تنظیمات جدید منطقه

به صورت خلاصه سفرهای چند روز گذشته وزیر خارجه 3 دستاورد مشخص داشته است :
یک: انتشار بیانیه مشترک ایران ،روسیه و ترکیه در مورد سوریه. دو:تحکیم همکاری با کشورهای درگیر در حوزه های مختلف پس از جنگ قره باغ. سه: دنبال کردن پلتفرم 3+3 در منطقه قفقاز
آفتاب یزد - گروه سیاسی: ترامپ رفت ،بایدن آمد ، ظریف فعال شد. شاید اگر بخواهیم تحولات جدید منطقه را ساده کنیم باید همینگونه جمله سازی نماییم.رئیس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا تقریبا تمام منفذهای دیپلماسی را مسدود کرده بود و به همین دلیل از تحرکات وزارت خارجه کاسته شده بود.حالا اما سفر ظریف به حوزه قفقاز و ترکیه نشان می دهد هماهنگی های جدیدی در منطقه با توجه به تغییرات در کاخ سفید در حال شکل گیری است.یعنی با توجه به تغییر رویکرد آمریکا با حضور بایدن ،باید مراودات منطقه ای را مجددا تنظیم کرد. مطهرنیا کارشناس بین الملل در این باره می گوید:« با توجه به تغییر و تحولاتی که در واشنگتن به وجود آمده همکاری با کشورهای منطقه و هماهنگی با آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است.»وی ادامه می‌دهد: « سفر ظریف به روسیه مرکز ثقل اهمیت این سفر است. طبیعتا همکاری‌های منطقه‌ای پس از شکل‌گیری وضعیت کنونی در واشنگتن و تغییر و تحولاتی که ایجاد شده و آن چیزی که در بحران قره‌باغ رخ داد نه تنها برای ایران بلکه برای کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای از اهمیت بسیاری برخوردار است.»
> در ترکیه چه خبر بود؟


ظریف دیروز در ترکیه بود و به نظر می رسد نتایج چشمگیر بوده است.حداقل آن است که پس از دیدارها بیانیه ای مشترک بین ایران،روسیه و ترکیه در مورد سوریه منتشر شد.این یعنی احیای همکاری های سابق.وزیر خارجه کشورمان در ترکیه ضمن دیدار با وزیر خارجه ترکیه یک دیدار محرمانه نیز با اردوغان داشت.براساس گزارش ایسنا، این دیدار در کاخ وحدالدین با حضور چاووش اوغلو و در پشت درهای بسته انجام گرفت. به‌نظر می رسد بیانیه مشترک حاصل این نشست غیر علنی باشد.قبل از این دیدار وزرای خارجه دو کشور یک نشست مطبوعاتی برگزار کردند.
> برگزاری یک نشست در سطح بالا
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در نشست خبری با محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان ، گفت: ترکیه، ایران و جمهوری آذربایجان و همچنین ایران، ترکیه و روسیه نشستی در سطح بالا خواهند داشت. وی افزود: با حمایت اردوغان، علی اف و پوتین مکانیسم همکاری در قفقاز جنوبی را پیش می‌بریم. آتش بس در این منطقه باید پایدار باشد. ظریف نیز پیش از این به گرجستان، ارمنستان، روسیه و آذربایجان رفت که در آن این پلتفرم ۳+۳ را دنبال کرده است.
> برادرم ظریف...
وزیر خارجه ترکیه گفت: صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه بخصوص ارمنستان است و از ارمنستان انتظار داریم که گام‌های سازنده‌ای در این خصوص بردارد. توافق هسته‌ای بین ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا را حمایت می‌کنیم. اما متاسفانه ترامپ از این قرار داد خارج شد و امیدواریم که بایدن به این توافق بازگردد و همکاری بین کشور‌ها دوباره شکل بگیرد. امروز به برادرم ظریف یکبار دیگر تاکید کردم که آماده هرگونه حمایت از ایران هستیم. ظریف نیز در این نشست گفت: خوشحالم که طی چند ماه گذشته برای دومین بار با برادرم چاووش اوغلو دیدار می‌کنم. برای ما روابط با ترکیه بسیار با اهمیت و دارای منافع مشترک برای مردم ۲ کشور و منطقه است. ایران و ترکیه در روز‌های سخت در کنار هم بوده اند و ما قدر این رفاقت در روز‌های سخت را به خوبی میدانیم. امیدواریم که با رفتن دولت تروریستی آمریکا روز‌های بهتری در مقابل مردم دو کشور و منطقه باشد.
> ایران منتظر سفر اردوغان
وی افزود: امروز درباره همکاری‌های دو جانبه صحبت کردیم. متاسفانه به دلیل ویروس کرونا و تحریم‌های آمریکا همکاری‌ها کاهش یافته، اما با توجه به اراده رهبران دو کشور این روابط قطعاً بیشتر خواهد شد. همکاری‌های ترانزیتی، تجاری و انرژی از جمله گفتگو‌های خوب ما بود. حضور شرکت‌های ترکیه در ایران بسیار مهم است و امیدواریم آن‌ها بدون مشکل بتوانند در ایران فعالیت داشته باشند. ما منتظر اردوغان در ایران هستیم و بزودی تاریخ را قطعی خواهیم کرد هم برای نشست همکاری‌های راهبردی و هم نشست سران آستانه. وزیر خارجه ترکیه گفت: همکاری ما باعث شده که آلام مردم سوریه کاهش یابد. ترکیه، ایران و روسیه تلاش‌های خود در چارچوب تدوین قانون اساسی سوریه را نیز دنبال می‌کنند. در آینده نزدیک اجلاس سه جانبه وزرای خارجه ایران، ترکیه و آذربایجان را خواهیم داشت. ظریف گفت: پیرو پیشنهاد مقامات روسیه و ترکیه درباره پلتفرم همکاری ۶ جانبه، با مشورت دوستانم در ترکیه سفری به ۵ کشور را داشتم و امروز خوشحالم که در ترکیه هستیم. در سفرم به دوستان گفتم که گذشته باید به عنوان یک مسیر برای آینده مورد استفاده قرار بگیرد و به شکل مثبت مورد توجه باشد و همکاری و روابط تجاری کشور‌ها فراهم شود. الان فرصت فراهم است که بتوانیم در مسیر سازندگی و اتصالات زمینی و ریلی همکاری کنیم و امیدوارم این همکاری‌ها علیرغم ملاحظاتی که برخی کشور‌ها دارند شدنی باشد. وی افزود: اطلاعات کامل از گفتگوهایم را در اختیار برادرم مولود قرار دادم و اطلاعات این دیدار را نیز به آن‌ها خواهم داد.
> فرمت ۳+۳
ظریف در این نشست در خصوص روابط دو کشور گفت: ایران و ترکیه در شرایط دشوار روابط خوبی داشته و در هر شرایطی این روابط را با جدیت دنبال خواهند کرد. امروز فرصت‌های ویژه‌ای داریم برای همکاری دو جانبه در سوریه و قفقاز. همینطور به درخواست دوستان افغانستانی تلاش داریم نشست سه جانبه ایران، ترکیه و افغانستان را داشته باشیم.
چاووش اوغلو نیز گفت: ما برای توسعه روابط همواره تلاش می‌کنیم. در مقابل تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیز موضع ما مشخص است. برای ایجاد ثبات در سوریه و عراق نیز تلاش می‌کنیم. امروز در دنیا سختی‌هایی داریم و به همین دلیل باید روابطمان را تحکیم بخشیم و برای ایجاد ثبات در منطقه نیز همکاری کنیم. همکاری مشترک سه‌جانبه‌ای بین ایران، ترکیه و آذربایجان و نیز ایران، ترکیه و گرجستان داشتیم و امروز نیز ایران، ترکیه و افغانستان را خواهیم داشت. در منطقه قفقاز نیز با فرمت ۳+۳ تلاش می‌کنیم پیش برویم. ظریف در خصوص تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا علیه ایران و ترکیه و نیز برنامه هسته‌ای ایران گفت: ما با صراحت تحریم‌های آمریکا علیه ترکیه را محکوم کرده و برای آن هیچ اهمیتی قائل نیستیم. باعث تاسف است که دولت آمریکا معتاد به تحریم شده و این سیاست به ضرر دنیا و آمریکا خواهد بود. برجام توافقی بود که دولت آمریکا و ایران و ۵ کشور دیگر به آن پیوستند و بعد از مذاکرات طولانی این توافق به تایید شورای امنیت نیز رسید. آنچه در توافق نیست مورد توافق قرار گرفته که در توافق نباشد و امروز ماده‌های جدید به آن اضافه نخواهد شد. این اقدام نمونه بارز قانون شکنی است. اقدامات ایران بر اساس توافق برای جبران اقدامات آمریکا بود و به معنای تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست. ما از نظر اعتقادی و استراتژیک سلاح هسته‌ای را دنبال نمیکنیم. آمریکا کشوری بوده که از برجام خارج شده و تعهدات را نقض کرده و الان هم وظیفه آمریکاست که به برجام بازگردد و تعهداتش را اجرا کند. به محض اینکه تعهداتش را اجرا کند و ما نفع آن را ببینیم، ما نیز اجرا خواهیم کرد. ادعا‌های مقامات جدید آمریکا مبنی بر بازگشت ایران به تعهدات، نه منطقی است و نه هیچگاه اجرا می‌شود.
> ظریف به دنبال چیست؟
در همین حال در تحلیل سفرهای اخیر ظریف، مهدی مطهرنیا گفت: سفر ظریف به روسیه مرکز ثقل اهمیت این سفر است. طبیعتا همکاری‌های منطقه‌ای پس از شکل‌گیری وضعیت کنونی در واشنگتن و تغییر و تحولاتی که ایجاد شده و آن چیزی که در بحران قره‌باغ رخ داد نه تنها برای ایران بلکه برای کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای از اهمیت بسیاری برخوردار است. وی تصریح کرد: با توجه به تغییر و تحولاتی که در واشنگتن رخ داده و جهت‌گیری جدیدی که درباره تهران به وجود آمده است، همانطور که آقای ظریف اظهار کرد ضرورت سفر و همکاری مسکو - تهران در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد و ایران در تلاش است تا با روسیه و چین زمینه‌ی نوعی همکاری در جهت مواجهه با
ایالات متحده را مورد توجه قرار دهد. به گزارش ایسنا،این استاد دانشگاه همچنین بیان کرد: همانطور که کارشناسان پیش بینی کردند آنچه که بایدن در مورد برجام می‌گفت و در ایران هم تصور می‌شد، محقق نشد زیرا بایدن در نخستین ساعات ریاست جمهوری خود فرمان اجرایی یکسری دیگر از مسائل را صادر کرد که شامل برجام نبود در نتیجه ایران در وضعیت نامناسبی قرار می‌گیرد و زمینه‌هایی ایجاد می‌شود تا در پرتوی رویکرد تیم بایدن در ارتباط با ایران و نوع برخورد دیپلماتیک با ایران و کنشگران دیپلماسی از جمله وندی شرمن، رابرت مالی، بلینکن و غیره زمینه تعامل اروپای متحد با آمریکا نسبت به ایران افزایش یابد. اگرچه چالش‌های اسرائیل و کشورهای همسو با آن با تیم جدید کاخ سفید وجود دارد. وی همچنین اظهار کرد: بنابراین عملکرد ظریف در این سفر و اعلام رسمی آن از طریق شخص وزیر خارجه کشورمان در مصاحبه مطبوعاتی، برای هماهنگی بیشتر با مسکو در زمینه‌ی مساله ایران است. در واقع ظریف و تصمیم‌گیران موجود در ایران سعی کرده و اندیشیده‌اند که علی‌رغم ظواهر موجود از سوی بایدن در مساله هسته‌ای و شعار بازگشت به برجام این احتمال وجود دارد که تحریم‌های جدیدی اضافه نشود، اما تحریم‌های موثر هم برداشته نخواهد شد بنابراین در این سفر زمینه هماهنگی بیشتر مورد گفت‌وگو قرار گرفته است.
> علیه نفوذ اسرائیل
این استاد دانشگاه ادامه داد: مساله‌ی بازگشت آمریکا به برجام حتی در موضع‌گیری آشکار سیاستمداران اسرائیل در بخش نظامی هم منعکس شده و این مساله نمایانگر آن است که بازگشت آمریکا به برجام در افکار عمومی به گونه‌ دیگری است و احتمال خطر جنگ اقتصادی علیه ایران افزایش پیدا می‌کند. مطهرنیا خاطر نشان کرد: بنابراین ایران برای ایجاد فضای مثبت بهتر این ملاقات‌ها را انجام می‌دهد با توجه به این‌که در آن سوی خلیج فارس هماهنگی برخی از کشورهای منطقه با تلاویو را مورد توجه دارد، اما تلاش می‌کنند از منظر شمال کشور هم زمینه‌ی ایجاد همگرایی تهران با آن کشورها به وجود آید گرچه نفوذ اسرائیل حتی در شمال ایران هم وجود دارد.
بیانیه مشترک ایران، ترکیه و روسیه درباره سوریه
کشور‌های ضامن روند آستانه درباره سوریه در بیانیه‌ای مشترک بار دیگر بر حمایت از فعالیت «کمیته قانون اساسی سوریه» تاکید کردند. به گزارش فارس، ایران، روسیه و ترکیه در بیانیه‌ای مشترک بار دیگر بر آمادگی خود برای حمایت از فعالیت «کمیته قانون اساسی سوریه» از طریق تعامل با هیئت‌های سوریه‌ای تاکید کردند. ایران، روسیه و ترکیه نشست آستانه را به منظور پیدا کردن راه حلی دائمی برای جنگ سوریه راه‌اندازی کردند.