هر دو، از هم خواستند: «بازگشت»

آرمان ملي- محمدهادي عليمرداني:اين روزها بحث بازگشت آمريکا به برجام مورد توجه مقامات ايالات متحده و ايران قرار گرفته است. آمريکاي ترامپ يکطرفه از برجام خارج شد اما ايران پس از گذشت حدود يکسال به کاهش تعهدات برجامي خود تحت عنوان گام‌هاي پنجگانه اقدام نمود دراين ميان اروپايي‌ها اقدام عملي براي اجراي تعهدات برجامي خود انجام ندادند. در دوره تبليغات انتخاباتي جو بايدن، ايشان بازگشت به برجام را جزو اولويت‌هاي خود عنوان کرد اما اکنون لابي‌هاي صهيونيستي و نيز تندروها خواهان مسکوت گذاشتن اين وعده انتخاباتي بايدن شده‌اند. نکته جالب‌تر اينکه وزير خارجه جديد آمريکا ادعا کرده است که زماني ايالات متحده به برجام بازمي‌گردد که ايران به تعهدات خود عمل کند. اين درحالي است که آمريکا يکطرفه از توافق بين‌المللي خارج شده است. اين ادعاي آنتوني بلينکن منطقي نيست چراکه آنها ناقض برجام بوده‌اند و نه ايران. محمدجواد ظريف وزير خارجه ايران با صراحت پاسخ همتاي آمريکايي خود را داد و گفت: وظيفه آمريکاست که به برجام بازگردد و تعهدات خود را اجرا کند و زماني که آمريکا تعهدات خود را اجرايي نمايد، ما هم تعهدات خود را کامل اجرا خواهيم کرد. اکنون يکي از اولويت‌هاي جو بايدن در اين روزها، دستخوش فعل و انفعالات سياسي و تحت تاثيرفشارها از بيرون آمريکا قرارگرفته است . هرچند با گذشت زمان ايران مطابق با مصوبه مجلس شوراي اسلامي مجبور است اقدامات بعدي را عملي کند و آمريکا چندان زمان طولاني براي بازگشت به برجام ندارد. در اين ميان مقامات جديد آمريکا تاکيد بر اجراي تعهدات ازسوي ايران دارند و از طرفي ايران نيز معتقد است آمريکا بايد بي مقدمه به برجام بازگردد و اين مسئله نياز به هيچ مذاکره‌اي هم ندارد. لذا هر دو از هم خواسته‌اند که «بازگشت» داشته باشند.
ادعاي آمريکا درباره بازگشت به برجام
وزير خارجه جديد آمريکا مدعي شد: زماني که ايران به تعهدات ذيل توافقنامه هسته‌اي عمل کند، ما هم به برجام برمي‌گرديم.
آنتوني بلينکن وزير خارجه جديد آمريکا در نشست خبري خود اظهار کرد: بايدن بسيار شفاف است. اگر ايران به تعهدات خود ذيل توافقنامه هسته‌اي عمل کند، آمريکا نيز برمي‌گردد. او ادامه داد: اگر ايران به برجام برگردد و پايبند باشد، ما يک تيم تخصصي براي گفت‌وگو درباره بازگشت به اين توافق تشکيل مي‌دهيم. آن زمان همراه با متحدان خود از برجام به عنوان سکويي براي حل موضوعات ديگر استفاده خواهيم کرد. اما تا آن زمان فاصله زيادي وجود دارد.


آمريکا تعهدات خود را عملي کند
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه در نشست خبري مشترک با چاوش اوغلو، وزير خارجه ترکيه گفت: «آمريکا از برجام خارج شده و تعهدات خود را نقض کرده است و اکنون هم وظيفه آمريکاست که به برجام بازگردد و تعهدات خود را اجرا کند. به محض اينکه آمريکا تعهداتش را اجرا کند و ما نفع اجراي اين تعهدات را ببينيم، ما هم تعهدات خود را به طور کامل اجرا مي‌کنيم و اين در بالاترين سطح جمهوري اسلامي توسط رهبري اعلام شده است. اميدهايي که اعضاي دولت جديد آمريکا دارند و ادعا مي‌کنند که ايران بايد به توافق برگردد نه منطقي است و نه هيچ‌گاه عملي خواهد شد. منطق اين است که آن طرفي که خارج شده است برگردد و ما که در داخل توافق هستيم اقدامات لازم را در آن زمان انجام دهيم.»
اقدامي براي تنش‌زدايي
روز گذشته جو بايدن، رئيس‌جمهوري آمريکا، «رابرت مالي» را به عنوان نماينده ويژه امور ايران معرفي کرد. اين انتصاب مورد استقبال بسياري از سياستمداران آمريکا قرار گرفت. مالي يکي از شخصيت‌هاي موافق تنش‌زدايي از روابط ايران و آمريکا بوده و موافق جدي برجام دانسته مي‌شود. کاتن سناتور جمهوري‌خواه آمريکا در صفحه توئيتري خود و در همين خصوص نوشته است: «اگر مالي بيايد مقامات ايراني احساس خوش‌شانسي مي‌کنند. مالي از نيروهاي امنيتي دولت باراک اوباماست و دوسال پيش هم با ظريف در نيويورک ديدار کرده است.» مالي يکي از اعضاي تيم مذاکره‌کننده آمريکا در مذاکرات «برنامه جامع اقدام مشترک» موسوم به برجام در سال 1394 بوده است. پس از آن هم به عنوان مدير گروه بحران‌، فعاليت‌هاي متعددي در حوزه خليج‌فارس و موضوعات ايران داشته است. رئيس گروه بين‌المللي بحران در سال 1397 گفت: «ديدگاه ضد برجامي رئيس جمهوري ترامپ هرگز بر کسي پوشيده نبوده است. ‏در طول مبارزات انتخاباتي وعده داده که آن را پاره مي‌کند، او در هر حال به ‏وسواسي دچار است تا هرکاري را که سلف وي (باراک اوباما) انجام داده است، بر هم ‏بزند. همانطور که ديديم ترامپ با بي‌اعتنايي آشکار خود به خواست و شکايت ‏اروپايي‌ها، ثابت کرده که به راه خود مي‌رود؛ حتي اگر به قيمت زير ‏پا گذاشتن خواسته‌هاي متحدانش باشد.» مالي فعاليت خود را از دوران رياست‌جمهوري «بيل کلينتون» آغاز کرد و در آن دوره دستيار ارشد امور اعراب و اسرائيل و رئيس بخش خاور نزديک و جنوب آسيا در شوراي امنيت ملي بود. به نقل از آفتاب‌نيوز، يکي از اعضاي شوراي ايراني- آمريکايي (ناياک) مي‌گويد شبکه‌اي از تندرو‌هاي ضد‌ايراني مخالف مالي هستند؛ چرا که او حامي ديپلماسي با ايران است. مالي يک ديپلمات باتجربه است و با طرف ايراني پيش‌تر مذاکره کرده است.
رابرت مالي کيست؟
رابرت مالي، ديپلمات آمريکايي موافق برجام، به عنوان نماينده ويژه امور ايران در آمريکا منصوب شد. اين اقدام از سوي جو بايدن، رئيس‌جمهوري آمريکا، به‌عنوان گامي در مسير تنش‌زدايي از روابط دو کشور ارزيابي شده است. مالي از اعضاي تيم مذاکره‌کننده آمريکا در مذاکرات برجام بوده و با اين وجود احتمال بازگشت آمريکا به اين توافقنامه گسترش خواهد يافت. رابرت مالي درباره زندگي شخصي خود گفته بود: «پدربزرگ و مادربزرگ من از سوريه و اروپاي شرقي هستند، پدر من يهودي ملي‌گراي عرب اهل مصر بود. من در ايالات متحده متولد شدم و بيشتر دوران جواني‌ام را در فرانسه زندگي کرده‌ام. استقلال، مقاومت آن در برابر استبداد راي و رد همه موانع اعم از ملي، فرقه‌اي يا قومي، ويژگي‌هاي گروه بحران بوده که براي نخستين بار 16 سال پيش هنگامي که آن را در برنامه خاورميانه و آفريقاي‌شمالي بنيان نهادم، مرا به سوي اين گروه کشاند.» شايد همين شيوه زندگي بود که مالي را به عنوان شخصيتي صلح‌طلب تربيت کرد. آشنايي نزديک با شيوه زندگي آسيايي موجب شده است که شخصيت او رويکردي استعمارطلبانه نداشته باشد. رابرت مالي، ديپلمات آمريکايي موافق برجام، به عنوان نماينده ويژه امور ايران در آمريکا منصوب شد. اين اقدام از سوي جو بايدن، رئيس‌جمهوري آمريکا، به‌عنوان گامي در مسير تنش‌زدايي از روابط دو کشور ارزيابي شده است. مالي از اعضاي تيم مذاکره‌کننده آمريکا در مذاکرات برجام بوده و با اين وجود احتمال بازگشت آمريکا به اين توافقنامه گسترش خواهد يافت.
آغاز عصر تنش‌زدايي
اما‌و‌اگرهاي بسياري در مسير بازگشت به برجام وجود دارد. با وجود استقبال کشور از انتخاب فردي معتدل‌تر از ترامپ به عنوان رئيس‌جمهوري آمريکا، حاميان رفع تحريم‌هاي ظالمانه و کاهش تنش در روابط بين‌المللي ايران، اميدوار بودند تا مسير براي بازگشت آمريکا به برجام هموار باشد. همين امر باعث شد اقدامات جو بايدن، زير ذره‌بين مردم و مقامات ايران قرار بگيرد. مجيد تخت‌روانچي، نماينده ايران در سازمان ملل روز پنجشنبه در اظهارنظر اختصاصي به يو‌اس‌اي تودي به ادعاي نقض برجام از سوي وزير امور خارجه آمريکا و موضع دولت جديد اين کشور درباره بازگشت به برجام واکنش نشان داد و گفت: طرفي که بايد مسيرش را تغيير دهد، آمريکا است، نه ايران. روانچي همچنين عنوان کرد که دولت بايدن بايد سريعا اقدام کند، چراکه پنجره ضرب‌الاجل ايران به واشنگتن براي برداشتن تحريم‌هاي اقتصادي در حال بسته شدن است. نابساماني‌هاي اقتصادي کشور، فشارهاي بسياري را بر معيشت مردم روا داشته است. به همين قرينه برداشته شدن تحريم‌ها نيز بيش از پيش اهميت پيدا کرده است. تنها موضوعي که نگراني‌هايي را در داخل کشور ايجاد کرده، استقبال نکردن بايدن از بازگشت به توافقنامه برجام بوده است. انتخاب مالي به عنوان نماينده ويژه امور ايران در کاخ سفيد، نگراني‌هاي داخلي از سنگ‌اندازي در مسير تنش‌زدايي را تا حد زيادي رفع کرد. بايد اين نکته را مد نظر قرار داد که مالي در جايگاهي قرار مي‌گيرد که شخصيت‌هاي جنگ‌طلبي مانند برايان هوک در آن حضور داشته‌اند. اقدام بايدن براي انتصاب مالي، اولين گام آمريکا در مسير بهبود روابط با ايران است. چندي پيش مالي در گفت‌وگويي با روزنامه لوپوئن فرانسه و در پاسخ به اين سوال که آيا انزواي ايران در جهان پايان خواهد يافت، بيان داشت: «اول از همه، ايران منزوي نيست. اين کشور روابط خوبي با اروپا، روسيه و چين دارد.» رابرت مالي با بيان اينکه «‌قطعا سياست فشار حداکثري عليه ايران پايان خواهد يافت»، گفت: «اگرچه بعيد است روابط دو کشور (ايران-آمريکا) به حالت عادي بازگردد اما دست‌کم اين روابط متشنج و پرتلاطم وجود نخواهد داشت.»