روزنامه خراسان
1399/11/27
شهادت امام هادی(ع) را تسلیت می گوییم
استاد یوسفی غروی، پژوهشگر تاریخ اسلام از نقش انتشار «زیارت جامعه کبیره» و «زیارت غدیریه» در ایمن‌سازی اعتقادی پیروان اهل بیت(ع) میگویدحمیدرضا حلاجیان - شهادت حضرت امام هادی(ع) داغی است بزرگ بر قلب همه مظلومان و آزادگان عالم. آن حضرت در عصر خفقان و جور بیش از حد خلفای عباسی، بارسنگین هدایت امت را به دوش گرفت و نهضت اسلامی را همچون پدران بزرگوارش، از گزند معارضان دین و انسانیت مصون داشت. امام هادی(ع) نه فقط پیشوا و هدایتگر مسلمانان عالم، بلکه نور آن وجود مقدس، خود راهنمای تمام انسان‌های آزاده عالم، در گستره تاریخ است. امام هادی(ع) در دورانی به امامت رسید که امواج ضلالت و گمراهی از هر طرف جامعه اسلامی را دربرگرفته بود و حتی در میان شیعیان نیز، غالیان به مسموم‌کردن فکر و اندیشه مردم مشغول بودند. در این شرایط، تاکتیک و روشی که توسط امام هادی(ع) برگزیده می‌شد، باید ویژگی‌های خاصی می‌داشت که بتواند از پس آن معضلات برآید و یکی از این تاکتیک‌ها، استفاده از زیاراتی بود که در قالب مکتوبات، در اختیار شیعیان قرار می‌گرفت. برای اطلاع بیشتر از این مقوله، با دانشمند ارجمند و پژوهشگر برجسته تاریخ اسلام، استادمحمدهادی یوسفی‌غروی گفت‌وگو کردیم. او در پاسخ به پرسش‌های خراسان، از زیارات غدیریه و جامعه‌کبیره، به عنوان ابزارهایی برای محافظت از حریم اعتقادی شیعه یاد کرد که با تدبیر امام هادی(ع) در اختیار شیعیان قرار گرفت. دوران امامت امام هادی(ع)، دورانی است که با عصر اختناق و فشار عباسیان مصادف است. با این حال، این ویژگی تاریخی، تنها مسئله‌ای نیست که امام(ع) با آن روبه‌رو بود. لطفاً درباره جریان‌ها و مسائلی که آن حضرت باید به مدیریت آن‌ها می‌پرداخت، توضیحاتی را برای خوانندگان خراسان ارائه کنید. همان‌طور که اشاره کردید، دوران امامت امام هادی(ع) دورانی پراختناق و توام با محدودیت‌های گسترده بود. آن حضرت باید شیعیان را از یک پیچ تاریخی خطرناک به سلامت عبور می‌داد و در همان مسیری راهبری می‌کرد که پدران بزرگوارش هدایت فرمودند. آن حضرت، فعالیت فشرده‌ای را برای آماده‌کردن شیعیان که در آستانه ورود به عصر غیبت بودند، سازمان‌دهی کرد و با آموزش‌های به موقع و تربیت شاگردان کارآمد، دوستداران خود را در برابر خطرات ایمن فرمود. یکی از مسائل بسیار مهم در این دوره، فعالیت غالیان بود؛ در دوران امامت امام صادق(ع)، عده‌ای به غلو درباره ائمه(ع) و نقش امامان پرداختند؛ آن حضرت با آن‌ها مبارزه کرد و این مبارزه، در دوران امامان بعدی، پی گرفته شد. امام هادی(ع) نیز با این مسئله روبه‌رو بود و به مقابله با غلاتی مانند فارس بن حاتم قزوینی پرداخت. تعلیم زیارت جامعه‌کبیره توسط آن حضرت به شیعیان، در واقع برای نشان دادن جایگاه ائمه معصومین(ع) و جلوگیری از درغلتیدن شیعیان به دام غلو و زیاده‌روی انجام شد. آیا می‌توان این نوع مقابله با غالیان را در تبیین زیارت غدیریه هم مورد توجه قرار داد؟ بله همین‌طور است؛ در زیارت مخصوص روز غدیر امیرالمومنین(ع)، امام هادی(ع)، مقام عالی بیشترین کسی که در مورد او غلو می‌شد، یعنی حضرت علی(ع) را بیان می‌فرماید؛ در واقع، امام هادی(ع) در این زیارت خاصه حضرت علی(ع)، در روز عید غدیر و زیارت جامعه برای تمام معصومین(ع)، حد اعلای مقامات آن‌ها را تبیین می‌کند تا از زیاده‌روی‌های غالیان جلوگیری کند. آیا می‌توان این رویکرد را نوعی جهاد مکتوب با محتوای معنوی دانست که برای مقابله با دشمنان دین، سازمان‌دهی شد؟ بله می‌توان چنین گفت؛ آن زیارات که در قالب مکتوباتی معنوی در اختیار مؤمنان قرار می‌گرفت، نقش مهمی در تقابل با غالی‌گری و ایمن‌کردن شیعیان از اعتقادات انحرافی داشت. امام هادی(ع) در برخورد با منحرفان چه شیوه‌ای را برای هدایت آن‌ها اتخاذ می‌کرد؟ برای پاسخ به پرسش شما، بهتر است مثالی تاریخی بزنم؛ بعد از شهادت امام کاظم(ع)، گروهی با منافع شخصی، مدعی شدند که آن حضرت شهید نشده و در قید حیات است. این‌ها در تاریخ به «واقفیه» مشهور شدند که داستان مفصلی دارد و جای بحثش این‌جا نیست. امام هادی(ع)، با یکی از معتقدان به واقفیه برخورد کرد و در برابر حرف‌ها و استدلال‌های غیرمنطقی او، پس از تبیین مسئله امامت با دلایل منطقی، فرمود: آیا وقت آن نرسیده که از این خواب گران در مورد امامت بیدار شوی؟ نوع برخورد امام(ع)، بیان نافذ و اعجازگونه آن حضرت، باعث شد که آن واقفی خلع سلاح شود و دست از اعتقاد انحرافی خود بردارد. حدیثی اخلاقی از پیشوای دهم(ع) آثار تربیتی و اخلاقی یاد مرگ حجت الاسلام محمدرضا جواهری - امام هادی علیه‌السلام فرموده‌اند: «اذْکُرْ مَصْرَعَکَ بَیْنَ یَدَیْ أَهْلِکَ وَ لَا طَبِیبَ یَمْنَعُکَ وَ لَا حَبِیبَ یَنْفَعُکَ»(بحارالانوار، ج 78، ص 370)؛ پایان عمرت را به یادآور، هنگامی که پیش روی خانواده در بستر مرگ افتاده‌ای و نه پزشکی می‌تواند مانع مرگ تو شود و مرگ را از تو باز دارد، نه دوستی به کارت می‌آید و می‌تواند نفعی به تو برساند. یاد مرگ آثار مثبت و سازنده زیادی دارد. انسان‌های زیرک و هوشمند، همواره به یاد مرگ و معاد هستند و این اندیشه، آن‌ها را از آتش جهنم می‌رهاند. در مقابل این افراد، انسان‌های جاهلی قرار دارند که مایل نیستند به یاد روز وداع از این جهان باشند؛ روزی که نه مقام و نه ثروت به کار کسی نخواهد آمد و جز اعمال نیک انسان، به درد او نخواهد خورد.
سایر اخبار این روزنامه
یک هفته تا ضرب الاجل هسته ای ایران
بهزاد نبوی رئیس موقت «ناسا» شد
پروتکل‌های بهداشتی مانع دیدار پوتین و قالیباف شد
عکس های اغراق آمیز جبرانی برای خلأ عاطفی
جلسه سرنوشت ساز مدیران استقلال
انتصابات، استاندارد ندارد؟!
انتصاب های جنجال ساز!
زلزلـه آن ها، زلزلـه ما!
بنجامین باتن برای زهرا سعیدی، فرق فکری و نویدکیا و وداع تلخ با پرستار باردار
شهادت امام هادی(ع) را تسلیت می گوییم
کرونای انگلیسی دوباره در کشور قربانی گرفت
دو نیم شاسی وطنی در راه بازار
کاداستر؛ نه پولش هست نه اراده اش
