مسیر هموار تقلب برای دانش‌آموزان و دانشجوها

یک کارشناس آموزشی در گفتگو با آفتاب یزد: امسال با دانشجویانی که دانش‌آموزان سابق ما بودند مواجه شدیم که از همکاران ما با گستاخی تمام تقاضا می‌کردند به جای آن‌ها امتحان بدهند. این که کسی از معلم سابق خود چنین درخواستی را داشته باشد بسیار عجیب و به دور از اخلاق است
آفتاب یزد _ یگانه شوق‌الشعرا: این روزها آموزش مجازی با چالش جدیدی رو به رو شده است چالشی به نام «چند می‌گیری به جای من امتحان بدهی؟». این مسئله به حدی جدی است که در سایت‌های اینترنتی و فضاهای مجازی آگهی‌هایی درباره این موضوع دیده می‌شود. به نظر می‌رسد هدف دانشگاه و تحصیل بسیار کمرنگ شده است و آنقدر مدرک گرایی در جامعه ما پر رنگ است که دانشجویان حاضرند دست به چنین کارهایی بزنند. در آینده با فاجعه چشمگیری در عرصه علم مواجه خواهیم بود زیرا آموزش مجازی باعث شده است عده‌ای بدون آموختن دروس مورد نیاز خود با استفاده از تقلب نمره‌های خوبی را کسب کنند. در این خصوص به سراغ چند دانشجو رفتیم و از کارشناسان عوامل و پیامدهای این پدیده را مورد پرسش قرار دادیم.
>پایان ترم و دردسرهای امتحانات مجازی
پس از آنکه موضوع تقلب‌های مجازی در فضای رسانه‌ای مطرح و چندین گزارش در خصوص آن نیز منتشر شد، وزارت علوم نسبت به آن واکنش نشان داد. وزیر علوم، با تاکید بر اینکه دانشجویان حتی به شوخی هم درگیر تقلب نشوند و تقلب امتحانی را بیان نکنند، گفت:


« تقلب در امتحانات پایان ترم جزئی از تقلب علمی محسوب می‌شود و با متخلفان برخورد خواهیم کرد. » و البته به صراحت اعلام کرد با پلیس فتا و مجموعه‌های مرتبط هماهنگی شده و در قالب قانون مبارزه با تقلب با خاطیان برخورد خواهد شد.به گزارش مهر، غلامی این را هم گفته بود که این سیستم‌ها شناسایی و معرفی شده‌اند و ما امیدواریم یک شوخی بوده باشد و گر نه گردانندگان این شبکه‌ها به دردسر خواهند افتاد. افرادی که در فضای مجازی آگهی بدهند که همیار امتحان هستند، به پلیس فتا معرفی می‌شوند.در همین راستا پلیس فتا نسبت به افرادی که به جای فرد دیگر در امتحانات مجازی شرکت می‌کنند، هشدار داد. رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتای ناجا اعلام کرد که این موضوع یک تخلف آموزشی است و برابر آئین نامه دانشگاه و مقررات وزارت علوم با متخلفان برخورد خواهد شد. رجبی همچنین درباره افرادی که اقدام به درج آگهی شرکت در آزمون به جای فردی دیگر کنند نیز گفته بود که چنین اقدامی تخلف آشکار است و قطعاً پلیس با آن برخورد خواهد کرد.هرچند دانشگاه‌ها با تاکید وزارت علوم راهکارهای متعددی را برای حفظ امنیت امتحانات مجازی به کار گرفتند اما باز هم فضا تا حدودی برای تقلب بسته نشد. از طرفی دیگر این راهکارها با اعتراض برخی دانشجویان رو به رو شد. راهکارها به این صورت بود که امکان برگشت به سوالات قبلی در آزمون مجازی برای دانشجو وجود نداشت، زمان آزمون محدود بود، در سوالات چند گزینه‌ای، چینش گزینه‌ها برای دانشجویان تغییر می‌کرد و نمونه‌های دیگر. در این بین موضوعی که بیش از همه دانشجویان را کلافه کرده بود، قطعی اینترنت در حین امتحان بود و یا اینکه صفحه مورد نظر به یکباره رفرش می‌شد و دانشجو را از صفحه امتحان خارج می‌کرد و در نهایت مردودی دانشجو را رقم می‌زد.
>نظر چند تن از دانشجویان
یک دانشجوی حقوق در این باره به ما گفت: « واقعیت این است که بسیاری از اساتید بنا را بر تقلب گذاشته‌اند به صورتی که وقت
بسیار کمی را برای امتحانات در نظر می‌گیرند و از سوی دیگر در زمان
نمره دهی سخت‌گیری‌های شدیدی را اعمال می‌کنند. با توجه به وقت بسیار کم امتحانات و تحلیلی بودن آن‌ها من تقلب چشم‌گیری نداشتم جز در مواقعی که استاد سوالی را بسیار سخت طراحی کرده بود و مجبور می‌شدم به برخی از کتاب‌ها و جزواتم مراجعه کنم. »
دانشجوی مهندسی صنایع در این باره به ما گفت: « من امسال
بعد از سال‌ها توانستم در شغلی مشغول شوم بنا بر این نمی‌توانستم در کلاس‌ها حضور پیدا کنم. از سوی دیگر با توجه به حجم بالای برخی از دورسی امکان مطالعه در شب امتحان برای من وجود نداشت. در همین راستا با چند تن از دوستانم صحبت کردم و از آن‌ها خواستم در ازای پول به جای من امتحان بدهند و استقبال خوبی هم از این پیشنهاد من شد. درست است که این نمرات حق من نیستند اما من بعد از مدتی خودم می‌توانم با مطالعه این دروس را یاد بگیرم و جبران کنم. »
دانشجوی زبان و ادبیات فارسی به ما گفت: « من هیچ‌گاه به کسی پول نداده‌ام تا به جای من امتحان بدهد زیرا این کار واقعا جسارت بالایی می‌خواهد و به نظرم حد بالایی از بی‌اخلاقی علمی را نشان می‌دهد. اما واقعیت این است که من برای بخشی از امتحانات خود در گروه‌های دوستانه‌ای در فضای مجازی عضو شدم و در آنجا هم تقلب دریافت کردم و هم به دیگران تقلب رساندم. حالا که سخت گیری‌ها و بی‌اعتمادی اساتید به اوج خود رسیده است چاره‌ای جز تقلب وجود ندارد زیرا من برای امتحاناتم مطالعه داشتم اما در برخی از امتحانات بنا بر سخت گیری‌های موجود و محدودیت وقت نمی‌توانستم پاسخ مورد نظر استاد را ارائه دهم. »دانشجوی جامعه شناسی نیز در این خصوص به ما گفت: « در حقیقت این ترم امتحانات ما بسیار محدود برگزار می‌شوند. بسیاری از اساتید ما در طول ترم پروژه‌ها و تحقیقاتی را تعریف کردند که باید در طول ترم انجام و ارائه می‌شدند برای همین نمره بسیار کمی برای امتحانات پایان ترم ما در نظر گرفته شده است و تقلبی نمی‌توانیم مرتکب شویم که تاثیر زیادی داشته باشد از طرفی سوالات پایان ترم هم کاملا تحلیلی هستند. »
>در پرورش به بیراهه رفتیم
در ادامه علی بهشتی‌نیا کارشناس آموزش و معلم به آفتاب یزد گفت: « علاوه بر دانشجویان این روزها ما در میان دانش‌آموزان هم شاهد این موضوع هستیم. به جرئت می‌توانم بگویم حدود 70 درصد از دانش‌آموزان امتحان انشاء خود را از اینترنت تقلب کرده و فرستاده بودند. این یک واقعیتی است که باید وجودش را بپذیریم. از سمت دیگر امسال با دانشجویانی که دانش‌آموزان سابق ما بودند مواجه شدیم که از همکاران ما با گستاخی تمام تقاضا می‌کردند به جای آن‌ها امتحان بدهند. این که کسی از معلم سابق خود چنین درخواستی را داشته باشد بسیار عجیب و به دور از اخلاق است. بسیار جای نگرانی دارد و من هنوز راهکار عملی برای مقابله با تقلب در امتحانات مجازی پیدا نکرده‌ام. تنها کاری که من انجام دادم این بود که به دانش‌آموزان نادرست بودن این کار را توضیح دادم و گفتم که نظرات شما در امتحانات برای من اهمیت دارد و بسیار محترم است. بچه‌ها باید یاد بگیرند که این تقلب‌ها به صورت اخلاقی نادرست است و این میزان از اهمیت به نمره مهم نیست. » وی در ادامه افزود: « باید سوالات تحلیلی و مفهومی باشد ضمن اینکه بچه‌ها می‌توانند تحلیل را هم از دیگران دریافت کنند. در حوزه دانشجویی مشکلات تقلب عمیق‌تر است زیرا آن‌ها دسترسی گسترده‌ای به اینترنت و دوستانشان دارند. اما نتیجه مهمی که می‌توان از این میزان گسترده شدن تقلب گرفت این است که متاسفانه در چند دهه گذشته خوب در پرورش دانشجویان عمل نکرده‌ایم که دانشحویان امروز ما به خودشان به راحتی اجازه تقلب کردن را می‌دهند مانند شهروندانی که بدون وجود پلیس قوانین را رعایت نمی‌کنند. ما باید می‌توانستیم دانش‌آموز و دانشجویی را پرورش دهیم که بدون حضور ناظر امتحان را بدون تقلب پاسخ دهد. ما در این چند ساله در پرورش به بیراهه رفتیم. ضمن اینکه موضوع تقلب به صورت گسترده نه تنها در علم که در حوزه‌های دیگر هم در جامعه ما وجود دارد. تقلب به یک امر عادی و طبیعی تبدیل شده است. باید در پرورش بچه‌ها بیشتر از این‌ها وقت می‌گذاشتیم و از این به بعد بهتر است افراد را به گونه‌ای پرورش دهیم که به صورت اخلاقی تقلب نکنند. یک سری از معلمان که ارتباط خوبی با دانش‌آموزان و دانشجویان دارند به لحاظ اخلاقی می‌توانند به آن‌ها کمک کنند و به آن‌ها القا کنند که نظریات آن‌ها مهم است. »
بهشتی‌نیا در انتها خاطرنشان کرد: « تقلب نکردن در بچه‌ها نه در مدارس و نه در دانشگاه‌ها نهادینه نمی‌شود و همیشه به یک ناظر بیرونی برای کنترل آن احتیاج است. همچنین کمیت گرایی بسیار مهم است اگر به موضوعات آموزش به صورت کیفی نگاه می‌شد این اتفاقات به وجود نمی‌آمد زیرا افراد فقط برای رسیدن به نمره بالا تلاش می‌کنند و در این مسیر مسائل کیفی و اخلاقی دیگر نادیده گرفته می‌شود. »
>توصیه‌های اخلاقی کارساز نیست
در آخر سعید معدنی استاد دانشگاه در این باره به آفتاب یزد گفت:
« تقلب یک امر طبیعی در همه جای دنیا است. بعضی از روانشناسان معتقد هستند بسیاری از انسان‌ها در طول دوران تحصیل خود حداقل یکبار تقلب کرده‌اند. یعنی هرکسی فرصت داشته باشد تقلب را انجام می‌دهد. این شرایط کرونایی شرایط استثنائی شده است که امتحان بدون هیچ نظارتی برگزار می‌شود. متقلب‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند، برای درس‌های خواندنی و مفهومی مانند علوم انسانی افراد با استفاده از کتاب و جزوه تقلب می‌کنند یا با دوستان خود امتحان می‌دهند و برای درس‌های تخصصی‌تر مانند شیمی و فیزیک و ریاضی افراد از شخص دیگری کمک می‌گیرند که به جای آن‌ها امتحان دهد. در همه جای دنیا زمانی که نظارت نباشد تقلب شکل می‌گیرد و این تنها مختص جامعه ما نیست. مشکل این است که ما برای این موقعیت آماده نبودیم و برای همین هیچ راهکاری برای جلوگیری از تقلب نداریم تنها توصیه‌های اخلاقی وجود دارد که متاسفانه کارساز نیست. کمتر دانشجویانی هستند که در شرایط مهیا برای تقلب، تقلب نکنند. این افراد یا می‌گویند تقلب کرده و بعدا جبران می‌کنیم یا عده‌ای تنها برای کسب نمره تقلب می‌کنند و به دنبال جبران نیستند. در آینده ما با نسلی مواجه خواهیم شد که بسیار متفاوت با سایر نسل‌ها خواهد بود. یعنی اگر این دوره کرونا تداوم پیدا کند و تبدیل به یک نسل شود ما با یک مشکل نسلی مواجه خواهیم شد. زیرا دانشجویان در طول ترم هم به درس‌های خود توجهی نداشتند. »