رضا دهکی امیدهای سال به سال

پیام‌های پایان سال ۲۰۲۰ اغلب با خوشحالی از رفتن سالی «نحس» و پر از رویدادهای تلخ همراه بود؛ رویدادهایی که بی‌شک در پیشانی آن‌ها، شیوع ویروس کووید۱۹ قرار داشت. سال ۲۰۲۱ در حالی آغاز می‌شود که این ویروس همچنان جهان را تحت تاثیر قرار داده است، اما اخبار ساخت و تایید چند واکسن برای کووید۱۹، این امید را در دل مردم زنده کرده است که شاید ۲۰۲۱ پایان این چالش بزرگ جهانی باشد. با این حال فارغ از ملاحظات و بحث‌ها درباره میزان تولید واکسن، جوابگو بودن آن، جهش ژنوم ویروس و ... آیا می‌توانیم فرض کنیم به صرف گذر از کرونا یا عبور از سال ۲۰۲۰، سال خوبی پیش روی ماست؟
ایرانی‌ها در تبریک‌های سال نوی خود عبارت مشهوری دارند: «صد سال به از این سال‌ها». این جمله اما شاید با گذر از مصایب هر سال و ثبت آن‌ها در خاطره جمعی که به ویژه به کمک ابزاری همچون اینترنت و شبکه‌های اجتماعی راحت‌تر و گسترده‌تر رخ می‌دهد، تبدیل به «هر سال می‌گیم دریغ از پارسال» شده است. امیدواری به تغییر البته مختص به سال نیست و از این دولت به آن دولت، از این مجلس به آن مجلس و از این رئیس به آن رئیس هم مطرح می‌شود؛ امیدواری‌ای که البته آن هم به تجربه انتخابات اسفند پارسال، به ناامیدی تبدیل شده است.
زمان روندی جاری و ساری است و هرگز متوقف نمی‌شود. چنان که از تنوع تقویمی هم بر می‌آید، سنجش آن به قسمت‌های برابر و اعداد، قراردادی میان انسان‌هاست که چه بسا هیچ یک در نقطه‌ای دیگر از زمین و حتی سایر سیارات و ستارگان – که زمان بر آن‌ها هم می‌گذرد – معتبر محسوب نشوند. به چالش کشیدن زمان تنها در نظریات فیزیکی و مباحثی مثل نسبیت و سیاهچاله‌های فضایی یا فضای ماورایی مثل خواب، رویا و دژاوو ممکن است و تلاش‌های بشر برای شکستن خط زمان جز در رمان‌ها و فیلم‌های تخیلی ممکن نشده است. به همین ترتیب واقعیت این است که بسیاری از چالش‌های موجود در جهان پیرامون ما، مسائلی جاری هستند. هر چند در چارچوب اساطیر دوران‌هایی را – مثل عصر جمشید پیش از به خود غره گشتن و منیت پیشه کردن – داشته‌ایم که همه چیز خوب و خوش و خرم بوده است، اما در واقعیت، بعید است که انسان دورانی را به یاد داشته باشد که بدون چالش، رنج، ظلم، غم و اندوه گذشته باشد. هر ویروس و میکروبی که واکسن و درمان می‌یابد، بیماری‌های درمان‌ناپذیری باقی است؛ هر ظالمی که از بین می‌رود، ظالمی دیگر بر جاست؛ سرعت زایش و تکثیر فقر از سرعت زدایش آن بیشتر است.
یکی از نه شاید دلایل که فواید برش‌های زمانی قراردادی، فارغ از قدر دانستن عمر و حال، جلوگیری از حل شدن در این روند مداوم زمان و محتویاتش است. فرا رسیدن هر شنبه، آغاز هر ماه، گذر هر فصل و اضافه شدن عدد سال‌ها و دهه‌ها و قرن‌ها، یک فایده‌اش این است که می‌دانیم زمان در حال گذر است و به همین ترتیب رویدادها هم گذرا هستند. هر چند شاید همزمان یا چندی بعد، چالش دیگری وجود داشته باشد یا به وجود بیاید. یادآوری گذرا بودن زمان و این محتویاتش است که امید می‌دهد؛ امید به پایان شب‌های سیه و سپیدی سپیده‌دمی که شاید برسد. ۲۰۲۱ و حتی ۱۴۰۰ پیش رو شاید به همین دلیل امیدبخشند؛ حتی اگر ناامیدمان کنند! آن وقت باز هم ۲۰۲۲ و ۱۴۰۱ی هست که به آن‌ها امیدوار باشیم. با این حال چه بهتر که امسال دریغ از پارسال نباشد.
سایر اخبار این روزنامه