روزنامه ابتکار
1399/11/01
نمایشگاه مجازی کتاب تهران آغاز شد عصای «صفر و یک» در دست ناشران
گروه فرهنگ و هنر – حتی اگر قصد خرید کتاب هم نداشتیم، بالاخره روزی خودمان را به نمایشگاه کتاب می‌رساندیم تا بین کتاب‌ها و کاغذها و کلمه‌ها چرخ بخوریم، کتاب تازه‌ای ورق بزنیم و حال روح‌مان خوش شود. اما امسال کرونا تمام این خوشی‌ها را از ما گرفت. حتی مشخص نبود که نمایشگاه کتابی در کار خواهد بود یا نه. اما به هر صورت بعد از رایزنی‌های بسیار بالاخره روز گذشته نمایشگاه کتاب به صورت مجازی افتتاح شد.همان زمانی که موضوع شیوع کرونا در کشور مطرح شد، احتمال برگزار نشدن نمایشگاه بین‌المللی تهران نیز بالا گرفت. اردیبهشت هر سال تهران، میزبان نمایشگاه بین‌المللی کتاب به عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی فرهنگی کشور بود. ناشران از داخل و خارج از کشور در آن شرکت می‌کردند و علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی مدت‌ها انتظار آن را می‌کشیدند اما امسال کرونا باعث شد که برگزاری این رخداد تا اطلاع ثانوی در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.
اوایل امسال یکی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران پیشنهاد داد که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با مشارکت شهرداری تهران و وزارت ارشاد به شکل مجازی برگزار شود. حجت نظری، عضو شورای اسلامی شهر تهران این پیشنهاد را مطرح کرد. او دراین‌باره گفت: پیشنهاد می‌کنم که بخشی از رقمی که بنا بود از سوی شهرداری تهران برای نمایشگاه کتاب ۹۹ هزینه شود، با همراهی دولت و وزارت ارشاد صرف ایجاد زیرساخت‌ها برای برگزاری مجازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اختصاص یابد تا از این طریق تمامی ناشران بتوانند محصولات خود را در این نمایشگاه عرضه کنند و خریداران نیز کتب مورد نیاز خود را به شکل اینترنتی خرید کنند. برای سیستم توزیع در سطح کشور نیز می‌توان علاوه بر ظرفیت شرکت پست و پیک‌های موتوری مجاز، از ظرفیت مشاغل سیار مانند وانت بارها نیز استفاده کرد.
اما تنها چند روز پس طرح این پیشنهاد، ایوب دهقانکار، مشاور اجرایی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برگزاری فیزیکی نمایشگاه خبر داد و گفت: درصورت صدور این اجازه یا از اواخر نیمه اول سال و یا در نیمه دوم سال نمایشگاه را برگزار می‌کنیم. نمایشگاه کتاب تهران به قدری بزرگ است که ارزش صبر کردن برای برپایی را داشته باشد.
همان ایام، هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران دراین‌باره گفته بود: هر رویدادی هم که بخواهد به صورت مجازی برگزار بشود، نمایشگاه بین‌المللی کتاب سی‌وسوم نخواهد بود، چون هیچ‌کدام از کاربردها و عملیات‌هایی که در نمایشگاه حضوری بود، در این رویداد مجازی قابل دسترسی نخواهد بود. شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب هنوز تصمیمی درباره برگزاری نمایشگاه به صورت مجازی نگرفته است.
اما به هر ترتیب با تمام این توصیفات، در روزهای پایانی تابستان اعلام شد که نمایشگاه کتاب به صورت مجازی برگزار خواهد شد. تاریخ حدودی آخر آذرماه را نشان می‌داد اما روز پایان دی به صورت رسمی نمایشگاه کتاب 99 به صورت مجازی افتتاح شد. سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسمی که در خانه کتاب برگزار شد، با بیان اینکه امسال نمایشگاه مجازی کتاب تهران را با دو ویژگی آغاز می‌کنیم، گفت: ویژگی نخست شرایط کرونایی است که جهان و ایران را یک سال است که دربرگرفته، این ویژگی و پدیده در فضاهای مختلف زندگی اجتماعی بشر در کل کره خاکی تاثیراتی در حوزه‌های مختلف گذاشته و بخشی از آن نیز به حوزه اقتصاد و فرهنگ مربوط است.
صالحی افزود: یکی از حوزه‌هایی که متاثر شده است و هنوز هم ادامه دارد، صنعت نشر جهان و ایران است. ما در این یک سال متاثر از این شرایط صنعت نشر، آسیب‌هایی دیده‌ایم که برآورد دقیقی از خسارات وجود ندارد، اما طبق نظرسنجی‌ای که پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات از جامعه نشر انجام داد و در آذرماه منتشر کرد نشان می‌دهد ۶۰ درصد ناشران معتقدند صنعت نشر در طول یک‌سال اخیر از جوانب مختلف افزون بر ۴۰درصد خسارت دیده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به تعطیلی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: تعطیلی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تعطیلی نمایشگاه‌های استانی کتاب، شرایط تعطیلی یا شبه‌تعطیلی فضای خدمات و نکاتی از این قبیل موجب شد این دسته از ناشران که در جامعه آماری قرار دارند معتقد باشند صنعت نشر در طول یک سال اخیر افزون بر ۴۰درصد خسارت دیده است.
صالحی افزود: کاملاً محسوس و ملموس است که صنعت نشر تحت تاثیر شرایط کرونا آسیب‌های گسترده و فراوانی پیدا کرده است، اما در این شرایط ما با همه این مشکلات و نکاتی که روشن و مشخص است، چند نکته را در کنار خسارات می‌توانیم مطرح کنیم. نخست اینکه جامعه نشر علی‌رغم شرایط دشوار، تکاپو و فعالیت خود را داشته و دارد. در این نظرسنجی که در آذرماه منتشر شد، از جامعه نمونه نشر که جامعه علمی است، عنوان شده که حدود ۶۸ درصد از ناشران (۶۷.۸) گفته‌اند در این مدت کتاب چاپ اول داشته‌اند و ۲۴ درصد بیش از ۱۰ عنوان کتاب چاپ کرده‌اند. این آمار نشان از آن دارد علی‌رغم شرایط دشوار، فضای نشر با علاقه، شیفتگی و توجه جامعه نشر کشور به فضای تولید اندیشه پرداخته است. به طوری که این دشواری‌ها مانع تحرک ناشران نشد و جریان تولید نشر با عشق، علاقه و امید به آینده ادامه داشته است.
صالحی در ادامه با بیان اینکه در طرح‌های حمایتی از کتابفروشان که از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران در سال ۹۹ اجرا شد یک میلیون و ۲۰۰ نسخه کتاب خریداری شده است گفت: این رقم نشان می‌دهد علی‌رغم بادها و طوفان سهمگین کرونا که جهان را لرزاند، اما جریان فرهنگ مکتوب، ناشر، کتاب و کتابفروش جریانی زنده و پویا است و به این امید می‌توان به آینده نگریست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین بیان کرد: در حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی طبق نظرسنجی صورت‌گرفته از جامعه ناشران، از آن‌ها پرسیده شد شما کتاب‌هایتان را چگونه به مخاطبان اطلاع‌رسانی می‌کنید که ۶۹.۳ درصد فضای مجازی را انتخاب کرده بودند. این رقم سهم قابل توجه فضای مجازی در حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی کتاب را نشان می‌دهد. دیگر فضاهای تبلیغات و اطلاع‌رسانی در حد انتقال دیتا به معنای متن نیست بلکه در قالب پادکست، روایت، قصه و نقالی کتاب در حال رخ دادن است. به عبارتی نقالی به عنوان یک سنت کهن به کمک حوزه کتاب آمده است.
صالحی با اشاره به موضوع اقتصاد نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: کاهش هزینه‌ها و کاهش تخلفات موضوع دیگر این نمایشگاه است. یک ناشر شهرستانی وقتی می‌خواست برای نمایشگاه فیزیکی به تهران بیاید، باید سختی‌ها و مسائل زیادی را پشت سر می‌گذاشت اما حالا این‌گونه نیست. بنابراین هزینه‌های بالادستی کاهش پیدا کرده است و شاهد فضای سالم‌تری در زمینه فرهنگ و اقتصاد خواهیم بود؛ مثلا دیگر شاهد تخلفات مثل فروش کتاب ناشران دیگر در غرفه یک ناشر دیگر نیستیم. در فضای مجازی به‌دلیل قدرت کنترل یا بازدارندگی که به‌خاطر مسائل فنی وجود دارد، نمی‌توان چنین‌تخلفاتی را انجام داد.
او در ادامه با بیان اینکه فرهنگ مکتوب با نمایشگاه مجازی کتاب تهران، یک بال جدید پیدا کرده و مکمل هم هستند، اظهار کرد: با همراهی اهالی رسانه کاری کنیم که نمایشگاه مجازی کتاب تهران دیده شود. چون نمایشگاه فیزیکی کتاب در اردیبهشت‌ماه، تبدیل به یک سنت شده بود و نیاز به تبلیغات نداشت و همه ساعت‌های‌شان را برای آن کوک کرده بودند اما نمایشگاه مجازی کتاب تهران که فردا آغاز به کار می‌کند باید با کمک صدا و سیما، رسانه‌های مکتوب، پایگاه‌های خبری، فضای مجازی، خبرگزاری‌ها و... به عنوان یک وظیفه ملی در ارتقای فرهنگ مکتوب کشور تلقی شود.
در ادامه ایوب دهقانکار، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و رئیس نمایشگاه مجازی کتاب تهران، گزارشی درباره نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران ارائه داد و گفت: در نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران ۱۰۳۲ ناشر داخلی و ۱۸۰ ناشر خارجی شرکت کرده اند. بالغ بر ۱۰۰ هزار عنوان کتاب در بخش کتاب‌های داخلی نمایش داده میشود و با توجه به ساختار پویای این نمایشگاه، قابلیت افزایش عناوین کتاب‌ها تا ۳۵۰ هزار عنوان وجود دارد.
رئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران افزود: ۲۰هزار عنوان کتاب در بخش ناشران خارجی شامل کتاب‌های لاتین و عربی قابل مشاهده است. با توجه به امکاناتی که فضای مجازی فراهم کرده است برخی از کشورها برای نخستین بار در این نمایشگاه شرکت کردند و پیش از این در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور نداشتند. قابلیت تبادل رایت ۱۴۵۰ عنوان کتاب در این نمایشگاه وجود دارد.
دهقانکار همچنین گفت: ۳۰ نشست فرهنگی (۱۸ نشست آنلاین و ۱۲ نشست آفلاین) با حضور ۱۸۰ سخنران (۹۰ سخنران داخلی و ۹۰ سخنران خارجی) برای این دوره از نمایشگاه در نظر گرفته شده است. در این نمایشگاه، مردم می‌توانند کتاب‌های بخش داخلی را با تخفیف ۲۰ درصد و کتاب‌های خارجی را با تخفیف ثابت ۳۰درصدی (که تا ۵۰درصد قابلیت افزایش دارد) تهیه کنند. با یارانه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کتاب‌ها رایگان به در منازل می‌رسند.
او تصریح کرد: ترافیک اینترنت در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ۵۰درصدی است تا بار ترافیکی را برای مردم کاهش دهد. همچنین امکان بازدید و خرید ۲۴ ساعته برای عموم مردم در این نمایشگاه فراهم شده است. نمایشگاه مجازی کتاب تهران علاوه بر بخش نمایشگاهی بخش فروشگاهی نیز دارد که این بخش در دنیا سابقه‌ای ندارند.
نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از اول بهمن تا شش بهمن برگزار میشود و خریداران می‌توانند برای بازدید و خرید کتاب از ساعت ۹ صبح روز اول بهمن‌ماه به سایت tehranbookfair.ir مراجعه کنند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
نمایشگاه مجازی کتاب تهران آغاز شد
عصای «صفر و یک» در دست ناشران
جلال خوش‌چهره
فصل جدید در آمریکا
«ابتکار» حواشی پیرامون بازار سرمایه را بررسی کرد
دولتی ها زیر آوار ریزش بورس
پسِ پشت منظور حداد عادل خردورزی سیاسی یا اشتباه سهوی؟
در شورای مشورتی قرارگاه دارو و تجهیزات پزشکی مطرح شد
پیامدهای حذف ارز دولتی دارو
درآمدهای مالیاتی می توانند به کمک اقتصاد کشور بیاید؟
راهکارهای بریدن از نفت و عبور از کسری بودجه
سرلشکر سلامی:
به نیابت از ملت ایران دستمان روی ماشه است
مجلس دو کارت زرد به وزیر امور خارجه داد
روز سخت ظریف در بهارستان
محمد باقر قالیباف:
فقط زعفرانیه را نبینیم، به غیزانیه هم نگاه کنیم
روحانی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت:
شورای عالی بورس برای حفظ تعادل در بازار سرمایه تصمیمات لازم را اتخاذ کند
آنچه در تاریخ از دموکراسی آمریکایی ترامپ می‌ماند
