پرواز بیت کوین بر فراز مصرف برق کشور

گروه اقتصادی-شهرام صدوقی: دنیای ارزهای دیجیتال که دنیای نوین جهانی نیز محسوب میشود راههای جدیدی را برای تجارت و تغییر ماهیت دارایی‌ها پیش پای بشر قرن بیست و یکم میگذارد.رشد روز افزون اقبال نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران از این ارزهای تازه به دوران رسیده به اندازه ای است که تنها ارزش معاملات بیت کوین بعنوان یکی از ارزهای دیجیتال از یک تریلیون دلار گذشته و روز به روز هم به این ارز افزوده میشود. بیت کوین ۱۲ سال پیش به‌عنوان یک سیستم پرداخت نوین متولد شد. سازوکار بیت کوین به گونه‌ای است که بر بستر اینترنت و پردازش‌هایی که در این بستر صورت می‌گیرد، کار می‌کند و هیچ شخص، شرکت و نهادی توانایی کنترل آن را ندارد. واقعیت اینجاست که تاریخچه معاملات بیت کوین چندان زیاد نیست و بسیاری از روش‌هایی که برای برآورد ارزش آن استفاده می‌شود، آن چنان که باید جواب نمی‌دهد؛ به همین دلیل، تقریباً هیچ‌کس نمی‌داند ارزش واقعی بیت کوین در زمان فعلی یا آینده چقدر است. شاخص دلار که بیانگر ارزش این ارز است، در سال ۲۰۲۰ و سال جاری میلادی، در مقایسه با ارزش ارزهایی مثل ین ژاپن و یورو حدود ۶.۸ درصد کاهش پیدا کرده است. کاهش شاخص دلار، یکی از عوامل پراهمیت برای روند بیت کوین است؛ چراکه قیمت ارزهای دیجیتال و شاخص دلار ارتباط گسترده‌ای با یکدیگر دارند. چاپ ۳ تریلیون دلار پول طی یک سال گذشته یکی از عواملی است که باعث کاهش ارزش شاخص دلار شده است. برای مقایسه بهتر باید گفت که حجم دلار‌های چاپ‌شده در سال گذشته، سه‌چهارم دلارهایی است که طی تاریخ ۱۰۸ ساله بانک مرکزی آمریکا، چاپ شده‌اند. 
سیر قیمتی بیت کوین از یک دلار تا 40 هزار دلار
در ده سالی که از پیدایش بیت کوین می‌گذرد، بیت کوین نگاه جامعه به اقتصاد جهانی و بانکداری و مدیریت کرده و به عبارتی آن را عوض کرده است.این ارز دیجیتال مشهور در ژانویه ۲۰۰۹، چند ماه بعد از اینکه فردی که ساتوشی ناکاموتو نامیده شده است، ایده اصلی خود را در مورد رمز ارزها را طی ایمیلی که به لیست ایمیل‌های رمز ارزها فرستاده بود، ایجاد شد.تا اوت ۲۰۱۰ طول کشید تا اولین تراکنش با بیت کوین اجرا شود و کمی بیش از یک سال طول کشید که ارزش آن به یک دلار آمریکا برسد. پس از آن بود که دنیا نهایتاً به این نتیجه رسید که به آن توجه کند چرا که ارزش کوین‌ها به سرعت تا ۳۶ دلار بالا می‌رود. اکنون خرید بیت کوین از طریق پلتفرم بیدارز برای فارسی زبانان امکان پذیر است، البته امکان فروش بیت کوین و تبدیل آن به ریال نیز بصورت معاملات P۲P   در این پلتفرم فراهم شده است.البته این اتفاق به مدت طولانی طول نکشید و ارزش آن به ۲ دلار کاهش پیدا کرد و کمی بیش از یک سال طول کشید تا بهبود یابد. در سال ۲۰۱۳ به دلیل تردیدهای اقتصادی و گزارش‌های رسمی سنای امریکا کمک کرد که ارزش بیت کوین به موشک وار بالا رفته و به ۱۲۴۲ دلار در یک بازه زمانی کوتاه برسد.متأسفانه رشد سریع ارزش بیت کوین با کاهش سریعش به یک میزان همراه بود و آن به این دلیل بود که در انتهای سال چین تجارت با رمز ارزها را ممنوع کرد و باعث شد قیمت در یک مارپیچ نزولی قرار گیرد که تا سال ۲۰۱۴ ادامه داشت که به کمترین میزان ۱۹۸ دلار رسید.در سال ۲۰۱۷ بود که قیمت ارزهای دیجیتالی شروع به بالا رفتن کرد تا به بالاترین میزان خود در طول تاریخ برسند. این سالی بود که بیت کوین در تمام دنیا بسیار مشهور شده و در حالی که مردم برای نگه داشتن ارزش بیت کوین به بیشترین مقدار خود تا ۱۹۷۵۰ دلار بحث می‌کردند، قیمت ریزش کرد و این روند در تمام طول سال ۲۰۱۸ ادامه یافت.البته بعد از‌هاوینگ سوم بین کوین در اوایل سال ۲۰۲۰، بار دیگر شاهد افزایش ارزش این ارز رمز تا مرز 40هزار دلار بودیم. با توجه به جهش اخیر قیمت بیت کوین، فاصله ارزش بازار این ارز دیجیتال با ارزش بازار طلا کمتر شده است. داده‌های تازه نشان می‌دهد که در حال حاضر، ارزش بازار بیت کوین تقریباً ۷ درصد ارزش بازار طلا است. قیمت بیت کوین پس از آنکه از سد ۲۰,۰۰۰ دلار عبور کرد، در کمتر از یک ماه توانست اوج ۴۱,۰۰۰ دلاری ثبت کند. این در حالی است که بسیاری از تحلیل‌گران این سؤال را می‌پرسند که مقصد نهایی بیت کوین کجاست؟ داده‌های گلدهاب (GoldHub) نشان می‌دهد که ارزش بازار طلا در محدوده ۱۰.۶ تریلیون دلار قرار دارد و این در حالی است که ارزش بازار بیت کوین ۷۲۹ میلیارد دلار است.بیت کوین ۶۹ درصد از ارزش کل بازار را در اختیار دارد.با وجود سقف ۲۱ میلیونی تعیین‌شده، در مجموع حداکثر ۱۹٫۵ میلیون بیت کوین می‌تواند وجود داشته باشد.داده‌های سایت کوین گکو (CoinGecko) نشان می‌دهد که از این تعداد تاکنون حدود ۱۸٫۳ میلیون بیت کوین استخراج‌ شده است. پس با این حساب، تعداد بیت کوین‌هایی که امروز در دسترس هستند ۱۶٫۸ میلیون است.اول این‌که ما نمی‌توانیم تعداد دقیق هزاران یا میلیون‌ها بیت کوین گمشده در دهه گذشته را مشخص کنیم و عددی که داریم فقط تخمینی است.
بیت کوین در ایران


رمز ارزها در سال‌های ابتدایی هیچ طرفداری در ایران نداشت و اگر کسی از آنها سخن می‌گفت کنار زده می‌شد و به اشتباه با شرکت‌های هرمی برابر می‌دانستند.به طور کلی می‌توان گفت ارز دیجیتال در ایران هنوز بسیار ناشناخته است و جامعه افرادی که با این تکنولوژی آشنا هستند بسیار محدود است و با توجه به موانعی که در مسیر این تکنولوژی قرار دارد، هنوز نمی‌توان انتظار داشت عده زیادی از مردم کشور از تکنولوژی بلاک چین و ارزهای دیجیتال استقبال کنند. یکی از دغدغه‌های فعال‌های حوزه از همان روزهای اول تا به حال، مسئله ماینینگ در ایران و قانون‌گذاری‌های مربوط به آن بوده است.اگرچه از سال 96 در ایران استخراج ارزهای دیجیتال از سوی دولت حمایت میشد اما افزایش استقبال و رشد مصرف بی رویه برق برای ماینینگ مشکلات دولت را برای اظهار نظر صریح در این خصوص را افزایش میداد.تناقض گویی‌های بانک مرکزی،وزارتخانه‌های ارتباطات و صمت شروع شده بود و با عنوان قاچاق و سوء استفاده از منابع ملی شروع شده بود. کمیسیون اقتصادی وقت هم هر از گاهی جلساتی برای بررسی ساز و کار قانونی بیت کوین برگزار می‌کرد و این جلسات نتیجه خاصی به همراه نداشتند. اعضای اتاق بازرگانی اعلام می‌کردند که بانک مرکزی «موافقت ضمنی خود برای تولید یک رمزارز» را اعلام کرده است و بانک مرکزی اعلام می‌کرد که «هیچ موافقتی مبنی بر انجام این کار صورت نگرفته است».در نهایت و پس از کشمکش‌های زیاد، سخنگوی صنعت برق با اعلام اینکه استخراج بیت کوین و ارز مجازی در کشور به رسمیت شناخته می‌شود، بیان کرد «طبق آیین نامه ابلاغ شده از سوی معاون اول، افرادی که بخواهند وارد این حوزه شوند باید در ابتدا از وزارت صمت مجوز دریافت کنند» سپس تعرفه برق استخراج ارزهای دیجیتال برابر با تعرفه برق صادراتی اعلام شد و همین مسئله در کنار بالا رفتن قیمت دلار و افزایش قیمت دستگاه‌های استخراج و همچنین افزایش سختی شبکه بیت کوین و از رده خارج شدن دستگاه‌های قدیمی، باعث دلسردی ماینرهای زیادی و کنار کشیدن آنها از این فعالیت شد.
تعهد وزارت نیرو به تامین برق مراکز مجاز 
سخنگوی صنعت برق با بیان اینکه مصرف غیرمجاز برق توسط استخراج‌کنندگان ارزهای مجازی از عوامل افزایش مصرف برق در کشور در روزهای اخیر استگفته است که بیش از ۳۰۰ مگاوات برق غیر مجاز توسط استخراج کنندگان ارزهای مجازی مصرف می‌شود.مصطفی رجبی مشهدی افزود: بالا رفتن نرخ بیت کوین که یک زمان هشت هزار دلار بود و اکنون به بیش از 40 هزار دلار رسیده سبب افزایش تعداد استخراج کنندگان شده است. وی افزود: ارزانی نرخ برق در کشورمان نیز عامل دیگری در افزایش علاقمندان به استخراج رمز ارزها شده است.معاون برنامه ریزی اقتصادی شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران گفت: برخی ادعا می‌کنند حدود ۵۰۰ مگاوات برق توسط استخراج کنندگان ارزهای مجازی به صورت غیرمجاز مصرف می‌شود که البته میزان صحیحتر رقم بیش از ۳۰۰ مگاوات است.رجبی مشهدی این موضوع را یکی از عوامل افزایش مصرف برق این روزهای کشور برشمرد.سخنگوی صنعت برق از تلاش برای برخورد با این مصرف کنندگان غیر مجاز برق خبر داد و گفت: در صورت شناسایی، این افراد به مقام‌های قضایی معرفی می‌شوند.به گفته وی وزارت نیرو خود را برای تامین برق مراکز مجاز استخراج رمز ارز متعهد می‌داند و در عین حال از همه راهکارها برای شناسایی استفاده کنندگان غیرمجاز از برق نیز بهره می‌گیرد. 
ارز دیجیتال محرکی
 برای ۵ هزار مگاواتی شدن تجدیدپذیرها
نائب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی رمزارزها را منجر به درآمدزایی برای کشور و برطرف کردن مشکلات مبادلات بین‌المللی دانست و گفت: دنیا به سرعت در حال گسترش تجدیدپذیرها و همچنین بهره‌برداری از رمزارزها است، ما نیز نباید از این گردونه خارج شویم.پیام باقری در گفت‌وگو با ایلنا، درباره تولید و استخراج رمزارزها و تاثیر آن بر افزایش مصرف برق اظهار داشت: فاصله مصرف برق زمان پیک تابستان و پرباری با فصل زمستان بالغ بر 20 هزار مگاوات است، در واقع برق تولیدشده قابل ذخیره‌سازی در ابعاد کلان و صنعتی نیست و اگر هم باشد باید هزینه زیادی مصرف کرد، بنابراین آنچه تولید می‌شود باید مصرف شود. در عین حال معمولا مقداری از مازاد تولید برق زمستان به مصرف اورهال کردن نیروگاه‌ها و تعمیرات می‌شود، بنابراین همچنان در زمستان مازاد برق داریم که می‌تواند به مصرف استخراج رمزارز که اکنون در دنیا تبدیل به صنعت شده و مورد توجه زیادی قرار گرفته، بشود.وی افزود: اکنون نرخ‌ها رمزارزها هم افزایش یافته و جذابیت‌ها بیشتر شده است، بنابراین استفاده از آن برای کشور ما هم آثار و منافع خوبی بدنبال دارد، زیرا در شرایط تحریم با استفاده از رمزارز می‌توان ارزآوری و درآمدزایی داشت و خیلی از فعل و انفعالات مالی در فضای بین‌المللی از این طریق انجام شود، زیرا آن کنترلی که روی ارز انجام شده و مشکلاتی برای فعالین اقتصادی بوجود می‌آید، در مورد رمزارزها وجود ندارد.وی با بیان اینکه تولید رمز ارز یک صنعت جدید است که اشتغال‌زایی دارد، یادآور شد: تداوم فرایند تولید آن منشا آثار مفیدی است. بهتر است بخشی از مازاد برق صرف تولید رمزارزها شود، ضمن اینکه تولید و استخراج رمزارز فشار چندانی به شبکه وارد نمی‌کند و نسبت به تولید و ظرفیت بیش از 80 هزار مگاوات ظرفیت منصوبه و ظرفیت قابل بهره‌برداری، عدد قابل توجهی صرف استخراج رمزارز نمی‌شود. وی با اشاره به لزوم گسترش تجدیدپذیرها برای تولید رمزارز، خاطرنشان کرد: تجدیدپذیرها آلایندگی ندارند و هم مجوز احداث داده می‌شود و می‌توانند برق تولیدی را به شبکه بفروشند و هم صادر و هم از منابع خود برای رمزارز استفاده کنند.نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: تولید برق از تجدیدپذیرها برای استخراج رمزارز نیاز به یک برنامه‌ریزی جدی و کلان دارد تا هم صنعت تجدیدپذیر را گسترش دهد و هم از صنعت رمزارز غافل نشویم.به گفته؛ وی اکنون نسبت به برنامه از احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر عقب هستیم، قرار بود تا برنامه ششم 5 هزار مگاوت وارد مدار شود در صورتی اکنون میزان تولید ما 1000 مگاوات است بنابراین برنامه یادشده موجب گسترش صنعت تجدیدپذیری می‌شود که در دنیا بسرعت رو به رشد است، ما نیز ظرفیت خوبی در حوزه تولید برق خورشیدی و بادی داریم و بالغ بر 60 هزار مگاوات ظرفیت تکنیکال و فنی در کشور وجود دارد که می‌توانیم در کشور استفاده کنیم.