موتور خاموش مشارکت را روشن کنید

آرمان ملي- محمدهادي عليمرداني: با نزديک شدن به روزهاي سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري، نگراني‌ها از کاهش مجدد ميزان آراي مردم در خرداد 1400 افزايش يافته است. اگرچه هيچ شخص يا جريان سياسي مخالفتي با حضور حداکثري مردم در انتخابات ندارد اما ورود فعال اقشار گوناگون اجتماع در انتخابات، نياز به فراهم شدن زمينه‌هاي اقتصادي، معيشتي، سياسي و انتخابات رقابتي دارد. تا زماني که زمينه‌هاي موردنظر فراهم نشود، نمي‌توان انتظار چنداني براي انتخاباتي پررونق در 1400 داشت.
چرا کاهش مشارکت؟
سال 98، يکي از پرفراز و نشيب‌ترين سال‌ها در دهه اخير بود. حوادث و تغييرات در اتمسفر سياسي ايران تاثيرات خود را مستقيما در سبد راي انتخابات اسفند 98 به نمايش گذاشت. کاهش بحث‌برانگيز مشارکت مردم در انتخابات، واکنش‌هاي لحظه‌اي بسياري را دربرداشت. پس از گذشتن قريب به يک سال از انتخابات مجلس يازدهم، تحليل و اظهارنظرها پيرامون کاهش مشارکت ادامه داشته و با نزديک شدن به انتخابات رياست‌جمهوري، صحبت از علل کاهش مشارکت در انتخابات شدت گرفته است. صبح روز گذشته، سيداحمد خاتمي امام‌جمعه موقت تهران و عضو هيات‌رئيسه مجلس خبرگان رهبري طي مراسم راهپيمايي روز 22بهمن در شهر بوشهر اظهار کرد: اين چه حرف نادرستي است که بعضي‌ها مي‌گويند حضور حداقل؟ شعار حضور حداقل شعار انقلابي‌ها نيست بلکه حضور حداکثري و انتخاب اصلح است.
آشفتگي اقتصادي


براي مشارکت حداکثري در انتخابات، بايد زمينه‌هايي اين رويداد فراهم باشد. تحولات پيش از انتخابات سال گذشته تاثيراتي در ميزان مشارکت مردم داشت و آثار آن نيز در نتيجه انتخابات مشهود بود. يکي از عوامل کاهش مشارکت، مشکلات اقتصادي بود. شاخص ضريب جيني که نمايانگر توزيع درآمدها و شکاف طبقاتي است، به 40.9 در سال 97 رسيده که اين ميزان در 16 سال اخير (از سال 82 به بعد) امري بي‌سابقه است. اين شاخص با کاهش اندک در سال 98، بالغ بر 39.92 درصد محاسبه شده است که بدون شک نشان‌دهنده فشار اقتصادي شديد بر بدنه اجتماع خواهد بود. افزايش قيمت ارز و کاهش ارزش پول ملي، کاهش نرخ اشتغال و افزايش قيمت سوخت ديگر معضلات اقتصاد کشور در روزهاي نزديک به انتخابات بود.
نااميدي سياسي
التهاب سياسي ناشي از آشفتگي‌هاي اقتصادي نيز مزيد بر علت شد تا ميزان اعتماد عمومي، اميد و در نهايت مشارکت عمومي کاهش پيدا کند. در پي وقايع پاييز سال گذشته و حادثه دلخراش سقوط هواپيماي مسافربري، آن هم در کمتر از دو ماه تا انتخابات اسفندماه، انگيزه مردم براي ايجاد فضاي اصلاح مشکلات در کشور را کاهش داد.
جاي خالي ديدگاه‌ها
ديگر عاملي که بسياري از فعالان سياسي بدان اشاره کرده‌اند، فيلترهاي گسترده نظارتي بود که مانع حضور بسياري چهره‌هاي مستعد و شايسته در انتخابات شد. تعداد زيادي از نامزدهاي معتدل، اصلاح‌طلب و مستقل گرفتار تيغ رد صلاحيت در انتخابات شدند و تنها عده محدودي از افراد کمتر شناخته‌شده توانستند در انتخابات غيررقابتي اعلام نامزدي کنند. اغلب افراد تاييدصلاحيت‌شده در انتخابات 98، اصولگراياني بودند که براي اولين‌بار قدم به بهارستان مي‌گذاشتند. ردصلاحيت‌ها تا جايي پيش رفت که شوراي عالي سياستگذاري اصلاحات نتوانست راسا نيروهاي اصلاح‌طلب آماده براي نامزدي در انتخابات را سازماندهي کند. درنتيجه ليست‌هاي محدودي با ديدگاه غيراصولگرايانه براي جلب راي مردم ارائه شد که چهره‌هاي مطرح اصلاحات نيز در آن حضور نداشتند. به‌عنوان مثال، هيچ نامزد اصلاح‌طلبي در تهران موفق به کسب راي نشد و ميزان مشارکت مردم در پايتخت حدود 20 درصد بود. اوضاع صندوق‌هاي راي در ساير استان‌ها نيز چندان جالب نبود و در نهايت کمتر از نيمي از واجدين شرايط در انتخابات شرکت کردند. غيررقابتي بودن، سومين علت ايجاد بحران مشارکت حداقلي در انتخابات بود. کاهش مشارکت علل سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بسياري دارد که نمي‌توان در اين به تمامي آنها اشاره کرد.
به فکر مشکلات مردم باشيد
روز گذشته سيداحمد خاتمي امام‌جمعه موقت تهران و عضو هيات‌رئيسه مجلس خبرگان رهبري اظهار کرد: از جمله جلوه‌‌هاي حضور انتخابات است. انتخابات رياست‌‌جمهوري که در پيش داريم بسيار انتخابات مهمي هست، خواهد بود و سپردن سرنوشت يک کشور را به دست مسئولي که طبق قانون اساسي نفر شماره دوم است. شما هر انتخابي کنيد همان را درو خواهيد کرد و جاي گله‌مندي نخواهد بود. در مساله انتخابات گاهي بعضي‌ها زمزمه‌هاي شيطاني دارند که ما شرکت نمي‌کنيم و برخي هم تحليل نادرست دارند که حضور زير 50 درصد خواهد بود، اما بنده با شناختي که از مردم دارم مي‌گويم در اين عرصه هم حاضر خواهند شد و قطعا حضور بالاي 50 درصد دارند. آمار تعيين نمي‌کنم زيرا اين مردم از صميم جان با نظام پيوند دارند. هر رايي که به صندوق انداخته مي‌شود يک آري مجدد به نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران است. هر آنکس که به ولايت و خط ولايت اعتقاد دارد بايد بداند آرمانش بايد حضور حداکثري باشد. اين چه حرف نادرستي است که بعضي‌ها مي‌گويند حضور حداقل؟ شعار حضور حداقل شعار انقلابي‌ها نيست بلکه حضور حداکثري و انتخاب اصلح است.
نمي‌توان بدون برطرف کردن نيازهاي اساسي و مطالبات مردم، انتظار داشت که آنها در تمامي دوره‌هاي انتخابات، حضور پرشور داشته باشند. بايد اين اميد به جامعه تزريق شود که راي آنها بخشي از مشکلات را رفع و مسير را براي همه ملت هموار خواهد کرد.