صنعت و تجارت: موانع موجود در مسیر صادرات سنگ آهن کشور به صورت کامل لغو شد. این موضوع را سعید عباسپور، مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت در نامه ای خطاب به علی اکبر شادمانی، مدیرکل دفتر مقررات صادرات گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است. پیش از این طبق ابلاغیه های موجود، صادرات سنگ آهن منوط به دریافت مجوز معاونت معدنی وزارت صمت بود، اما حالا با ابلاغیه جدید که تاریخ آن مربوط به هفته گذشته است، دستورالعمل قبلی ملغی اعلام شده و به این ترتیب موانع صادرات سنگ آهن، کنسانتره و گندله بطور کامل حذف شده است.

وزارت صنعت، معدن و تجارت در تیرماه سال جاری، در راستای حمایت از زنجیره فولاد و صنایع پایین دستی، صادرات سنگ آهن، کنسانتره و گندله را صرفا با اخذ مجوز از معاونت امور معادن و صنایع معدنی این وزارتخانه و پرداخت عوارض مجاز دانسته و اعلام کرد که به منظور حمایت از تولیدکنندگان فولاد و ضرورت توجه به ارزآوری زنجیره تولید این محصولات، هرگونه صادرات سنگ آهن، کنسانتره و گندله صرفاً در شرایطی مجاز خواهد بود که نیاز تولیدکنندگان فولاد کشور تأمین شده باشد. البته همان زمان هم مسئولان مرتبط با حوزه معادن و صنایع معدنی در کشور اعلام می کردند که نگرانی در زمینه تامین مواد اولیه مورد نیاز برای تولید فولاد بویژه سنگ آهن در کشور ندارند.

طبق اعلام وزارت صمت، طرح توازن فولاد کشور با هدف ایجاد ظرفیت تولید ۵۵ میلیونتن فولاد خام در افق ۱۴۰۴ تدوین شده و قرار است تا وضعیت پروژههای زنجیره فولاد بهصورت مستمر مورد پایش و ارزیابی قرار گیرند. بر این اساس، حلقههای زنجیره فولاد شامل کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و شمش و مقاطع فولادی است. در بخش مقاطع طولی نظیر میلگرد، تیرآهن، نبشی و ناودانی، ظرفیت ایجاد شده بسیار بالاتر از مقدار هدفگذاری شده که بیانگر اشباع بودن این حلقه از زنجیره تولید است. در بخش شمش فولادی نیز ظرفیتسازی لازم برای تحقق هدف تولید ۵۵ میلیونتن فولاد خام محقق شده و با توجه به نیاز داخلی در این بخش، امکان صادرات ۱۴میلیونتن پیش بینی شده است. همچنین در بخش آهن اسفنجی، تسریع در تکمیل و عملیات اجرای طرحهای در دست اجرا ضروری است. ظرفیت سازی لازم در بخش فرآوری کنسانتره و تولید گندله آهن، بهصورت مطلوب انجام شده است. هدف فرآوری کنسانتره در طرح توازن فولاد کشور، ۸۰ میلیون تن و تولید گندله آهن ۷۶ میلیون تن است.

پیش از این اعلام شده بود که طبق سیاست های کلی وزارت صمت، احداث واحدهای فرآوری (کنسانتره و گندله آهن) در جوار معادن و استقرار حلقههای آببر زنجیره (آهن اسفنجی، شمش و مقاطع فولادی) در جوار سواحل جنوبی کشور پیشبینی شده است. استقرار واحدهای احیاء، ذوب و نورد در مجاورت یکدیگر نقش مؤثری در کاهش مصرف انرژی خواهد داشت. ضمن اینکه با توجه به نیاز داخلی به ورق فولادی و قطعات آلیاژی، تغییر بخشی از ظرفیت طرحهای تولید بیلت فولادی متداول ساختمانی، به اسلب و متعاقباً تولید ورقهای فولادی و نیز تولید آلیاژهای خاص با ارزش افزوده بالا، دارای اولویت سرمایهگذاری است.

کارنامه ٩ ماهه سنگ آهن و گندله

آمار تولید آهن اسفنجی در ۱۹ واحد تولیدی کشور در دوره ۹ ماهه امسال به رقم ۲۳ میلیون و ۳۵۷ هزار و ۶۰۹ تن رسید، که رشد ۹ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان میدهد. برپایه دادههای آماری فولاد مبارکه، سفید دشت، سبا، فولاد هرمزگان، کاوه جنوب، آهن وفولاد غدیر، توسعه معادن وصنایع معدنی خاورمیانه، خوزستان، خراسان، میانه، سبزوار، شادگان، صبا فولاد، نی ریز، آهن وفولاد ارفع، آهن وفولاد گل گهر، چادرملو، جهان فولاد سیرجان و فولاد بافت میزان تولید آهن اسفنجی آذرماه به رقم دو میلیون و ۶۳۱ هزار و ۶۷۱ تن رسید که نسبت به ماه مشابه در سال گذشته افزایش پنج درصدی دارد. کارنامه صادرات آهن اسفنجی در سالهای ۹۷ و ۹۸ روند افزایشی را نشان می دهد و آمار ۱۳۹۷ حجم صادرات آهن اسفنجی رقم ۵۳۳ هزار تن را نشان داد که با رشد ۷۷ درصدی در سال ۹۸ به ۹۴۲ هزار تن رسید. میزان مصرف ظاهری آهن اسفنجی پارسال برابر با ۲۶ میلیون و ۹۶۵ هزار تن بود و رشد چهار درصدی در مقایسه با سال ۹۷ که بالغ بر ۲۵ میلیون و ۸۲۶ هزار تن بود، ثبت کرد.

بررسی ها نشان می دهد که ایران امروز در بین ۱۰ فولاد ساز شاخص جهان جای گرفته، اما در سالهای اخیر در زمینه آهن اسفنجی با هند رقابت نزدیک دارد، بگونه ای که در نیمه ۲۰۲۰ ایران به عنوان رتبه نخست براساس منابع خبری رسانه ای معرفی شد. تولید گندله سنگ آهن در ۱۰ واحد تولیدی مورد بررسی در ۹ ماهه امسال رقم ۲۴ میلیون و ۵۵۰ هزار و ۴۵۲ تن را نشان داد که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش ۱۱ درصدی را ثبت کرد. تولید گندله سنگ آهن آذرماه واحد های فولادمبارکه، خوزستان، توسعه معادن وصنایع معدنی خاورمیانه، خراسان، سنگ آهن چادرملو، معدنی و صنعتی گل گهر، اپال پارسیان سنگان، فولاد سنگان، صنعتی و معدنی توسعه فراگیر، صبا نور به رقم سه میلیون و ۸۳۵ هزار و ۳۸۷ تن بالغ گشت که در مقایسه با ماه مشابه در سال گذشته افزایش ۱۰ درصدی یافت.

وضعیت صنعت فولاد در دوران تحریم و کرونا

واقعیتی که در دوران رکود و شیوع کرونا وجود دارد آنکه وقایع و رخدادهای ماه های گذشته، شرایطی را برای صنایع همه کشورهای جهان به وجود آورد که شاید برای بازگشت به حالت قبلی مدتزمانی طولانی نیاز باشد و البته صنایع فولادی هم مستثنا از این جریانات نیستند. در شرایطی که جایگاه ویژه صنعت فولاد در ایران به دلایلی چون اشتغالزایی و سودآوری غیرقابلانکار است. بهطوریکه در این چند سال گذشته فولاد نهتنها توانسته جایگاه ایران در میان رتبهبندیهای معتبر جهانی در حوزه صنایع معدنی را ارتقا دهد بلکه در بخش صادرات و ارزآوری تأمینکننده بخش عمدهای از نیازهای کشور بوده است. به ویژه در روزگاری که کاهش درآمدهای نفتی کشور را درگیر مشکلاتی کرده و این صنعت توانست نقش قابلتوجهی را در جایگزینی درآمدهای نفتی نیز ایفا کند. حال موضوع قابلتوجهی که در این میان وجود دارد آنکه در شرایط دشواری که ویروس کرونا مزید بر دیگر مشکلات شده است خبرهایی از رشد تولید و درنتیجه روند روبه رشد صادرات از سوی شرکتهای فولادی شنیده میشود. درحالیکه بنا به گفته کارشناسان و مسئولان این حوزه بسیاری از کشورهای جهان به دلیل شیوع کرونا، از وضعیت تولید مناسبی برخوردار نیستند و تولید خود را کاهش داده است.

نگاه چین به سنگ آهن هند برای تولید فولاد

در همین حال روز گذشته اعلام شد که چین به عنوان برترین تولیدکننده فولاد جهان در سال گذشته با کاهش سهم واردات سنگ آهن از استرالیا، واردات خود از هند را به شدت افزایش داده است. به گزارش راشاتودی، دادههای اداره گمرک چین نشان میدهد که در سال گذشته واردات سنگ آهن این کشور از هند ۸۸ درصد جهش داشته و به ۴۴.۸ میلیون تن رسیده است. طبق آمار اداره گمرک چین این بیشترین میزان واردات سنگ آهن از هند در ۹ سال اخیر است. در سال ۲۰۲۰ استرالیا و برزیل همچنان برترین تامینکنندگان سنگ آهن چین باقی ماندند. در سال ۲۰۲۰ واردات سنگ آهن چین از استرالیا ۷۱۳ میلیون تن و از برزیل ۲۳۵.۷ میلیون تن شد.