ترامپ رفت؛ مذاكره با طالبان شكل گرفت

آرمـان ملي - عليرضا پورحسين: وزير خارجه کشورمان در ديدار با هيات سياسي طالبان ضمن ابراز خشنودي از ايده تشکيل حکومتي همه‌شمول با حضور همه اقوام و گروه‌هاي سياسي در افغانستان بر اين باور بود که تصميمات سياسي نمي‌تواند در خلا اتفاق بيفتد و تشکيل حکومت همه‌شمول بايد در يک فرآيند مشارکتي و با در نظر داشت ساختارها و نهادها و قوانين بنيادي مانند قانون اساسي شکل گيرد. اعلام آمادگي جمهوري اسلامي ايران براي تسهيل گفت‌وگو بين طالبان و دولت و ديگر گروه‌هاي افغانستاني بخش ديگري از صحبت‌هاي وزير امور خارجه کشورمان با طالبان بود و در اين ارتباط تاکيد کرد که مردم خوب افغانستان مظلوم واقع شده‌اند، جنگ و اشغال افغانستان لطمات سنگيني به مردم افغانستان وارد ساخته است. صحبت‌هايي که با استقبال هيات طالباني مواجه شد و اين اميد را ايجاد کرد که شايد ايران بتواند به‌عنوان يک ميانجي ميان دولت مرکزي افغانستان و طالبان ظاهر شود. در همين راستا رياست هيات طالبان گزارشي از روند صلح و گفت‌وگوهاي بين‌الافغاني ارائه کرد و تاکيد داشت که روابط ايران و افغانستان همواره روابطي بر بنياد دوستي و حسن همسايگي بوده و اميدوار هستند که با برقراري صلح و آرامش در افغانستان روابط دو کشور بيش از پيش گسترش يابد. اتفاقاتي که به علت وجود گروه‌ها و کشورهاي زيادي که در اين کشور منتفع هستند، کار را سخت مي‌کند. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با پيرمحمد ملازهي، ديپلمات پيشين کشورمان داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
ديدار مقامات ايران و طالبان مي‌تواند منجر به سرعت بخشيدن به روند صلح در افغانستان شود؟
اوضاع در افغانستان پيچيده‌تر از چيزي است که مشاهده مي‌شود و همين امر سبب شده تا نتوان به‌وضوح از آينده اين کشور صحبت کرد. ايالات‌متحده در زمان ترامپ کارها را تا مقداري سخت‌تر کرد و با رفتن او و آمدن بايدن، فرصتي براي ايران پيش آمده تا در اين عرصه بتواند نقش‌آفريني کند. ايران از مدت‌ها قبل بر اين باور بوده است که بايد يک ابتکار منطقه‌اي جايگزين چيزي شود که در خارج از منطقه براي افغانستان ترسيم شده بود و امروز اين فرصت مهيا شده است تا اين ابتکار را براي حل مشکلات افغانستان اجرائي کند. در همين راستا، امروز اين ديدارها در حال شکل‌گيري است و به نظر مي‌رسد امروز فضا براي ايجاد صلح در افغانستان مهياتر است و اگر اين ابتکار ميان ايران، ترکيه و پاکستان نهايي شود، راحت‌تر قابل اجرا خواهد بود.
موانع پيش رو چيست و آيا اساسا اقدام ايران در اين مسير و ديدار با طالبان را مثبت ارزيابي مي‌کنيد؟


پذيرفتن آتش‌بس از سوي طالبان يکي از سخت‌ترين مواردي است که بايد صورت گيرد و ايران بايد تلاش کند تا آن را محقق سازد؛ زيرا طالبان براي پذيرفتن آتش‌بس خواهان برکناري دولت فعلي و روي کارآمدن دولت موقت است. اين شايد مهم‌ترين چالش در رايزني‌ها باشد که بايد مورد توجه قرار گيرد. اقدام ايران اساسا مثبت است و براساس واقعيت‌ها بايد به آن نگاه کرد. بدون شک صلح و ثبات در افغانستان بيشترين سود را به ايران مي‌رساند و دو فقره از مهم‌ترين مشکلات امنيتي ايران از جمله موادمخدر و مهاجران را حل و فصل مي‌کند. علي القاعده اقدام ايران در ديدار با طالبان مثبت است و يک گام براي سوق دادن منطقه به سمت آرامش است. اين واقعيت را نمي‌توان کتمان کرد که طالبان امروز بر نيمي از مناطق افغانستان تسلط دارد و اين واقعيت امروز افغانستان است و بايد به آن توجه شود.
نقش ساير کشورها در افغانستان چيست و آيا مانع‌تراشي خواهند کرد؟
يکي از کشورهاي مهمي که در افغانستان به نقش‌آفريني مي‌پردازد، عربستان است و در اين کشور يک رقابتي با ايران ايجاد کرده که شايد تبعات خوبي نداشته باشد. از سوي ديگر با دو دسته کشور ذي‌نفع در افغانستان روبه‌رو هستيم که هر کدام داراي نفوذ هستند. ازبکستان، ترکمنستان، چين، ايران و پاکستان کشورهاي دسته اول هستند که همگي با افغانستان مرز مشترک دارند و داراي نفوذ هستند و دسته ديگر کشورها، ترکيه، عربستان، امارات، روسيه هستند که مرز مشترکي با افغانستان ندارند اما تاثيرگذار هستند. بايد دقت کرد زماني در افغانستان يک صلح پايدار رقم خواهد خورد که تمامي اين کشورها پاي ميز مذاکره نشسته و يک ابتکار مورد توافق همه اين کشورها شکل گيرد؛ زيرا هر کدام به‌تنهايي مي‌توانند در اين عرصه نقش‌آفريني کنند. امروز در افغانستان هم رقابت‌هاي نظامي و هم رقابت‌هاي ايدئولوژيک وجود دارد که اين رقابت‌ها بايد کنار گذاشته شود و تمامي اين کشورها به يک ابتکار عمل واحد برسند؛ ابتکارعملي که اگر صورت گيرد، آمريکا نيز ديگر نمي‌تواند در آن کارشکني کند. بايد تمامي گروه‌هاي افغانستان در اين عرصه حاضر شوند و يک گفتمان و يک هدف مشترک ترسيم شود.