قطره‌چکانی بایدن از مرداب برجام

سرویس بین الملل جوان آنلاین: «کار‌ترین اشتون»، کمیسیونر اسبق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی مشترک با «چاک هاگل»، وزیر دفاع اسبق امریکا، گفته که بازگشت دو طرف به برجام باید همزمان انجام شود و دو طرف باید از گذاشتن پیش‌شرط در این خصوص خودداری کنند، ولی دنیس راس، مشاور باراک اوباما خواستار رویکرد «کم مقابل کم» یا همان بازگشت قطره‌چکانی امریکا به برجام است؛ سیاستی که با واقعیت‌های روی زمین در دولت بایدن همخوانی بیشتری دارد.

«ژان ایو لودریان»، وزیر امور خارجه فرانسه که کشورش در عمل به وعده‌های خود بعد از خروج امریکا از برجام ناکام مانده یک بار دیگر نوک پیکان را به سمت ایران گرفت و دیروز از ایران خواست «فوراً» به تعهدات خود در این توافق پایبند شود. لودریان این اظهارات را در دیدار با «شیخ عبدالله بن زاید»، وزیر امور خارجه امارات ابراز کرده است. روس‌ها اما، رویکردی متفاوت دارند. آناتولی آنتونف، سفیر روسیه در امریکا گفت که امیدوار است دولت جدید امریکا به ریاست جو بایدن به وعده‌های انتخاباتی خود در وهله نخست در مورد بازگشت به برجام عمل کند: «انتظار داریم که این امر موجب ازسرگیری گفتگو‌های سیاسی و کاهش تنش‌ها در منطقه خلیج فارس شود.» موضع‌گیری وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی جو بایدن در هفته‌های منتهی به بیستم ژانویه (یکم بهمن) باعث شده تردید‌هایی جدی درباره وعده بایدن برای بازگشت به برجام شکل بگیرد. برداشت میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین این است که دولت بایدن در قبال برجام رویکردی واقع‌بینانه دارد. او در صفحه توئیتر خود نوشت: «تروئیکای اروپا هنوز از «توافق برجام پلاس» حمایت می‌کنند. موضع دولت جدید امریکا در این زمینه همان طور که توسط مقامات ارشد بیان شده است، مبنی بر اینکه ابتدا اجرای کامل توافق هسته‌ای احیا شود و سپس مسائل دیگر مطرح شود، به نظر واقع‌بینانه‌تر می‌آید.»‌واکنش اولیانوف، به سخنان هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان است که پیش از این در گفتگو با اشپیگل گفته بود: «نوعی «برجام پلاس» نیاز است که آن نیز در راستای منافع ما باشد.»
چه کسی اول برمی گردد؟


مارک نیتز پاتریک معاون پیشین وزارت امور خارجه امریکا در صفحه توئیترش با بازنشر گزارشی از پایگاه خبری المانیتور با تیتر «اول چه کسی به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد» نوشت: «پاسخ این است که ایران و امریکا با هم به سمت احیای برجام (توافق هسته‌ای) پیش می‌روند.» با وجود این دیدگاه خوش‌بینانه، تردید‌هایی جدی در باره بازگشت سرراست دولت جدید امریکا به برجام وجود دارد. جنت یلن، وزیر خزانه‌داری دولت بایدن دیروز در اولین موضع‌گیری خود در این باره گفت که تنها در صورت پایبندی ایران به برجام، تحریم‌ها لغو می‌شوند. یلن گفت: «دولت بایدن- هریس (معاون رئیس‌جمهور امریکا) متعهد به اطمینان یافتن از این است که ایران اقدامات مناسبی در راستای از سرگیری پایبندی‌اش انجام دهد. ایران تنها در صورتی از لغو تحریم‌ها تحت برجام بهره‌مند خواهد شد که به محدودیت‌های هسته‌ای‌اش پایبند باشد.»‌یلن همچنین گفته است: «علاوه بر این، اگر تأیید صلاحیت شوم، اطمینان خواهم داد که وزارت خزانه‌داری کار مهم خود را در مبارزه با «حمایت ایران از تروریسم و ضایع کردن حقوق بشر» ادامه می‌دهد.»‌یلن البته توضیح بیشتری درباره تحریم‌های هسته‌ای نداده، ولی سخنانش بیان‌کننده این است که واشنگتن قصد ندارد بدون پیش کشیدن شرط و شروط به برجام بازگردد. حامیان این دیدگاه معتقدند طی ۵/۲ سالی که از خروج امریکا از برجام گذشته، تحولاتی جدی اتفاق افتاده که باعث می‌شود دولت بایدن برای بازگرداندن امریکا به توافق، با چالش‌هایی جدی روبه‌رو باشد. با این حال، کا‌ترین اشتون، کمیسیونر سیاست خارجی اروپا دیروز در مقاله‌ای مشترک با «چاک هاگل»، وزیر دفاع اسبق امریکا که پایگاه هیل آن را منتشر کرد، به مخالفت با استدلال‌هایی پرداخته‌اند که معتقدند وضعیت دنیا نسبت به سال ۲۰۱۵ (زمان حصول برجام) تغییر کرده و امریکا نمی‌تواند به توافق هسته‌ای اولیه با ایران برگردد. این دو، این استدلال‌ها را «معیوب» دانسته‌اند و خطاب به دولت «جو بایدن» نوشته‌اند جمهوری اسلامی ایران بعد از چشیدن طعم پیروزی با مقاومت در برابر اقدامات «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق امریکا تسلیم نخواهد شد و با دادن امتیاز‌های بیشتر در پرونده‌های موشکی و منطقه‌ای تسلیم فشار‌ها نخواهد شد. اشتون و هاگل می‌نویسند: «دولت بایدن بعد از روی کار آمدن با این سؤال حیاتی روبه‌رو خواهد بود؛ چگونه باید نوار تنش‌ها را قطع کرد و این منطقه ناپایدار و حساس را به ثبات رساند؟ بازگشت به توافق هسته‌ای ایران، نقطه شروعی ضروری برای این کار است»
«کم» مقابل «کم»
مقابل این دیدگاه، دنیس راس، مشاور باراک اوباما قرار دارد که معتقد است بایدن باید در مقابل ایران ترکیبی از سیاست‌های دولت اوباما و ترامپ را در پیش بگیرد. راس در مقاله‌ای در مؤسسه خاور نزدیک واشنگتن نوشته که دولت اوباما با این تصور تحریم‌های ایران را کاهش دارد که معتقد بود «کاهش تحریم‌ها و ادغام ایران در نظام مالی بین الملل، به ایران مشوق‌هایی اعطا می‌کند که از به خطر انداختن این مشوق‌ها اجتناب خواهد کرد.»‌با این حال، او می‌نویسد که این فرض اشتباه بود. او معتقد است که بایدن در بازگشت به برجام از یک طرف با مخالفت جمهوریخواهان روبه‌رو است و از طرف دیگر، «شرکای منطقه‌ای امریکا نسبت به برداشتن تحریم‌ها برای بازگشت ایران به برجام مطمئن نیستند.»‌او از لزوم نوعی رویکرد «کم مقابل کم» دفاع کرده و می‌نویسد: «دولت (ترامپ) در حالی که (می‌تواند) به طور عمومی تمایل به بازگشت به برجام را اعلام کند، (می‌تواند) رویکرد‌های دیگر از جمله توافق موقت را هم باز بگذارد.» او معتقد است که دستیابی به یک توافق کوتاه مدت مانند توافقی که ایران و امریکا قبل از برجام در ژنو به آن دست یافتند، می‌تواند همزمان که «توافق قبلی (برجام) را تقویت و گسترش می‌دهد، زمینه رسیدگی به سایر نگرانی‌ها را هم فراهم کند.» او معتقد است که از این طریق می‌توان بند غروب برجام را که در سال ۲۰۳۰ پایان می‌یابد، تمدید کرد، محدودیت‌ها در تعداد و نوع سانتریفیوژ‌ها و مقادیر اورانیوم قابل انباشت و زیرساخت‌های هسته‌ای را بیشتر ساخت.