حضورخودروهای هیبریدی در ایران یعنی کاهش 20 درصدی آلودگی هوا

آفتاب یزد- گروه اقتصادی: وقتی آلودگی شدید و مرگبار هوای کلانشهرها را استنشاق می‌کنیم، شاید بی‌خبر از همه‌جا گام به گام به مرگ تلخ ناشی از بیماری‌های عروقی و ایست قلبی و... نزدیک‌تر می‌شویم! مرگی تلخ که در واقع برای آگاهان دردناک و برای ناآگاهان و غافلان، فقط پذیرفتن موعد رسیدن اجل زودتر از پایان عمر در زمان مقرر است! اما از همه دردناک‌تر این که راهکار پیشگیری از این بلا به دست بشر نیز مدت‌هاست به بازار عرضه شده است؛ با این تفاوت که این فناوری هم به مانند سایر فناوری‌های زندگی‌بخش روز جهان، دست کم برای مردم ما در کشوری سرشار از ثروت لایق دانسته نشده است!
«آسیب کمتر خودروهای هیبریدی به محیط‌زیست به دلیل استفاده از الکتریسیته به عنوان منبع اصلی نیرو؛ عملکرد موثرخودروهای هیبریدی در شهرها و ایجاد صدای کم‌ خودروهای هیبریدی تا جایی‌ که به سختی می‌توان متوجه شد خودرو روشن است»؛ مزایای مهم و پرشمار خودروهای هیبریدی است. آن هم برای مردمانی که در سال‌های اخیر به ویژه در چند هفته گذشته، بخت‌شوم مرگ با ویروس کرونا و آلودگی وحشتناک گازهای سمی از در و دیوار بر زندگی آنها سایه انداخته است! اما به واقع چرا برای کشوری با خصوصیات ایران، تولید و واردات به اندازه مکفی با هدف فراگیری خودروهای هیبریدی در خیابانهای کلانشهرها در دستورکار دولت و مسئولان دیگر تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر که به آسانی از کنار پیامدهای تلخ آلودگی هوا گذر می‌کنند، در دستور کار نیست!؟
رضا فیاضی، کارشناس خودرو در خصوص دلایل این تعلّل مسئولان به «آفتاب‌یزد» می‌گوید: عوامل متعددی در این زمینه موثر است که بخشی از آن به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، مسائل مالی و منافع جریان‌هایی است که همچنان از تحرّک خودروهای با سوخت فسیلی انتفاع مالی دارند و بخشی هم متاثر از منافع خودروسازها!
وی، نبود ایستگاه شارژی کافی و فراوان در کشورمان برای شارژ باتری خودروهای پلاگین‌ هیبریدی؛ پرتعداد نبودن مراکز ارائه خدمات پس‌از فروش به خودروهای هیبریدی و توسعه نیافتن زیرساخت‌ها و صدور مجوزهای واردات را از موانع ساختاری این مسئله برشمرده و می‌گوید: محدودیت دسترسی به منابع ارزی برای واردات هرگونه خودرو (چه هیبریدی و چه غیرهیبریدی) و وضعیت فعلی، یکی از مشکلات جدی و مانع در این مسیر است: متاسفانه محدودیت دسترسی به منابع ارزی واردات هرگونه خودرو چه هیبریدی و چه غیرهیبریدی و وضعیت فعلی که باعث شده تا گشایشی در خصوص واردات خودرو ایجاد نشود، در این زمینه به مانند کلافی سردرگم شده برای دلواپسان محیط زیست است.


این کارشناس خودرو با بیان اینکه افزایش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از کارکرد خودروها، محدودیت منابع سوخت‌های فسیلی و افزایش قیمت بنزین، لزوم توجه دست‌اندرکاران بخش انرژی و همچنین وزارت نفت به جایگزینی خودروهای احتراق داخلی با سایر خودروهای کم مصرف و با آلودگی کمتر را دوچندان ساخته است، می‌افزاید: با توجه به تلفات ناشی از آلودگی شدید هوا، تولید یا واردات اینگونه خودروها، در چنین شرایط زمانی جنبه حیاتی برای مردم به خود گرفته است.
وی با اشاره به اینکه چون خودروی هیبریدی ترکیبی از خودروهای احتراق داخلی و الکتریکی است و معایب خودروهای الکتریکی در آن مرتفع شده و مزایای خودروهای احتراق داخلی را دارد، موجب نشر کمتر گازهای آلاینده و گازهای گلخانه‌ای و همچنین صرفه جویی در مصرف منابع سوخت‌های فسیلی و صدمات بالقوه آنها می‌شود؛ به نتایج حاصل از تست‌های عملکردی خودروهای هیبریدی، کارکرد این خودروها در مقایسه با خودروهای معمولی به صورت کلی اشاره می‌کند و می‌گوید: تجزیه و تحلیل مزایا و نیز مشکلات به کارگیری این نوع خودروها در برابر خودروهای معمولی به دلیل مصرف سوخت کمتر، طول عمر بیشتر موتورها و تجهیزات، تولید آلاینده‌های هوای کمتر نسبت به خودروهای مورد استفاده به لحاظ اقتصادی نیز به صرفه است و می‌توانند جایگزین مناسبی برای خودروهای معمولی به حساب آیند یا آنکه توامان مورد استفاده قرار گیرند.
فیاضی با بیان اینکه فارغ از مزیت اقتصادی، کاهش آلایندگی هوا باید انگیزه اصلی دولت و مجلس برای فراگیری استفاده از این نوع خودروها باشد تصریح می‌کند: البته عدم توان واردات به دلیل شرایط ارزی نیز نباید توجیهی برای گریز از تولید این نوع خودروها در کشوری شود که ظرفیت بالای تولید این خودروها را دارد؛ کما اینکه نتایج جدیدترین تحقیقات دانشگاهی در ایران حاکی از این است که می‌توان با اتکای به دانش داخلی، به تولید خودروهای هیبریدی دست‌یافت؛ بدون این که کوچکترین تغییری در خط تولید و نوع موتور محرکه ایجاد کرد. وی با بیان اینکه این اقدام از این حیث که می‌تواند نقش بسزایی در کاهش آلاینده‌های شهری داشته و به بهینه کردن مصرف سوخت بیانجامد، از اهمیت زیادی برخوردار است، می‌افزاید: به عبارتی می‌توان گفت دانش تولید خودروهای هیبریدی با توجه به زیرساخت‌های کشور هم اکنون در دسترس خودروسازان قرار دارد تا با حداقل هزینه، خودروی هیبریدی تولید شود. به ویژه اینکه مسئله خودروهای هیبریدی تقریبا از سال ۲۰۰۰ میلادی مطرح بوده و این موضوع از زمانی که آلودگی هوا و مخاطرات زیست محیطی و همچنین تلاش برای بهینه کردن مصرف سوخت در جوامع بین‌الملل مطرح شد، در سطح دانشگاه‌ها هم برجسته‌تر شد.
این کارشناس خودرو در خصوص میزان تاثیرات استفاده از این دست خودروها در مصرف سوخت اظهار می‌کند: تحقیقات انجام شده دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی به مدیریت استاد محمدتقی بطحایی نشان می‌دهد که استفاده از خودروهای هیبریدی تا ۱۰ درصد موجب کاهش مصرف سوخت فسیلی شده و تا ۲۰ درصد هم آلودگی هوا را کاهش می‌دهد؛ بنابراین در این کار هم به مسئله آلودگی، هم به مسئله اقتصادی (با ایجاد فرصتهای جدید شغلی) و هم به مسئله افزایش ایمنی خودروها (با ایجاد کنترل پایداری خودرو و نصب موتور بر روی چرخ‌های عقب) توجه شده است.
وی در مورد ظرفیت تولید خودروهای هیبریدی در کشور با وجود مشکلات و فرصت‌های موجود می‌گوید: همانطور که در ابتدای گفتگو اشاره کردم، مشکلات موجود در این حوزه هم به 2 قسمت عوامل بازدارنده اقتصادی و مدیریتی مربوط می‌شود.
فیاضی در زمینه عوامل بازدارنده اقتصادی نیز تصریح می‌کند: «قیمت سوخت فسیلی همچنان در ایران نسبت به سایر نقاط جهان مانند اروپا، پایین‌تر بوده و بنابراین تقاضا برای خودروهای احتراقی هم بیشتر از خودروهای هیبریدی است و نکته بعد موانع مدیریتی است. به عنوان مثال تولید خودروهای الکتریکی چنانچه بدان اشاره شد، ۱۰ درصد هزینه تولید بیشتری نسبت به خودروهای احتراقی دارد. در مقایسه با سایر نقاط جهان که از خودروهای هیبریدی استفاده می‌کنند، باید به این نکته اشاره داشت که در این کشورها مسئله آلودگی هوا و استفاده بهینه از سوخت‌های فسیلی در دستور کار مدیران قرار داشته و راه‌حل مقتضی هم به همین شیوه پیگیری و به نتیجه رسیده است. اما در ایران مسئله اقتصادی و ارزش افزوده خودرو نسبت به مسئله آلودگی و محیط زیست اولویت دارد، در حالی که پیشینه تحقیقاتی خودروهای هیبریدی در ایران قدیمی‌تر از سایر کشورهایی است که هم اکنون از این خودروها استفاده می‌کنند. مثلاً سیستم تبدیل تاکسی‌های تهران به سیستم هیبریدی سال‌های زیادی است که در آزمایشگاه خاک خورده و مدیران تمایلی برای کاربرد آن از خود نشان نداده اند. هرچند که توان تولیدی این خودروها در کشور چه به لحاظ نیروی انسانی متخصص و چه به لحاظ منابع کاملا وجود دارد.»
وی با بیان اینکه ژاپن و آمریکا از معدود کشورهایی است که ظرفیت تولید خودروهای هیبریدی را دارد، اما کمتر از آن استفاده می‌کند تاکید می‌کند: در حالی که تولید این خودروها می‌تواند به لحاظ اقتصادی- باتوجه به کاهش ۱۰ درصدی سوخت - صرفه زیادی داشته باشد. کافی است میزان این کاهش در نرخ واقعی و تمام شده قیمت بنزین و سایر مواهب و مزایای محیط زیستی آن ضرب شود تا اهمیت آن آشکارا روشن شود.
در مجموع به نظر می‌رسد در عصر پساصنعتی، وقتی شرکت‌هایی نظیر «تویوتا» و «تسلا» آینده خودروها را با سیستم «برقی» و «هیدروژنی» ترسیم کرده‌اند و خودروهای هیدروژنی از این حیث که بعد از ترکیب با اکسیژن، احتراق دارند و خروجی آن نیز «آب» هست، می‌توان پی به آینده این صنعت برد. به ویژه که ظرفیت منابع گاز طبیعی در کشور هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ زیست محیطی(کاهش آلودگی) می‌تواند بجای اینکه در ایران تنها با راندمان ۱۸ درصد تولید گرما، در منازل استفاده شود استفاده‌های بیشتری به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی عاید کشور کند.