بازنده‌اي كه به جنگ فضاي مجازي مي‌آيد

آرمان ملي: قاطبه کارشناسان و صاحب‌نظران عرصه رسانه بر اين عقيده‌‌اند که سال‌هاست فضاي مجازي و شبکه‌هاي اجتماعي گوي سبقت را از صداوسيما که عنوان رسانه ملي را يدک مي‌کشد ربوده‌اند و در اين راه توانسته‌اند خود را به‌عنوان منابع و مراجع به‌روز و دست‌ اول به جامعه بقبولانند. هرچند که مديران صداوسيما نظر ديگري دارند و از مخاطب 80 درصدي اين رسانه صحبت مي‌کنند اما امر واقع چيز ديگري است. با اين حال صداوسيما نيز براي اينکه از شبکه‌هاي اجتماعي عقب نيفتد شروع به توليد محتوا در فضاي مجازي کرده و در اين راستا بودجه کلاني نيز در نظر گرفته است. هرچند اخيرا نمايندگان مجلس طرحي ارائه داده‌اند که مديريت فضاي مجازي در اختيار صداوسيما باشد؛ امري که بيش از مديريت فضاي مجازي بيشتر به دور کردن و حذف رقيب از ميدان مي‌‌ماند. محمد مهاجري فعال سياسي اصولگرا مي‌گويد:«... چرا هر روز نگران اين هستيم که دشمن توليدمحتوا مي‌کند و ما اين کار را انجام نمي‌دهيم؟ به نظرم مبالغي که اين روزها صرف فضاي مجازي مي‌شود. براي نمونه پول‌هايي که خرج لشکر توئيتري مي‌کنند تا به صورت هماهنگ به اشخاص مختلف فحاشي کنند، اگر تاثيرگذار بود مجلس مجددا يک مبلغ بالا به صداوسيما نمي‌داد که خرج اين مسائل کنند. اين پول‌ها دور ريختن بيت‌المال است.»
2هزار ميليارد تومان اعتبار براي چه؟!
تلويزيون که در سال‌هاي نه چندان دور از سوي مردم داراي ارج و قرب بسياري بود، اين روزها براي ايجاد جذابيت و جذب مخاطب، دست به هر کار مي‌زند. اما اين حواشي مانند بومرنگي عمل مي‌کند که به سمت تلويزيون بازمي‌گردد. چون پس از مطرح شدن هريک از اين حواشي، مجري يا مهمان مربوطه مجبور به عذرخواهي از مردم مي‌شود. در اين ميان تنها اعتماد مردم است که به اين رسانه کمتر مي‌شود. به‌طور حتم يکي از دلايل به وجود آمدن اين کاستي‌ها، نبود نظارت و مديريت درست است. کارشناسان رسانه بارها تصريح کرده‌اند اين رسانه با بودجه کلان و خيل عظيم نيروي انساني نتوانسته به‌طور دقيق و کارآمد مورد مديريت و نظارت قرار گيرد. درحالي‌که صداوسيما خود در بخش محتوا و نظارت با مشکلات متعددي مواجه است، يکي از اعضاي کميسيون تلفيق بودجه سال 1400 از تصميم‌گيري براي مديريت و نظارت اين سازمان بر فضاي مجازي خبر داده است. حسينعلي حاجي دليگاني نماينده شاهين‌شهر در مجلس با اشاره به نشست کميسيون تلفيق بودجه سال 1400 که چند روز پيش برگزار شد، گفت: «اعضاي کميسيون در مصوبه خود مديريت و نظارت بر محتواي فضاي مجازي را به سازمان صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران سپردند.» «در ادامه اعضاي کميسيون طي مصوبه‌اي 2هزار ميليارد تومان اعتبار براي توليد محتوا در فضاي مجازي تخصيص دادند که براساس جدول تعيين‌شده در اختيار سازمان صداوسيما، سازمان فرهنگ و ارتباطات سازمان تبليغات اسلامي و... قرار گيرد.» اما با توجه به اينکه صداوسيما هنوز در مديريت و نظارت بر برنامه‌هاي خود دچار ضعف و کاستي است چگونه مي‌تواند بر فضاي مجازي که مانند اقيانوسي بي‌انتهاست نظارت داشته باشد؟ فضاي مجازي که به‌ يکي از رسانه‌هاي پرطرفدار تبديل شده است با مديريت اين سازمان به چه سمت‌وسويي خواهد رفت؟ اساسا صداوسيما با از ميان برداشتن رقيبش، باز هم مي‌تواند اعتماد عمومي و مخاطبان خود را بازگرداند؟ در همين ارتباط با حجت‌الاسلام مهدي شيخ عضو کميسيون فرهنگي مجلس دهم گفت‌وگو کرديم. وي از قانوني در همين رابطه خبر داد که در مجلس دهم آماده و به صحن داده شد، اما نوبت به آن نرسيد.
صداوسيما فاقد هرگونه نظارت


شيخ درباره مديريت و نظارت سازمان صداوسيما بر فضاي مجازي و پيامدهاي آن گفت: در ابتدا بايد بگويم که پس از اصلاح قانون اساسي، قانوني براي اداره اين سازمان وجود ندارد. شوراي نظارتي بر صداوسيما وجود دارد، اما خود اين سازمان به آن اهميت زيادي نمي‌دهد و بر اين باور است که شوراي نظارت استطلاعي است. اين مساله، معضل خيلي بزرگي است به‌ويژه رهبر معظم انقلاب بارها تصريح کرده‌اند صداوسيما زير نظر من نيست و فقط رئيس اين سازمان را تعيين مي‌کنم. به عبارت ديگر در رابطه با اين سازمان به غير از اين اتفاق، کار ديگري زير نظر رهبري انجام نمي‌شود. کميسيون فرهنگي در مجلس دهم، چند طرح را بررسي کرد و به صحن مجلس رساند که اگر تصويب و اجرا مي‌شد مشکلات شوراي نظارت بر صداوسيما حل مي‌شد. البته اين سازمان هم در برابر آن بسيار مقاومت کرد. در هر صورت مساله‌اي که در حال حاضر وجود دارد اينکه صداوسيما فاقد هرگونه نظارت عملي و موثر است که خود اين قضيه مي‌تواند منشأ مشکلات بسياري باشد. به عبارت ديگر، شايد هنوز اين مشکلات مشخص نباشند اما به يکباره برملا مي‌شوند. وي افزود: اگر نظارت بر فضاي مجازي را که وظيفه وزارت ارشاد است به صداوسيما ارجاع دهيم مشخص نيست چه اتفاقاتي از پس آن رخ دهد. در هر صورت فکر نمي‌کنم که طرح مناسبي باشد.
مديريت و نظارت بر فضاي مجازي؟
به‌جرات مي‌توان گفت فضاي مجازي به رقيبي جدي براي تلويزيون تبديل شده است. يک برنامه اينترنتي از بسياري از برنامه‌ها و مجموعه‌هاي اين رسانه به مراتب بيننده بيشتري دارد. گفته مي‌شود که سازمان صداوسيما با مديريت و نظارت بر فضاي مجازي مي‌خواهد رقيب اصلي خود را از ميان بردارد. در اين زمينه حجت‌الاسلام شيخ بيان کرد: با اين مساله کاملا موافقم. يکي از دلايلي که باعث مي‌شود به مديريت و نظارت صداوسيما بر فضاي مجازي کشور موافق نباشم اين است که در مسائل اقتصادي و غيراقتصادي، فضاي مجازي براي صداوسيما يک رقيب کاملا جدي است. مصلحت نيست که اين فضا به دست صداوسيما بيفتد. وي اضافه کرد: اميدوارم کميسيون فرهنگي مجلس يازدهم هر چه سريع‌تر قانون اداره صداوسيما را به تصويب برساند تا بسياري از مشکلات اين بخش حل شود. قانوني در مجلس دهم آماده شد و در نوبت صحن بود که نوبت به آن نرسيد. کميسيون فرهنگي مجلس بررسي‌هاي اين قانون را به پايان رسانده بود. حتي توسط خود صداوسيما، دستگاه‌هاي کارشناسي مربوطه و همه نهادهاي مرتبط نيز بررسي شده بود. اميدواريم که اين قانون زودتر تصويب شود تا صداوسيما هم به‌زودي از اين بلاتکليفي بيرون بيايد.
به صداوسيما چه ربطي دارد؟
روز گذشته محمود واعظي، رئيس دفتر رئيس‌جمهور در رابطه با طرح نمايندگان مبني بر اينکه مديريت فضاي مجازي به صداوسيما داده شود، گفت: «مديريت فضاي مجازي چه ربطي به صداوسيما دارد. من در جريان بحث نمايندگان نيستم.» اظهارات رئيس دفتر رئيس‌جمهور حاکي از دو مساله است؛ اول اينکه اين تصميم مجلس نسبتي با اختيارات صداوسيما و قواعد حکمراني ندارد. دوم اينکه مجلس بدون مشورت با شوراي عالي فضاي مجازي به رياست رئيس‌جمهوري چنين تصميمي را اتخاذ کرده است. بدون شک مجلس حق دارد بدون نظرخواهي از دولت تصميمات مدنظر خود را در حوزه قانون‌گذاري اخذ کند اما اين مشورت نکردن، نشان‌دهنده وجود ضعف کارشناسي در اين طرح است. بايد ديد آيا در نهايت خواست مردم و نظر صاحب‌نظران تعيين‌کننده سرانجام فضاي مجازي خواهد بود يا خواست و اراده مجلس اصولگرا پيروز مي‌شود.