گروه اقتصادی، کورش شرفشاهی: بحران ناشی از کرونا تمام کسب و کارها را بر هم ریخت و به تبع آن اقتصاد در بسیاری از کشورها به چالش کشیده شد. کشورهای بسیاری که متکی بر توریسم بودند، معادلاتشان بر هم ریخت و مشاغل بسیاری همچون هتلداری، رستوران داری، تورگردانی، حمل و نقل، مشاغلی که به توریستها خدمات ارایه می کردند، دچار مشکل شدند. بسیاری از کشورها که متکی بر صنایع خودروسازی، هواپیماسازی و حتی صنایع نظامی بودند، در اثر کرونا تمام ظرفیت های خود را از دست دادند. این شرایط در حالی پیش آمد که هیچ کشوری نمی توانست مصرف کالاهای اساسی را محدود کند. دلیل اثبات این ادعا هجوم مردم تمامی کشورهای جهان حتی کشورهای پیشرفته به فروشگاههای مواد غذایی بود، به نوعی که حتی از این هجوم در قالب غارت نام برده میشد. کرونا به تمام مردم جهان اثبات کرد می بایست اولویتهای برنامه غذایی را رعایت کنند و این رویکرد بر اهمیت کشاورزی تاکید کرد. هنوز معلوم نیست شیوع کرونا تا چه اندازه و تا چه زمان ادامه داشته و گسترش یابد. بنابراین اگر به دنبال برنامه ریزی برای فعالیت اقتصادی هستیم، باید نگاه مهربانانه تری به بخش کشاورزی داشته باشیم.

اشتغال زایی در کشاورزی

یکی از مواردی که باعث شد اقتصاد کشورهای جهان با چالش روبرو شود، حضور تعداد بسیاری کارگر در یک محیط بسته برای انجام وظایف محوله بود. به همین دلیل کارخانه های بزرگ جهان تعطیل شدند و شاهد تعدیل گسترده نیرو در این کارخانه های بزرگ بودیم. اما بخش کشاورزی خم به ابرو نیاورد، زیرا کشاورزان در محیط های باز یعنی مزارع فعالیت می کنند و در بسیاری از مناطق روستایی و کشاورزی با وجود گذشت نزدیک به یک سال از شیوع کرونا، حتی یک مورد از این ویروس مشاهده نشده است. بنابر این آنهایی که کشاورزی را پیشه کرده بودند، بدون نیاز به بیمه بیکاری یا هر کمک دیگری، مانند گذشته به فعالیت خود ادامه دادند.

کشت گیاهان دارویی

کشاورزی ظرفیت های بسیاری دارد. سابقه تاریخی پزشکی در ایران نشان میدهد که برای درمان بسیاری از بیماریها، استفاده قابلتوجهی از گیاهان دارویی شده است. به همین دلیل شاهد هستیم که بیابان های ایران، مرکز بسیار خوبی برای رشد گیاهان دارویی است. اما امروزه برداشت گیاهان دارویی تنها به صورت خودرو مطرح نیست، بلکه امروزه کشت و برداشت گیاهان دارویی به یک صنعت تبدیل شده که به تبع آن کارخانه های بزرگ تولید دمنوش به صورت گسترده فعالیت میکنند. از سوی دیگر وجود عطاری و پزشکان طب سنتی بسیار در سراسر کشور این مهم را نشان می دهد که پیشینه فرهنگی استفاده از گیاهان دارویی همچنان به قوت خود باقی است که می تواند ظرفیتی ماندگار را مطرح کند.

ایران کشوری چهار فصل است

یکی از نکات بسیار مهمی که در کشور ما وجود دارد، همزمانی ۴ گونه آب و هوایی است، به نوعی که می توان در نقطهای از کشور روی برف اسکی کرد و در گوشهای دیگر برای فرار از گرما وارد دریا شد و آبتنی کرد. بنابر این در یک نقطه کشور در حالی که کشاورزان در حال کشت هستند، در نقطه ای دیگر زمین ها برای استفاده از ظرفیت سرما به حال خود رها شده و در محلی دیگر کشاورزان در حال برداشت محصول هستند. درنتیجه می توان به اندازه ای در زمینه کشاورزی برنامه ریزی کرد که مردم هر بخش از کشور، بتوانند از ظرفیت کشاورزی استفاده کنند.

دهن کجی به تحریم

یکی از نکاتی که مدت هاست برای کشور چالش درست کرده، تحریمهای ظالمانه آمریکاست. در تمامی تحریم های جهانی آنچه بیش از همه اقتصاد کشورهای مورد تحریم را تهدید کرده، تحریم غذایی بوده است. اگر امنیت غذایی تامین شود، می توان با قدرت بیشتری مقابل زیادهخواهان ایستادگی کرد. آن چیزی که در اقتصاد ایران شاهد بودیم، یاری کشاورزی بود. در حالی که کشورهای استکباری در خیال تاثیرگذاری تحریم ها و فلج شدن ایران بودند، توانستیم جشن خودکفایی گندم بگیریم و در تولید گوشت، مرغ، ماهی و دیگر مواد غذایی خودکفا شویم و بینیاز از واردات باشیم. حتی در بسیاری از موارد از تامین نیاز داخلی فراتر رفتیم و نیاز کشورهای همسایه را به مواد غذایی تامین کردیم که نمونه آن در صادرات گوشت، مرغ، سیب زمینی، پیاز، گوجه فرنگی و بسیاری محصولات دیگر دیده می شود.

کشاورزی نیازمند حمایت

یکی از مواردی که همواره در ایجاد اشتغال مشکل آفرین بوده، کمبود سرمایه در گردش و نقدینگی است. این معضل در بحث کشاورزی نیز مشاهده میشود که باید برای آن چاره اندیشی کرد. بنابراین لازم است بانک ها و موسسات اعتباری بیش از این با کشاورزان مهربان باشند و سیاستگذاران کلان کشور به نوعی به حمایت از کشاورزان بپردازند که بتوان این ظرفیت مغفول مانده کشور را گسترش داد.

فرهنگ سازی در کشاورزی

یکی از بزرگترین مشکلاتی که عرصه های کشاورزی از آن زیان دیده ایم، کم لطفی مردم نسبت به افرادی است که در مشاغل زیر مجموعه کشاورزی فعالیت می کنند. در حالیکه دلالی، واسطه گری و سفته بازی از مساله دارترین مشاغل دنیا هستند و مردم زیان های بسیاری از این مشاغل دیده و می بینند، در کتاب های درسی داستان چوپان دروغگو را داریم، در صورتی که این قشر زحمتکش، سادهترین و صادق ترین افراد جامعه هستند. همچنین مشاغل زیر مجموعه کشاورزی به اندازهای تحقیر می شود که باعث شده رغبت مردم حتی بیکاران به اشتغال در این مشاغل بسیار کم شود. امروزه کارگری که در یک نمایشگاه اتومبیل کار میکند یا پادو بنگاه معاملات املاک است، به شغل خود افتخار می کند، در حالیکه چوپانی و کار کردن در مزرعه مذموم شده است. بنابراین در وهله اول باید احترام به افرادی که در مشاغل کشاورزی و زیرمجموعه های آ« زحمت می کشند، جدی تر و بیشتر شود.

نادیده گرفتن ظرفیت کشاورزی

در ابتدای انقلاب شاهد بودیم که کشاورزی جایگاه بسیاری والایی پیدا کرد. از آنجا که در ابتدای انقلاب به دنبال رسیدن به خودکفایی و فاصله گرفتن از وابستگی بودیم، کشاورزی با جدیت مورد حمایت قرار می گرفت، حتی وزارتخانه ای تحت عنوان جهاد تعریف شد که عمده ترین وظیفه جوانان، کمک به کشاورزان در هنگام کاشت و برداشت بود. به همین دلیل جهاد در دل کشاورزی ادغام شد تا نگاه های جهادی به مقوله کشاورزی پررنگ شود اما در باطن به فراموشی سپرده شد و کشاورزانی که امیدوار بودند هنگام برداشت از یاری نیروهای جهادی بهره مند شوند، از این ظرفیت مردمی بیبهره ماندند.

بی توجهی به صنایع پایین دستی کشاورزی

یکی از تاسف آورترین مواردی که سالهاست کشاورزان را آزار می دهد، برداشت بیش از اندازه محصول است. بارها شاهد بودیم که کشاورزان محصولات خود را مانند سیبزمینی، پیاز، هندوانه، گوجه فرنگی، شیر و بسیاری موارد دیگر را به دلیل آنکه خریداری نداشته یا برداشت و فروش آن مقرون به صرفه نبوده، مقابل ادارات جهاد کشاورزی معدوم کرده اند، در صورتی که دولت می توانست در تمامی این سالها به فکر ایجاد صنایع پایین دستی در مناطق مربوطه باشد. به راستی نباید در منطقه ای که کشت گوجه فرنگی به صورت گسترده صورت میگیرد، کارخانه های تولید رب ایجاد شود؟ چرا نباید در مناطقی که سیب زمینی برداشت می شود، کارخانه های تولید چیپس ایجاد شود؟ چرا کارخانه ها به فکر تولید گسترده شیر خشک نیستند تا دامدار مجبور نباشد شیر را به جوی آب بریزد؟ بنابراین در شرایطی که کشاورزان را تنها گذاشتیم، ضربه بزرگی به اقتصاد کشاورزی وارد آمد. اکنون هنوز دیر نشده و می توانیم با نگاهی دقیق تر به یاری کشاورزان بیاییم و این ظرفیت را گسترش دهیم.