راي به استيضاح براي حذف ترامپ در ٢٠٢٤

رأي اعضاي کنگره به استيضاح ترامپ در حالي رخ داده است که تنها شش روز ديگر به پايان دوران رياست‌جمهوري ترامپ باقي مانده است. اين اقدام دموکرات‌ها در شرايط کنوني به چه معناست؟
براي اولين بار در تاريخ سياسي آمريکا يک رئيس‌جمهور دو بار استيضاح مي‌شود. عملکرد داخلي و خارجي ترامپ به اندازه‌اي نامناسب بوده که اعضاي کنگره در يک دوره چهارساله رياست‌جمهوري دو بار تصميم به استيضاح وي گرفته‌اند. اين استيضاح نيز در کنگره رأي آورده و در شرايط کنوني به سنا خواهد رفت. مجلس سنا نيز در اين زمينه مانند دادگاه عمل مي‌کند و دادستان‌ها موارد تخلف ترامپ را مانند دادگاه بررسي خواهند کرد. واقعيت اين است که دموکرات‌ها مي‌خواهند عقبه سياسي ترامپ را از بين ببرند. به هر حال مدت زمان کمي تا پايان دوران رياست‌جمهوري ترامپ باقي مانده است. با اين وجود دموکرات‌ها به دنبال آن هستند که ترامپ را استيضاح کنند تا وي نتواند در انتخابات بعدي رياست‌جمهوري، که در سال2024 برگزار مي‌شود، کانديدا شود. دموکرات‌ها براي اينکه عقبه ترامپ را از بين ببرند مصمم هستند که ترامپ را استيضاح کنند. البته در مرحله ابتدايي تلاش کرده‌اند با فعال کردن متمم (25) مايک پنس، معاون ترامپ را به سمتي ببرند که ترامپ را برکنار کنند. با اين وجود اين اتفاق رخ نداد. پنس با اين موضوع موافقت نکرد. به همين دليل نيز تصميم گرفتند موضوع استيضاح ترامپ را در کنگره و سپس سنا پيگيري کنند. نکته قابل‌توجه اين است که برخي از جمهوري‌خواهان نيز با دموکرات‌ها در اين مسير همراه هستند و ما مشاهده کرديم که در رأي‌گيري کنگره حدود 10 نماينده جمهوري‌خواه به استيضاح ترامپ رأي مثبت داده‌اند.
چرا جمهوري‌خواهان در اين موضوع با دموکرات‌ها همراه شده‌اند؟
جمهوري‌خواهان به دنبال اين هستند که از شر ترامپ راحت شوند. واقعيت اين است که ترامپ تاکنون حزب جمهوري‌خواه را به گروگان گرفته بود. اين گروگانگيري نيز توسط فردي انجام شده بود که جامعه آمريکا را با مخاطرات زيادي مواجه کرده و در مواجهه با بحران کرونا عملکرد ضعيفي از خود نشان داده است. از سوي ديگر وي در عرصه سياست خارجي نيز اقدامات مخربي انجام داده و بسياري از معادلات بين‌المللي را به هم زده است. بدون‌ترديد اگر وي فرصت جديدي براي حضور در کاخ سفيد پيدا مي‌کرد جهان را تا آستانه جنگ جهاني سوم پيش مي‌برد. اقدام آخر ترامپ در راستاي ترغيب هواداران خود براي حمله به کنگره نيز ميخ آخر به تابوت سياسي خودش بوده و شرايطي را به وجود آورده که دموکرات‌ها به دنبال استيضاح وي باشند.


به چه ميزان احتمال مي‌دهيد ترامپ در نهايت با استيضاح کاخ سفيد را ترک کند؟
معلوم نيست اين استيضاح مانند بار قبل راي نياورد؛ چراکه با اقدامات تخريبي ترامپ شرايط تغيير کرده و از سوي ديگر يک شرايط ويژه و تاريخي به‌وجود آمده است. در چنين شرايطي اگر عقلاي حزب جمهوري‌خواه بخواهند حزب از شر ترامپ رها شود الان موقع مناسبي است. جمهوري‌خواهان مي‌توانند اميدوار باشند در چنين شرايطي که خود ترامپ با اين بي‌عقلي ميخ آخر را بر تابوت سياسي‌اش کوبيده، آنها هم لگد آخر را به وي بزنند. زيرا ترامپ سوار بر گرده حزب جمهوري‌خواه به رياست‌جمهوري رسيده و در طول اين مدت علاوه بر سواري گرفتن از جمهوري‌خواهان و حزب در اين اواخر حتي آنها و حزب را نيز به گروگان گرفته بود. اتفاقا همراهي تعدادي از آنان با دموکرات‌ها و راي به محکوميت ترامپ در استيضاح باعث مي‌شود آبرويي که ترامپ از حزب و جمهوري‌خواهان برده است تا حدودي بازسازي شود. از منظر ديگر در اين شرايط که زمان کمي تا پايان رياست‌جمهوري ترامپ باقي مانده، سنا بايد به مسائل مهمي از جمله تاييد کابينه، لوايح دولت و مهم‌ترين آنها بسته کمک مالي، که سياست‌هاي ترامپ ايجاد کرده است، بپردازد. به همين دليل اگر دموکرات‌ها مطمئن نبودند وارد اين وادي نمي‌شدند و احتمالا تعدادي از سناتورهاي جمهوري‌خواه را همراه کرده‌اند. حدس زده مي‌شود تا 15 نفر اين موضوع را همراهي کنند و گويا همين تعداد يا يکي دو نفر بيشتر نياز به تصويب دارد. بستگي به ميزان لابي و احتمالا تضمين‌هايي دارد که جمهوري‌خواهان از دموکرات‌ها خواهند گرفت.
آيا در شرايطي که قرار است ترامپ در روزهاي آخر رياست‌جمهوري خود استيضاح شود فضاي داخلي آمريکا بيش از اندازه امنيتي نخواهد شد. امنيتي شدن فضاي آمريکا چه پيامدهايي براي اين کشور به همراه خواهد داشت؟
آن چيزي که دموکرات‌ها را ترغيب مي‌کند که موضوع استيضاح ترامپ را در دستور کار خود قرار بدهند اين است که اقدام بي‌سابقه‌اي در آمريکا رخ داده است. تاکنون هيچ رئيس‌جمهوري به خود جرأت نداده هواداران خود را ترغيب کند که به کنگره اين کشور به عنوان نماد دموکراسي حمله کنند. اين اتفاق در تاريخ آمريکا بي‌سابقه بوده است. به همين دليل دموکرات‌ها علاوه براينکه به دنبال از بين بردن عقبه ترامپ هستند به دنبال اين هستند که از تکرار چنين اقداماتي که باعث آبروريزي اين کشور در سطح بين‌المللي مي‌شود جلوگيري کنند. نکته مهمتر اينکه ترامپ که انتظار نداشته در انتخابات اخير شکست بخورد به شکل‌هاي مختلف عنوان کرده که در انتخابات آينده رياست‌جمهوري در سال2024 دوباره شرکت خواهد کرد. به همين دليل يکي از اهداف دموکرات‌ها براي استيضاح ترامپ اين است که با استيضاح وي از نظر قانوني شرايط حضور مجدد ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري از بين برود. براساس قانون آمريکا اگر رئيس‌جمهوري برکنار يا استيضاح شود ديگر اجازه ندارد در انتخابات بعدي شرکت کند. از سوي ديگر اعضاي کنگره به دنبال اين هستند که اقدام اشتباه حمله به کنگره به يک سنت تبديل نشود که اگر رئيس‌جمهوري به اهداف خود نرسيد تلاش کند از راه‌هاي غير‌قانوني کنگره را تحت‌فشار قرار بدهد. بنده بعيد مي‌دانم فضاي آمريکا بيش از اين امنيتي شود. اتفاقات اخير به اندازه کافي سبب آبرو‌ريزي ترامپ و حتي ساختار سياسي آمريکا بوده است. خود ترامپ نيز نسبت به اين آبروريزي واقف است و در حالي که تا قبل از حمله به کنگره شکست در انتخابات را نمي‌پذيرفت اما در شرايط کنوني شکست را پذيرفته است. اين در حالي است که ترامپ مي‌توانست با عقل و درايت چنين لطمه‌اي را نخورد، در حالي که چنين اتفاقي رخ نداد. در چنين شرايطي بعيد به نظر مي‌رسد وي يا هوادارانش قصد داشته باشند فضاي آمريکا را امنيتي کنند.
آيا پس از استيضاح احتمالي ترامپ يا پايان دوران رياست‌جمهوري وي با توجه به شخصيت نامتعارفي و غير‌قابل پيش‌بيني‌اي که دارد مي‌تواند به عنوان يک عامل تنش بالقوه در سطح فضاي سياسي آمريکا باقي بماند؟
شخصيت نامتعارف و غير‌قابل پيش‌بيني ترامپ در زماني قابل بحث بود که اتفاقات اخير در آمريکا رخ نمي‌داد. اين در حالي است که اتفاقات اخير در اين کشور رخ داده و شرايط به شکل ديگري رقم خورده است. اتفاقات اخير به اندازه‌اي براي فضاي سياسي آمريکا و دولت اين کشور سنگين و غير‌منتظره بوده که بسياري از وزرا و اعضاي کابينه ترامپ از سمت خود استعفا کرده و حاضر نشده‌اند بيش از اين با ترامپ همکاري کنند. ترامپ با حمله به کنگره حاميان خود را از دست داده است. شرايط به شکلي است که جمهوري‌خواهاني که تمايلي به همراهي با استيضاح ترامپ ندارند نيز ديگر حاضر به حمايت از وي نيستند و حمايت خود را از ترامپ برداشته‌اند. از سوي ديگر برخي از شبکه‌هاي اجتماعي حساب‌هاي ترامپ را مسدود کرده‌اند که اين نيز در آينده سياسي ترامپ تأثير زيادي دارد. به همين دليل بعيد به نظر مي‌رسد ترامپ به تنهايي و بدون ابزار کافي به دنبال تنش‌زايي در آمريکا باشد.
چرا از بين بردن عقبه ترامپ براي دموکرات‌ها تا اين اندازه اهميت دارد؟
در اين زمينه دو مسأله وجود دارد. نخست موازنه بين جمهوري‌خواهان و دموکرات‌هاست که همواره تلاش کرده‌اند خود را با يکديگر متوازن کنند. اين در حالي است که ترامپ يک عامل برهم‌زننده زمين بازي است. عملکرد چهار سال گذشته وي در داخل آمريکا و در عرصه بين‌المللي به خوبي اين مسأله را نشان داده که ترامپ به جاي اينکه از قاعده بازي استفاده کند همواره به دنبال برهم زدن بازي و معادلات سياسي بوده است. ترامپ بسياري از معادلات را نيز بدون دليل منطقي به هم مي‌زد. شايد اگر برخي تصميمات وي داراي پشتوانه فکري و آينده‌نگري بود شرايط متفاوت بود. اين در حالي است که ترامپ همواره يک عامل بي‌ثبات‌کننده و ناامن‌کننده در زمينه‌هاي داخلي و خارجي بوده است. نمونه بارز بي‌ثباتي و ناامني ترامپ رفتار و اقدامات وي در مقابل ايران و به خصوص در ماجراي برجام بوده است. اين در حالي است که در عرصه بين‌المللي مدل رفتاري‌اي که ترامپ از آن پيروي مي‌کند، نتيجه‌بخش نخواهد بود. ترامپ سياستمدار نبود؛ بلکه بيشتر معادلات سياسي را به هم مي‌زد و بيشتر يک عامل بي‌ثبات‌کننده سياسي به شمار مي‌رفت. در ماجراي برجام هنگامي که ترامپ از برجام خارج شد ايران رويکرد مناسبي در پيش گرفت و با عقلانيت رفتار کرد. به همين دليل نيز هيچ‌کدام از اعضاي برجام اعم از کشورهاي اروپايي و روسيه و چين با ترامپ همراهي نکردند. تلاش ديگر ترامپ در مواجهه با ايران در سازمان ملل متحد دنبال شد و ترامپ تلاش کرد در عرصه بين‌المللي به تحريم‌هاي ايران شکل رسمي و قانوني بدهد که در نهايت کشورهاي ديگر با وي همراه نکردند. در شرايط کنوني نيز دموکرات‌ها خطرات احتمالي ترامپ را در آينده درک کرده‌اند و به همين دليل موضوع استيضاح وي را مطرح کرده‌اند که در صورت تصويب نهايي وي نتواند در انتخابات آينده رياست‌جمهوري آمريکا شرکت کند.
بايدن در شرايطي قدرت را در آمريکا به دست خواهد گرفت که ساختارهاي سياسي آمريکا به دليل سياست‌هاي ترامپ با چالش‌هاي متعددي مواجه است. از سوي ديگر ميراثي که از ترامپ دريافت خواهد کرد ميراث نامناسبي است. به نظر شما بايدن با ميراث به جاي مانده از ترامپ چه خواهد کرد؟
چشم‌اندازي که پيش‌روي بايدن قرار دارد چشم‌انداز روشني نيست. به همين دليل بايدن دوران سختي را در رياست‌جمهوري آمريکا سپري خواهد کرد. اين وضعيت به خصوص در کوتاه مدت مشهودتر خواهد بود. بايدن با ميراثي در زمينه سياست داخلي و خارجي مواجه است که مبتني بر عقلانيت و تدبير نبوده و بيشتر تصميمات فردي بوده که همراه با دورانديشي صورت نگرفته است. به همين دليل دوران گذار از مديريت ترامپ به مديريت بايدن دوران سختي براي رئيس‌جمهور آمريکا خواهد بود که در اين دوران چالش‌هاي متعددي در مسير وي وجود خواهد داشت.
در چنين شرايطي بايدن در کوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلند‌مدت چه استراتژي در مقابل ايران در پيش خواهد گرفت؟
از اظهارنظرها و انتخاب مديران دولت آينده آمريکا چنين به نظر مي‌رسد که بايدن دير يا زود به برجام باز خواهد گشت. بنده معتقدم بازگشت آمريکا به برجام براي ايران کافي است. البته اين احتمال وجود دارد که بايدن قصد داشته باشد شرايط جديدي را براي ايران در نظر بگيرد که اين وضعيت درباره تعهدات برجامي ايران نيز وجود دارد و ايران نيز دغدغه‌ها و شرايط خاص خود را دارد. نکته مهم اينکه بايدن تلاش خواهد کرد به ميراث اوباما وفادار باشد و در همان مسير حرکت کند. قدم اول برداشته شدن تحريم‌هاي ايران از سوي آمريکا است. در چنين شرايطي فضا مي‌تواند به سمتي حرکت کند که تنش‌هاي بين ايران و آمريکا تغيير شکل بدهد و شکل مسالمت‌آميزي به خود بگيرد. پس از برداشته شدن تحريم‌ها مي‌توان در چارچوب برجام بين دو کشور اعتمادسازي جديدي شکل داد. در شرايط کنوني برجام به کما رفته است. به همين دليل اگر قرار است ايران و آمريکا در مسيري قرار بگيرند که تنش‌ها کاهش پيدا کند. بايد برجام دوباره احيا شود. در چنين شرايطي است که مي‌توان نسبت به عادي‌سازي روابط يا نرماليزيسيون بين دو کشور اميدوار بود.