پيش بيني مي‌كنم كه بايدن «كليد برجام را به اروپا» مي‌دهد

آرمــان مـلي- عليرضا پورحسيــن: کاخ سفيد در بيانيه‌اي از گفت‌و‌گوي تلفني جو بايدن با رئيس‌جمهوري فرانسه خبر داد که بر تقويت روابط با فرانسه ابراز تمايل کرده است و بايدن بر تعــهد خود براي تــقويت روابط براســاس پيمان ترنس‌آتلانتيک از طريق ناتو و مشارکت ايالات‌متحده با اتحاديه اروپا تاکيد کرده و خواستار يک پيمان تجارت آزاد شده است که بين اتحاديه اروپا و ايالات‌متحده شکل گيرد. روساي جمهور آمريکا و فرانسه همچنين در مورد نياز به هماهنگي نزديک از طريق سازمان‌هاي چندجانبه در مقابله با چالش‌هاي مشترک مانند تغيير آب و هوا، بيماري کوويد 19 و بهبود اقتصاد جهاني توافق کردند و چين، خاورميانه، روسيه و منطقه ساحل آفريقاي غربي را اولويت‌هاي خود دانستند؛ اولويت‌هايي که يکي از آنها ايران و منطقه خاورميانه است و آنها در اين خصوص تمايل براي همکاري با يکديگر درمورد صلح و ثبات در خاورميانه به‌ويژه درباره مساله هسته‌اي ايران را مدنظر قرار داده‌اند. گفت‌وگويي که مشابه آن را بايدن يا کابينه او با ساير کشورهاي اروپايي نيز داشته‌اند و شائبه‌هاي زيادي را به وجود آورده است. برخي هدف از اين گفت‌وگوها را اجماع‌سازي عليه ايران و برخي آن را مثبت درخصوص احياي برجام دانسته‌اند و حتي بعضا مطرح شده است که دولت آمريکا به علت مشغله‌هاي زيادي که دارد به دنبال اين است تا اروپا را به‌عنوان نماينده خود در برجام قرار داده و در انتها پس از توافق اوليه، به برجام ورود کند. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با علي‌اصغر زرگر، کارشناس مسائل بين‌الملل داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
بايدن با عملکرد خود در چند روز گذشته نشان داده که مصمم به بازگشت به سياست متعادل و در ادامه تنش‌زدايي از روابط ايران و آمريکاست؟
دولت جديدي که در آمريکا به روي کار آمده است با مسائل ايران به صورت کامل آشنايي دارد و به صورت جزئي‌تر هر کدام در برجام نقش‌آفرين بوده‌اند و خط فکري‌اي که آنها دنبال مي‌کنند همان چيزي است که در دولت اوباما نيز شاهد آن بوده‌ايم و به نظر مي‌رسد هدف آنها نيز گفت‌وگو با ايران است و به اين جمع‌بندي رسيده‌اند؛ گفت‌وگوهايي که مقدمات ورود آنها به برجام است. در اين ميان شرايط تغيير کرده؛ زيرا امروز شخص اول آمريکا فردي بسيار باتجربه است و از روزهاي نخستين پيروزي انقلاب ايران در سياست بوده است و تجربه خود را درخصوص ايران در دوران احياي برجام افزايش داد و امروز تجربه‌اي به مراتب بيشتر از اوباما و ترامپ دارد. تيم بايدن نيز به‌واقع حرفه‌اي و باتجربه است و در اين ميان بايد گفت که اين تيم حرفه‌اي از فرصت‌هايي که ترامپ در اختيار آنها قرار داده است نيز به‌خوبي استفاده خواهد کرد و به علت اينکه تا حدودي از عمل به برجام فاصله گرفته‌ايم، تا حدودي مسير احياي برجام سخت خواهد بود. آمريکا در موضع قدرت قرار دارد و ايران نيز انتظار دارد تا حداقل تحريم‌هاي مهم از جمله تحريم‌هاي بانکي و نفتي برداشته شود و اگر اين اتفاق رقم بخورد اراده سياسي در طرفين براي احياي برجام وجود دارد.
آيا اروپا نيز اين اراده سياسي را دارد تا در اين مسير قرار گرفته يا باز هم نقش پليس خوب و بد را بازي خواهند کرد؟


تغيير و تحولاتي در هفته‌هاي اخير رقم خورده است که انتظارات اروپا را متفاوت کرده است و امروز صرفا بازگشت به برجام را حداقل در کلام نمي‌خواهند و خواسته‌هاي ديگري نيز دارند. هرچند آنها به اين نتيجه رسيده‌اند که تحريم و فشار حداکثري نتيجه عکس داده و بي‌فايده است و اين را به‌وضوح در صحبت‌هاي وزير خارجه فرانسه نيز مشاهده کرديم و به اين باور رسيده‌اند که بايد گفت‌وگوها را احيا کرد و به نظر مي‌رسد بايدن به همين علت قصد دارد اروپا را به‌عنوان ميانجي ميان خود و ايران قرار دهد.
بايــدن به چه علت چنين سياستــي را در پيش گرفته است و تا چه ميزان به اروپا اختياراتي خواهد داد؟
شيوع کرونا در ايالات‌متحده و عدم کنترل آن تا اين لحظه، به‌شدت وضعيت اقتصادي اين کشور را تحت‌تاثير خود قرار داده و گرفتاري‌هايي را براي بايدن ايجاد کرده که مجبور است به آنها توجه کند. در ادامه نيز او چالش‌هايي با چين و روسيه دارد و شايد وقتي براي او باقي نماند تا به‌صورت مفصل به برجام رسيدگي کند و در همين راستا کليد احياي برجام را به اروپا خواهد سپرد تا آنها در اين خصوص وقت صرف کنند. در اين ميان، محور عبري‌-عربي نيز که به آمريکا نزديک است گرفتاري‌هاي خاص خود را در يمن، فلسطين و سوريه دارد و اين توان را ندارد که بايدن را به چالش کشيده يا در اين عرصه عرض‌اندام کنند. فقط اروپاست که پتانسيل و وقت بيشتري دارد که مي‌تواند به برجام و ايران رسيدگي کند. امروز نياز است تا قطعات پازل در کنار هم قرار گيرند و به نظر مي‌رسد برخلاف دوره ترامپ که کليد در دستان محور عبري‌-عربي بود، امروز نقش هماهنگي و به سرانجام رساندن مساله ايران به اروپا داده شده است. در برهه بسيار حساسي قرار گرفته‌ايم و در اين برهه به نظر مي‌رسد بايدن فقط به اروپا اعتماد دارد تا زماني که همه طرفين آماده بازگشت به تعهدات خود شدند، او نيز پا به عرصه گذاشته و برجام را نهايي کند. پس از اين نهايي کردن بايدن احتمالا خود وارد عرصه خواهد شد تا با يک تغييرات جزئي در اين عرصه نقش‌آفريني کند و مهر نهايي را بر احياي برجام زند.