روزنامه آفتاب یزد
1399/10/17
نقش سمن‌ها درکاهش جرم
آفتاب یزد _ یگانه شوق‌الشعرا: سازمان‌های مردم نهاد به عنوان نمایندگان جامعه مدنی از جایگاه حائز اهمیتی برخوردارند و نقش مهمی را در جوامع امروزی ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها کمک می‌کنند تا فعالیت‌های متنوع افراد در هر جامعه نظام‌مند شود. دامنه کارکرد این نهادها بسیار وسیع است و یکی از مهم‌ترین آثار عضویت افراد در این سازمان‌ها هویت‌یابی و معنا بخشی به هویت‌های فردی است. لزوم وجود این سازمان‌ها برای قشر جوان بیشتر از سایر گروه‌ها احساس میشود زیرا به واسطه جذب و فعالیت جوانان در این نوع سازمان‌ها نه تنها می‌توان از بروز ناهنجاری‌های بسیاری جلوگیری کرد بلکه فعالیت‌های این چنینی، شکوفایی بهتر توانمندی‌ها را به دنبال خواهد داشت. بر این اساس و در گفتگو با جامعه شناسان به بررسی وضعیت این سازمان‌ها در کشور و چالش‌های موجود بر سر راه آن‌ها می‌پردازیم.>بهترین راه مشارکت قانونی جوانان
وزیر ورزش و جوانان دیروز گفت: تاکید بر توسعه سمن‌ها و تشکل‌ها برای این است که بهترین راه برای مشارکت قانونی جوانان،
تجربه اندوزی، مدیریت و ورود به عرصه‌های مختلف را فراهم کنیم.
به گزارش مهر، مسعود سلطانی‌فر، در هفتاد و ششمین جلسه ستاد
ملی ساماندهی امور جوانان، با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب و برجسته بودن مباحث فرهنگی و اجتماعی در این بیانیه، اظهار داشت: زمانی یک کشور توسعه می‌یابد که همزمان و با یک آهنگ و یک رویکرد، توسعه اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تحقق یابد. وی با بیان اینکه انقلاب ما فرهنگی بوده و هست، گفت: در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی هم توسعه‌های اجتماعی و فرهنگی بیشتر مدنظر مقام معظم رهبری بوده که ریشه آن در اسلام و ایدئولوژی انقلاب ما بوده است.سلطانی فر ادامه داد: جوان امروز خواسته‌ها، آرمان‌ها و ایده آل‌های متفاوتی از جوان سه دهه قبل دارد. جوانان امروز خواستار حل مشکلات تحصیل، اشتغال، ازدواج خود هستند و آزادی‌های سیاسی و اجتماعی را دنبال می‌کنند و اگر ما ساز و کار مشارکت آن‌ها را فراهم کنیم جامعه امن و آرامش و امنیت پایدار خواهیم داشت. وزیر ورزش و جوانان با تاکید بر گسترش سمن‌ها، گفت: اینکه تاکید می‌کنیم روز به روز سمن‌ها و تشکل‌ها گسترش پیدا کنند برای این است که بهترین راه برای مشارکت قانونی جوانان، تجربه اندوزی، مدیریت و ورود به عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی همین سمن‌ها هستند. سلطانی فر اظهار داشت: هرچه زمینه مشارکت قانونی شهروندان را در زمینه‌های مختلف فراهم کنیم قطعاً امنیت نظام بیشتر خواهد شد. اگر ساز و کار مشارکت مردم و جوانان را از طریق سمن‌ها گسترش دهیم به موفقیت می‌رسیم و هزینه‌ها کمتر و جامعه به بلوغ و توسعه بیشتری خواهد رسید. وزیر ورزش و جوانان در پایان گفت: نباید فکر کنیم فقط با پول و هزینه‌های مختلف می‌توانیم باعث توسعه فرهنگی شویم بلکه تا زمانی که به باور جدی فرهنگی نرسیم و زمینه مشارکت و حضور مردم را فراهم نکنیم به توسعه فرهنگی نخواهیم رسید.
> سمن چیست؟
سازمان‌های مردم‌نهاد یا سازمان عمومی غیردولتی یا سَمَن یا «اِن‌جی‌اُو» به انگلیسی در کلی‌ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فردْ و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند. بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد، غیرانتفاعی و مستقل از دولت هستند و بودجه این سازمان‌ها از راه کمک‌های مردمی و در مواردی نیز با کمکِ سازمان‌های دولتی، دولت یا ترکیبی از این روش‌ها و در قالب پروژه‌های مشترک تامین میشود.
> چالش‌های ایجاد سمن‌ها
در این خصوص دکتر علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و استاد دانشگاه به آفتاب یزد گفت: « یکی از وجوه بارز مشارکت عمومی در همه جا و یکی از کانال‌های بسیار مناسب برای نهادینه کردن مردم سالاری در هر کشوری سازمان‌های مردم نهاد هستند که کاملا مطابق نام آن باید این تشکیلات مردمی باشند. اما اشکال این سازمان‌ها در ایران این است که زیر نظر دولت است. البته قابل فهم است که مجوز این سازمان‌ها باید توسط دولت‌ها صادر شود اما دولت به بعضی از این سازمان‌ها کمک مالی می‌کند در نتیجه به نظر می‌آید بسیاری از این سازمان‌ها دیگر مردمی نیستند. هرچند ظاهر خصوصی دارند اما به دولت وابسته‌اند. تبلیغات مناسب و به اندازه در مورد سازمان‌های مردم نهاد برای شناختن آن‌ها صورت نمی‌گیرد. بخش بزرگی از جوانان ما اصلا نسبت به این تشکل‌ها که امروز زیر نظر وزارت ورزش است و قبلا زیر نظرتشکیلات دیگری بوده، آگاهی ندارند. انجمن‌هایی مانند حمایت از کودکان کار، حمایت از زنان بی‌سرپرست، حمایت از حیوانات، حمایت از محیط زیست و... در کشور ما وجود دارد اما خیلی‌ها نسبت به وجود آن‌ها بی‌خبرند. مسئله دیگر فرآیند سنگین، طولانی و بسیار دشوار ثبت سمن‌ها در ایران است. هیچ جوانی حاضر نمی‌شود مشقت این فرآیند طولانی را به جان بخرد زیرا جوان نه حوصله این قبیل کارها را دارد و نه وقتی برای آن. این فرآیند باید راحت شود و خیلی سریع انجام بگیرد. یکی از مشکلات بزرگ در این موضوع نگاه امنیتی موجود نسبت به سمن‌ها است. در دولت‌های نهم و دهم که نگاهی منفی نسبت به سمن‌ها وجود داشت، متاسفانه صحبت‌هایی مطرح شد که ایجاد‌کننده تقابل بین دو دیدگاه مخالف و موافق این سازمان‌ها بود. هیئت‌های مذهبی یکی از بارزترین و مردمی‌ترین تشکیلات غیردولتی هستند که خیلی هم ثبت نشده‌اند و توسط مردم اداره می‌شوند و می‌توانند در جهت هویت بخشی مذهبی افراد کارساز باشند اما حقیقت امر این است که افراد فقط به یک حوزه علاقه ندارند و شاید بسیاری از افراد به مکان‌های دیگری نیاز داشته باشند. باید از سمن‌ها درست استفاده شود و دولت ثبت آن‌ها را تسریع کند و اجازه دهد سمن‌ها روی پای خودشان بایستند. متاسفانه حتی در مورد هیئت‌های مذهبی شهرداری تهران در زمان رئیس جمهور سابق
شروع به کمک کرد غافل از اینکه این امر باعث میشود استقلال سمن‌های مذهبی گرفته شود. درباره سازمان‌های مردم نهاد دیگر هم همین است، باید اجازه دهیم مستقل باشند. سمن‌ها صرفا برای جوانان نیست، صنف‌ها و طبقات اجتماعی مختلف در سنین مختلف را شامل میشود اما می‌تواند برای جوانان بسیار اثرگذار باشد. بسیج که در حوزه‌های مختلفی مشغول به فعالیت است و با سمن‌ها شباهت‌هایی نسبی دارد می‌تواند در این دسته قرار بگیرد اما متصل به نهادهای دولتی است. نشانه بارز سمن‌ها غیردولتی بودنشان است. ما باید در جهت غیردولتی کردن این تشکیلات حرکت کنیم تا بتوانیم از آن کارایی مناسب را
به دست بیاوریم.»
>تاثیرات سمن‌ها بر جامعه
وی در ادامه افزود: « ویژگی بارز این سازمان‌ها این است که به درستی میشود به افراد نظم و چارچوب داد و از پراکنده کاری‌های بسیار خطرناک برای کشور جلوگیری کرد. بنابراین سمن‌ها هم به عنوان یک مکان مناسب برای رشد هویت جوانان و هم برای جهت دهی و هم برای رغبت سنجی استعدادها و آموزش برخی از مسائل بسیار نهادهای مناسبی هستند اگر در شکل درست آن قرار بگیرند. ما با بحران شدید محیط زیست مواجه هستیم طبیعتا سمن‌ها خیلی می‌توانند در این مسائل کمک‌کننده باشند و هیچ دولتی نمی‌تواند بدون کمک مردم محیط زیست را حفظ کند. همچنین در زمینه سرگرمی افراد و هویت بخشی به آن‌ها این سازمان‌ها می‌توانند نقش بسیار پررنگی را به عهده بگیرند. در همه جای دنیا از این مقوله‌ها به خوبی استفاده شده است. این تشکیلات بسیار کم هزینه هستند که باعث افزایش مشارکت می‌شوند، مردم سالاری را در جوامع نهادینه می‌کنند، اتصال گروه‌های اجتماعی را افزایش می‌دهند، باعث کاهش انواع آسیب‌های اجتماعی و کاهش بزه‌کاری در بین گروه‌های نوجوان وجوان می‌شوند و هویت جمعی سازمان‌یافته هدفدار مثبت در این سمن‌ها می‌تواند برای جوانان نمود پیدا کند. یکی از دلایلی که جوانان به سمت کارهای خلاف حرکت می‌کنند هویت بخشی‌ای است که در این گروه‌ها اتفاق می‌افتد. آن‌ها به دنبال پذیرش گروه هم سالان هستند که به سمت کارهایی مانند اعتیاد و بزه‌کاری کشیده می‌شوند. من در نتیجه مصاحبه‌هایی با نوجوانان و جوانانی که مرتکب کار خلاف سنگین شده بودند متوجه شدم که این افراد به دنبال هیچ منفعت مالی‌ای نبوده‌اند. آن‌ها در پاسخ به چرایی ارتکاب به این کار می‌گویند صرفا به خاطر هیجان و برخوردهای دوستانه. این گفته‌ها بدین معناست که او در این گروه‌ها پذیرش مورد نیاز خود را دریافت کرده است و به اصطلاح دیده شده است. سمن‌ها مکانی بسیار مناسب برای دیده شدن آدم‌ها هستند و افراد در این سازمان‌ها احساس مفید بودن را تجربه می‌کنند. ما در سال‌های آینده یکی از کشورهای سالمند دنیا خواهیم بود، در اینگونه شرایط افسردگی دوران سالمندی بسیار رایج خواهد بود. یکی از دلایل اصلی افسردگی در زمان سالمندی نبود یک مکان مناسب برای احساس مفید بودن است که این درباره جوان هم صادق است. این تشکیلات
مردمی هستند و نباید شخصیت‌های دولتی مثل وزیر ورزش و جوانان درباره آن توضیح بدهند زیرا این با مردم نهاد بودن آن‌ها منافات دارد. هرچقدر مردم در امور مشارکت بیشتری داشته باشند نتایج بهتری حاصل خواهد شد. سمن‌ها به دلیل کارکرد فرهنگی و به دنبال داشتن فرهنگ‌سازی به کاهش تنش‌های اجتماعی کمک می‌کنند و باعث بالا رفتن چسبندگی یا انسجام اجتماعی می‌شوند. یکی از دغدغه‌های امروز کشور ما کاهش مشارکت عمومی در عرصه‌های مختلف است، سمن‌ها می‌توانند کمک مهمی برای افزایش مشارکت و بازیابی اعتماد از دست رفته باشند. »
> ایجاد زمینه شکل‌گیری
دکتر احمد بخارایی جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز در این باره به آفتاب یزد گفت: « مشارکت جوانان و نوجوانان در امور مربوط به خودشان عمدتا به صورت غیردولتی در قالب تشکیل گروه‌های داوطلبانه و نهادهای غیر دولتی در تمام دنیا رایج است. این امر در کشور ما به یک شرط لازم و یک شرط کافی احتیاج دارد. شرط کافی همین است که برای هویت جویی جوان لازم است تا او در این نوع گروه‌ها قرار بگیرد. ولی شرط لازم که شرط زمینه‌ای است و اگر وجود نداشته باشد شرط کافی کاربرد خود را از دست می‌دهد این است که بسترهای لازم برای شکل‌گیری چنین پدیده‌ای وجود داشته باشد. در قانون اساسی کم و بیش به مشارکت و سهیم شدن مردم در سرنوشت خودشان اشاره شده است ولی در عمل در جامعه ما احساس میشود ساختارهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ساختارهای مناسبی برای شکل‌گیری این پدیده نیستند. برای مثال در ساختار سیاسی امکان مشارکت همه افراد در تمام فعالیت‌ها امکان پذیر نیست. موانع و فیلترهای زیاد باعث محروم شدن بسیاری از افراد متخصص میشود. در عرصه فرهنگی هم همین گونه است.
عمدتا فرهنگ چیره و غالب که رنگ و بوی سنتی دارد مدام
در حال بازتولید کردن خودش است و عناصر مدرن را به حاشیه می‌راند. نسبت به سمن‌ها تقریبا نگاه امنیتی وجود دارد که در نتیجه عملا امکان تشکیل آن‌ها و استفاده از نیروی داوطلبانه مردم کاهش پیدا می‌کند. در سطح کلان وقتی در جامعه چنین موانعی وجود داشته باشد این امر حتی در مدارس هم بازتولید میشود و باعث میشود نوجوانان ما نتوانند به راحتی در گروه‌های مختلف ورزشی، فرهنگی و غیره فعالیت کنند و عملا با مانع رو به رو می‌شوند. تردیدی نیست که جوانان ما برای کسب هویت خود نیاز به گروه‌های هم سال خود برای تعامل دارند. تمام تئوری‌های جامعه شناختی به این اصل رسیده‌اند اما متاسفانه ما با مشکلات ساختاری در جامعه مواجه هستیم. »
سایر اخبار این روزنامه
مخالفت بانک مرکزی با واگذاری سهام «ایران‌مال»
نقش سمن‌ها درکاهش جرم
آگهی فروش یک نفتکش در دیوار
حق گرفتنی است
آشتی قطر و عربستان خبر خوبی برای ایران است؟
عوامل کمبود روغن‌خوراکی
ورود ویروس کرونای انگلیسی به کشور تایید شد
بوی مشمئزکننده بی‌تفاوتی!
سمن‌ها یا سازمان مردم نهاد؟
چراغ‌ها را تو خاموش کن؟!
برگزاری انتخابات سالم، قانونمند و با مشارکت حداکثری مردم مهم و تاثیرگذار است
هویت یابی در نوجوانان
فیلترینگ از نگاهی دیگر
همیشه شوخی می‌کنیم!
