهان از جمله ایران وجود نداشت. امروزه خانواده‌هایی هستند که همچنان از گوشی‌های قدیمی استفاده می‌کنند و به سیستم هوشمند دسترسی ندارند. در گذشته هم بسیاری از افراد امکان تهیه ابزارهای آموزشی را برای فرزندان خود نداشتند اما حداقل کتاب با قیمت دولتی در دسترس بچه‌ها قرار می‌گرفت، معلم به صورت رایگان وجود داشت و فضای مدرسه رایگان بود، همه این‌ها بخشی از مسیر عدالت آموزشی بود. در بحث آموزش مجازی ابزارهای اولیه نسبتا ابزارهای گران قیمتی هستند. خانواده‌های ضعیف که عموما فرزندان خود را به مدارس دولتی می‌فرستادند امروز دیگر آموزش رایگان به معنای واقعی را دریافت نمی‌کنند. آموزش مجازی هزینه‌های بیشتری را به خانواده‌ها، دانش‌آموزان و والدین وارد می‌کند. بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند از پس این هزینه‌ها برآیند. آموزش‌ها امروز با کیفیت یکسانی به دانش‌آموزان منتقل نمی‌شود و این خود عاملی برای نابرابری در آموزش است. مدارس دولتی نسبتا بخش بزرگی از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار می‌دهند که نسبتا افراد به صورت یکسان آموزش دریافت می‌کردند. فضای مجازی نیاز به امکانات شخصی برای آموزش دارد که طبق آمارها نزدیک به 3 و نیم میلیون نفر به این ابزارها دسترسی ندارند که شکاف آموزشی را بسیار افزایش داده است. امیدواریم آموزش مجازی مقطعی باشد و این معضل در آموزش بعد از مدتی تمام شود و به روال عادی برگردد. در بعضی از سطح‌ها و پایه‌ها این اثرات متاسفانه ماندگار است. دانش‌آموزان کلاس اول و دوم دارای پایه‌های آموزشی ضعیفی خواهند بود و اگر برای جبران برنامه مدونی در نظر گرفته نشود این افراد در طول زندگی خود
از این شرایط آسیب خواهند دید. همچنین دانش‌آموزان کنکوری این روزها با چالش‌های زیادی در پایان سال‌های آموزش خود مواجه هستند. بعد از دوران کرونا به نظر من آموزش و پرورش باید برای جبران این خلاها کارهای بنیادینی انجام دهد تا برخی از پیامدهای شکاف آموزشی این دوران جبران شود. »
> اوضاع بد بود، بدتر هم شده
همچنین علی بهشتی‌نیا کارشناس آموزشی در این خصوص به آفتاب یزد گفت: « نابرابری از سال‌های قبل وجود داشته و سال به سال هم به سمت بدتر شدن در حال حرکت است. به نظر من ارتباط چندانی هم به وسایل الکترونیک نداشته باشد. الان برخی از دانش‌آموزان به وسایلی مانند تبلت دسترسی دارند اما باز هم شرایط نابرابر است. بسیاری از دانش‌آموزان هم در شرایط برابری از لحاظ دسترسی به اینترنت و ابزار قرار ندارند. شرایط نسبت به قبل بدتر شده است، زیرا قبلا تنها دغدغه این وجود داشت که کیفیت آموزش در کلانشهرها و روستاها با یکدیگر متفاوت است یا دسترسی دانش‌آموزان به امکانات آموزشی و معلمان در شهرهای مختلف متفاوت است، همچنین تنوع مدارس در ایران زیاد است. این‌ها بخشی از مشکلات قبلی عدالت آموزشی است. با وجود آموزش‌های آنلاین این شکاف‌ها دو چندان شده است زیرا هم دسترسی معلمان به ابزارها متفاوت است و هم دسترسی دانش‌آموزان. دانش‌آموزانی هم که دسترسی دارند تنها در جهت رفع تکلیف به درس‌های خود می‌پردازند زیرا علاقه مندی‌ها و رغبت دانش‌آموزان بسیار کم شده است. تعدادی از دانش‌آموزان صبح تا غروب سرکار هستند و در همین راستا میزان ترک تحصیل هم زیاد شده است، مثلا در یک مدرسه‌ای در تهران 20 نفر ترک تحصیل کرده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها امسال از آموزش فرزندان خود صرف نظر کرده‌اند. »
سایر اخبار این روزنامه
سعید جلیلی آماده ورود به مجلس میشود؟
آموزش رایگان کاملا به محاق رفت
چهارسال بسیار سخت در انتظار بایدن است؟
در نهایت مردم مقصر آلودگی هوا معرفی شدند!
ارتباط خاموشی‌ها با وضعیت اقتصادی کشور
تورم امارات برای بیست و دومین ماه متوالی منفی ماند!
کم لطفی در حق لطفی
تجدید نظر دوباره در قیمت محصولات لبنی
حداقل برای فرزندان خود کاری کنید!
برای معیشت کارگران
روغن و تخم مرغ می‌خواهید تشریف ببرید تلویزیون!
حفاظت از الزامات توسعه
بریتانیا به اتحادیه اروپا تخفیف داد
کار کودک-فقر؛ ترازوی تکرار
برعلیه علم وعقل
عدالت آموزشی و آموزش مجازی
توسعه از درون آغاز میشود
