روزنامه کيهان

ماجرای عملیات نجات یا کورتاژ


اسنادی که بعد از پیروزی انقلاب از دفتر ویژه و محل کار سرلشکر امینی افشار (رئیس اداره دوم ستاد بزرگ ارتشتاران) جمع‌‌آوری شد، به طور کامل و با ذکر جزییات، مراحل مختلف عملیات نجات یا کورتاژ را نشان می‌داد؛ از لیست افرادی که می‌بایست دستگیر می‌شدند تا وظایف هر یک از نیروهای مسلح شاه در این عملیات و حتی نوع و تعداد سلاح و ابزار نظامی که در هر مرحله مورد استفاده قرار می‌گرفت.2
به موجب این اسناد، طرح کودتا تقریبا از زمانی که ژنرال رابرت هویزر (معاون فرماندهی نیروهای ناتو در اروپا) به ایران وارد شد، در دستور کار قرار گرفت و ابعاد مختلف آن طی جلسات مختلف هویزر با گروهی از افسران ارشد شاه که به گروه پنج موسوم شدند (مرکب از ارتشبد عباس قره باغی رییس ستاد بزرگ ارتشتاران، ارتشبد طوفانیان، سپهبد ربیعی فرمانده نیروی هوایی، سپهبد بدره ای فرمانده نیروی زمینی و دریادار حبیب الهی، فرمانده نیروی دریایی) به طور مداوم مورد بررسی قرار گرفت تا اینکه به طرح نهایی رسیده و برای 21 بهمن 1357 آماده اجرا گردید.
ژنرال هویزر در کتاب خاطرات خود به نام «ماموریت مخفی در تهران» درباره تشکیل گروه 5 و برنامه‌ها و اهداف آن می‌نویسد:
«...نقش افراد ما می‌بایستی این باشد که نوع اطلاعات لازم برای انجام یک اقدام نظامی را مشخص کنند...اگر حکومت غیر نظامی شکست بخورد، کودتا از هر شق دیگری بهتر است... این کار را حتی اگر با خونریزی زیاد هم باشد، انجام خواهد داد...»3


هویزر در بخشی دیگر از خاطراتش به دستوراتی که هارولد براون، وزیر دفاع آمریکا به وی داده بود، اشاره کرده و اضافه می‌کند:
«...براون دستورات 11 ژانویه خود را دوباره تکرار کرد و گفت ...اگر وضع وخیم شود، ارتش باید آمادگی کودتا را در هر لحظه داشته باشد. سپس خطاب به من گفت که باید ارتش را هم از نظر فیزیکی و هم از نظر روحیه تقویت کنم که آنها در هر لحظه آمادگی این کار را داشته باشند...»4
هویزر روز پس از فرار شاه طی گزارشی به هارولد براون جدول آمادگی ارتش برای کودتا را ترسیم کرد. او در این باره  می‌نویسد:
«...گروه پنج هر روز کارآیی بیشتری پیدا می‌کنند و قره باغی نیز نقش رهبری بیشتری ایفا می‌کند. برنامه‌ها دارد شکل می‌گیرد و ما داریم به جایی می‌رسیم که بتوانیم کودتای نظامی کنیم. حدود یک هفته دیگر قادر به انجام این کار خواهیم بود. گروه از نظر روحی آماده است تا در صورتی که دولت قانونی (یعنی دولت بختیار) رو به سقوط برود، اقدام کنند...»5
هویزر ادامه می‌دهد:
«...براون می‌خواست برآورد را از میزان خونریزی در صورت وقوع کودتا بداند. گفتم به نظرم بالاست. اضافه کردم که این نکته را باید برای آینده در نظر داشت. فدا کردن یک انسان تصمیم بسیار سختی است، اما وقتی صحبت از یک جنگ می‌شود، باید خسارات را با خسارت‌های دیگر مقایسه کنیم . شاید مرگ ده هزار تن بتواند جان یک میلیون را نجات دهد...»6
اما اوضاع آن گونه که ژنرال‌های شاه و اربابان آمریکایی‌شان پیش بینی می‌کردند، پیش نرفت. با رهبری هوشمندانه حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) و برنامه دقیق یاران ایشان، به جز تشکیلات انقلابی درون ارتش که سربازان و درجه‌داران و افسران بسیاری را گرد خود متشکل ساخته بود، تدابیر و مذاکرات شورای انقلاب با افراد موثر در ارتش، باعث شد که لحظه به لحظه نقشه ها و طرح های ژنرال هویزر و گروه 5 نفره ژنرال‌های شاه از هم گسیخته‌تر شود و کارایی نهایی خود را زیر علامت سوال ببرد. این نکته را بارها و بارها شخص هویزر و سران ارتش شاه در خاطرات و نوشته ها و گفته های خود مورد تاکید قرار داده‌اند.
در آخرین مرحله از طرح های ژنرال هویزر و سران ارتش شاه، عملیاتی موسوم به «نجات» یا «کورتاژ» برای انجام یک کودتای نظامی توسط کاخ سفید طراحی گردید که در آن کشتار حتی یک میلیون نفر پیش بینی شده بود. قرار براین بود با اجرای ساعت حکومت نظامی از 16/30 بعد ازظهر، کوچه و خیابان ها از مردم خالی شده و سپس از ساعت 20، عملیات با حمله به مقر نیروها و سران انقلاب از جمله محل اقامت حضرت امام و دستگیری وسیع فعالین انقلابی آغاز گردد.
اما حکم تاریخی امام خمینی مبنی بر شکستن حکومت نظامی و ماندن مردم در خیابان ها، همه طرح و نقشه های کاخ سفید نشینان و مزدوران داخلی آنها را برهم زد. حکمی که در وهله اول نگرانی یاران امام مبنی بر احتمال کشتار گسترده مردم توسط ارتش شاه را نیز به همراه داشت.
احمد مرآتی شیرازی از بازاریان مبارز پیرو امام خمینی که در آن ایام در حضور آیت الله طالقانی بود، درباره آن حکم تاریخی امام می‌گوید:
«... آقای طالقانی تلفنی با امام صحبت کرد، آقای طالقانی به امام گفتند که اگر این حکم شما اجرا شود (یعنی حکومت نظامی اعلام شده شکسته شود) 5 میلیون نفر کشته می‌شوند. باز امام گفتند که باید شکسته شود. 3 دفعه آقای طالقانی تلفن کرد و بعد گفت خودم می‌روم پیش امام...»7
مرحوم آیت الله سید تقی موسوی درچه‌ای از مبارزین همراه امام که شاهد عینی ماجرا بوده، ادامه آن را این‌گونه شرح می‌دهد:
«... در حیاط (مدرسه علوی) نشسته بودیم که یک وقت خبر آوردند که آقای طالقانی از پیش امام برگشتند و در سالن نشسته و گریه می‌کنند... (آقای طالقانی شرح دادند) وقتی به امام گفتم که آقا تمام چهارراه‌های تهران، نیروهای مسلح سنگر گرفتند و نفربرها همه پر از نظامی و طبق اطلاع، شاپور بختیار گفته که در این ساعت‌ها بزنید و بکشید، (حتی) اگر ملت هم مقاومت کردند، اگرچه یک میلیون هم کشته شوند و من می‌بینم که صدها هزار جنازه در این خیابان های تهران ریخته شده... آقای طالقانی به امام فرمودند که شما را به جدّتان، پیغمبر این حکومت نظامی را بگویید که نشکنند و همچنان بماند که امام با لحن تند به آقای طالقانی فرموده بودند باید حکومت نظامی شکسته بشود. بعد ایشان گفته بود که آخر کشت و کشتار می‌شود... بعد امام فرموده بودند که ... اگر این دستور باشه چی؟  اگر این نظر حضرت حجت باشد، چی؟...»8
مرآتی حال و هوای آقای طالقانی را پس از این آخرین کلام امام این‌گونه شرح می‌دهند:
«... دیگر آقای طالقانی حرف نزدند ... گفتند عین دستور امام باید انجام بشود...»9
به این ترتیب و با حضور مردم در خیابان‌ها، عملا حکومت نظامی شکسته شد و عملیات موسوم به «نجات» و یا «کورتاژ» را به بن بست کامل کشانید.
صبح روز 22 بهمن 1357 در حالی که اغلب مراکز رژیم شاه به دست انقلابیون فتح شده بود و نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی (رحمه الله علیه) می‌رفت که طومار دودمان 2500 ساله شاهنشاهی را برای همیشه در هم بپیچد، در اتاق بحران کاخ سفید جلسه‌ای به ریاست  برژینسکی تشکیل شد و برای نجات حکومت شاهنشاهی آخرین تدابیر را به کار بستند.
برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر در یادداشت‌های روز یکشنبه 11 فوریه برابر با 22 بهمن 57 به آن جلسه اضطراری اشاره نموده و می‌نویسد:
«... در جلسه اضطراری کاخ سفید، وارن کریستوفر و دیوید نیوسام از طرف وزارت امور خارجه، چارلز دونکن و ژنرال جونز به اتفاق چند تن از مقامات وزارت دفاع و ستاد مشترک، ترنر رییس CIA به اتفاق فرانک کارلوچی  از مقامات برجسته CIA، گری سیک و سرهنگ اودوم از شورای امنیت ملی حضور داشتند...»10
 راه حل نهایی این گروه کودتای نظامی بود و از همین رو نتایج جلسه به سولیوان و ژنرال هایزر ابلاغ شد. سولیوان در کتاب خاطراتش شرح داده که از عصبانیت مکالمه را قطع کرده و ژنرال هویزر نیز شرایطی را برای انجام کودتا عنوان نمود، که در آن زمان از هیچ کس ساخته نبود.
هویزر در این باره در خاطراتش می‌نویسد:
«... وقتی صحبت را شروع کردیم، گفتم که ژنرال هیگ نیز پشت خط است. ژنرال دیوید جونز رییس ستاد مشترک گفت که آن طرف خط، خودش، معاون وزیر، دونکن و دکتر برژینسکی قرار دارند...پرسید آیا مایلم برای ترتیب یک کودتای نظامی به تهران برگردم؟ ...گفتم تحت شرایط زیر می‌توانم ... به مقدار نامحدود نیاز به پول خواهد بود، باید حدود 10 الی 12 ژنرال آمریکایی را با خود ببرم. 1000 نفر از بهترین سربازان آمریکایی را لازم دارم. زیرا در این موقعیت نمی‌دانستم روی چه مقدار از سربازان ایرانی می‌توانم حساب کنم و بالاخره نیاز به حمایت همه جانبه و متحد کشورم دارم...»11
آخرین جلسه اضطراری کاخ سفید برای نجات رژیم شاه در ساعت 8/30 صبح یکشنبه 11 فوریه 1979 تشکیل شد که باتوجه به اختلاف ساعت تهران و واشنگتن برابر ساعت چهار بعد از ظهر روز 22 بهمن 1357 بود. یعنی زمانی که دیگر ارتش اعلام بی‌طرفی نموده، بختیار فرار کرده  و دیگر رژیم سلطنتی در ایران وجود نداشت که برای نجات آن کودتای نظامی انجام دهند. کار تمام شده بود و نهضت امام خمینی به یاری خداوند تبارک و تعالی با ایستادگی و فداکاری و ایثار مردم مسلمان، رژیم شاه را جارو کرده بود.
نکته جالب اینکه علی‌رغم ادعای ژنرال هویزر مبنی بر خروج او از ایران در تاریخ 15 بهمن1357، بنا به تصریح و نوشته ارتشبد فردوست (رئیس  دفتر اطلاعات ویژه شاه) وی حتی در روز 22 بهمن در ستاد ارتش حضور داشت و در اتاقی ویژه طرح کودتای نظامی خویش را دنبال می‌نمود. گویا وی پس از پیروزی انقلاب همراه جانشین خود، ژنرال گاست و دیگر اعضای هیئت مستشاری آمریکا در ایران، به آمریکا رفت.
دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان
________________________________
1- فصل دوم: از پرواز انقلاب تا استقرار جمهوری اسلامی- عملیات کورتاژ، اجرای کودتا عقیم می‌ماند- پرتال امام خمینی   2- مطبوعات اسفند ماه 1357   3- ژنرال رابرت هویزر– ماموریت مخفی در تهران– ترجمه : دکتر محمد حسین عادلی– انتشارات رسا- چاپ چهارم- 1376   4- همان   5- ژنرال رابرت هویزر – ماموریت مخفی در تهران– ترجمه : محمد حسین عادلی – انتشارات رسا- چاپ چهارم - 1376   6- همان   7- مصاحبه با احمد مرآتی شیرازی – مجموعه مستند «آب در هاون» – قسمت پنجم- شبکه دو سیما- دهه فجر 1388   8- مصاحبه با مرحوم آیت الله سید تقی موسوی درچه‌ای - همان   9- مصاحبه با احمد مرآتی شیرازی- پیشین   10- ژبیگنیو برژینسکی- قدرت و اصول: خاطرات برژینسکی مشاور امنیت ملی 1977– 1981- ترجمه مرضیه ساقیان- نشر وزارت امور خارجه- چاپ اول - 1380   11- ژنرال رابرت هویزر– ماموریت مخفی در تهران– ترجمه : محمد حسین عادلی– انتشارات رسا- چاپ چهارم- 1376
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اقلیتی اکثریت‌نما داریم (اعتماد) تروریست‌ها در سوریه از راه نرسیده به جان هم افتادند (کيهان) در «عسر»‌ها منتظر «یسر»‌ها باشید (جوان)پزشکیان: باید مردم را مطمئن کنیم که از نظر معیشتی مشکل پیدا نمی کنند (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
لغو همه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن شرط بازگشت ایران به تعهدات برجامی مأموریت آقای ظریف روشن است! (یادداشت میهمان) اخبار ویژه رونمایی از واکسن تزریقی- استنشاقی کرونا تولید شده در مؤسسه رازی 25 کشور در صف دریافت واکسن روسی اسپوتنیک ۷ محور ضروریِ اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰ هراس غرب از روابط راهبردی با روسیه و چین پشت پرده جنجال علیه سفر رئیس مجلس به مسکو در اولین فرصت مصوبه جدید دولت درخصوص لایحه بودجه 1400 به مجلس ارائه خواهد شد ابلاغ بخشنامه تشکیل ستاد پیشگیری و رسیدگی به جرایم و تخلفات انتخاباتی بایدن: تحریم‌های ایران لغو نمی‌شود ماجرای عملیات نجات یا کورتاژ فعال اصلاح‌طلب: باید واقع‌بین باشیم و قدرت موشکی را هم به غرب واگذار کنیم!