روزنامه جوان
1399/12/06
آزادی و امدادگری با پایش و غربالگری
سرویس جامعه جوان آنلاین: از ابتدای امسال تا کنون حدود ۳۰ هزار زندانی عفو خورده و ۱۵ هزار زندانی هم آزاد شده‌اند. بیشترین مقدار عفو و آزادی زندانیان مربوط به طرح پایش و غربالگری است. این طرح از آبان ماه امسال شروع شد و همچنان ادامه دارد. به طوری که هر ماه هزاران زندانی از زندان‌های استان‌های مختلف آزاد می‌شوند.بر اساس طرح غربالگری زندانیان، قرار است کسانی که از زندان بودنشان نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود شناسایی شوند و برای آن‌ها تصمیم فوری و فوق‌العاده اتخاذ شود. آنگونه که رئیس سازمان زندان‌ها هم تأکید کرده‌اند، نباید کسی بی‌جهت در زندان بماند و در زندان ر‌ها باشد. در مواردی حبس نه ضرورت دارد نه فایده، اگر هدف از حبس تنبیه به امید تنبه است برای بعضی حبس نه نقش تنبیهی دارد نه تنبهی.
بر اساس بخشنامه پایش وضعیت زندانیان، بخشی از زندانیان بیش از گذشته مورد توجه و پیگیری واقع می‌شوند. بیمارانی که توانایی تحمل حبس ندارند، افرادی که در طول یک سال گذشته هیچ ملاقات‌کننده‌ای نداشتند، افرادی که در مواعد قانونی در خصوص ادامه بازداشت‌شان تصمیم‌گیری نشده است یا کسانی که مستحق برخورداری از ارفاقات قانونی همچون آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و... هستند، جزو این دسته از زندانیان محسوب می‌شوند.
جالب اینکه در این بخشنامه ملاقات چهره به چهره قضات با زندانیان توصیه شده است. حتی اگر قرار باشد به موجب تصمیم قضایی تغییری در وضعیت زندانیان موضوع بخشنامه ایجاد نشود، ملاقات قاضی با زندانی در زندان یا دادگاه الزامی است.
قوه قضائیه با این بخشنامه تلاش کرده تا الگوی زندانبانی اسلامی را پیاده کند و البته باید زندانی به طور مرتب تحت رصد و کنترل در چرخه اصلاح و تربیت باشد. پایش و غربالگری زندانیان اگر با همین روال ادامه داشته باشد، اقدامی جهادی در خصوص رسیدگی به وضعیت زندانیان در کشور است.
دستگاه قضایی امسال به موضوع تفکیک جرائم هم حساسیت نشان داده است. تفکیک جرائم در کاهش وقوع مجدد جرم تأثیرگذار است و می‌تواند از درصد زیاد بازگشت‌های مجدد به زندان پیشگیری کند.
طبقه‌بندی زندانیان بر اساس سن و جرمی که مرتکب شده‌اند؛ تبعات مثبتی برای زندانی و جامعه در پی دارد. قرار گرفتن مجرمان جرائم سبک در کنار مجرمان حرفه‌ای تبعات ناگواری را به جامعه تحمیل می‌کند؛ بنابراین در طرح غربالگری زندانیان کسانی که مرتکب جرائم ساده‌ای می‌شوند از مجرمان حرفه‌ای و خطرناک منفک می‌شوند، این در حالیست که این موضوع از لحاظ تربیتی و پیشگیری از جرم اهمیت بسزایی خواهد داشت.
به نظر می‌رسد تأکید رئیس دستگاه قضا بر موضوع پایش زندانیان هم به منظور کاهش جمعیت کیفری است. پایش و غربالگری زندانیان، کاهش وقوع جرم را نیز در پی خواهد داشت. اکنون کاهش جمعیت کیفری در زندان‌ها در قوه قضائیه شروع شده و رسیدن به این هدف نیازمند اتخاذ تدابیری برای کاهش حجم ورودی مجرمان به زندان‌هاست.
در شرایطی که به گفته رئیس سازمان زندان‌ها حدود ۴۰ هزار زندانی در سال گذشته تنها برای یک روز در زندان بودند، برنامه‌ریزی و مدیریت زندانیان با مشکلات زیادی روبه‌رو میشود که غربالگری سنی و جرمی مجرمان به عنوان یک راه‌حل می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
سخنگوی دستگاه قضا نیز به تازگی در جریان نشست خبری خود با توجه به عفو گسترده زندانیان در سال جاری تأکید کرد: «مبنا در تحول عفو و عفو‌های پیشنهادی و اخیر، کار کارشناسی، بررسی دقیق پرونده‌های قضایی، رصد اعمال و رفتار محکومان در دوران تحمل محکومیت در کمیسیون شهرستانی، استانی و مرکزی عفو قوه قضائیه، لحاظ نمودن تنبه، ندامت، توبه و اصلاح مجرمان و عدالت در اجرای عفو در بین محکومان جرائم مختلف است که مد نظر قرار گرفته است.»
غلامحسین اسماعیلی خاطرنشان کرد: «از آنجایی که در این قبیل موارد، کار کارشناسی انجام میشود، شاهد هستیم کسانی که محکومیت آن‌ها مورد عفو قرارگرفته به ندرت مجدداً مرتکب جرم می‌شوند یا اصلاً مرتکب جرم نمی‌شوند.» وی یادآور شد: «در ۱۸ ماهه اخیر و در دوره تحول، تا امروز فقط در حوزه زندانیان، حدود ۴۰ هزار نفر از زندانیان مشمول عفو قرار گرفتند که نیمی از آن‌ها از زندان آزاد شدند و نیمی دیگر کاهش مجازات حبس داشتند. از این تعداد حدود ۳۰ هزار زندانی در سال جاری شامل عفو شده‌اند.»
در همین راستا روز شنبه دوم اسفندماه، مدیر کل زندان‌های کرمانشاه از آزادی ۱۱۱۰ زندانی در اجرای طرح پایش و غربالگری زندانیان استان خبر داد. حمیدرضا پوریانی تصریح کرد: «اجرای طرح پایش و غربالگری محکومان سراسر کشور به دستور رئیس دستگاه قضا، فرصت مغتنمی برای متنبه شدن افراد بزهکار و بازگشت سعادتمندانه آنان به جامعه و کانون گرم خانواده است.»
مدیر کل زندان‌های کرمانشاه ابراز امیدواری کرد: «افراد واجد شرایطی که در پوشش طرح پایش مشمول آزادی شدند با توکل به خداوند سبحان و استفاده از توانایی خود در تغییر نگرش و انتخاب مسیر درست قدم نهاده و رویکرد جدیدی از زندگی را برای خود و خانواده‌هایشان رقم زنند.»
رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور هم ۳۰ بهمن ماه در نشست سراسری با مسئولان بهداشت و درمان زندان‌های سراسر کشور تأکید کرد تا طرح غربالگری سلامت زندانیان در همه زندان‌های کشور اجرا شود.
محمدمهدی حاج‌محمدی، در این نشست که به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، با اشاره به دیدگاه‌های مقام معظم رهبری در خصوص مراقبت از زندانیان گفت: «به فرموده ایشان مأموریت اصلی ما در امر زندانبانی، طبابت جسم و روان زندانیان است. مبادا در زندان به خاطر کم‌توجهی کادر درمان، زندانی بیمار شود یا تأخیر در درمان صورت پذیرد یا زندانی به خاطر اختلال روحی و روانی به خود یا دیگران آسیب بزند.»
رئیس سازمان زندان‌ها با بیان اینکه، نمود اصلی احساس مسئولیت و وجدان کاری در رفتار و عملکرد ما مشاهده میشود، اظهار کرد: «رفتار خوب ما بر اساس وظیفه‌شناسی و دیدگاه انسانی و اخلاقی و برخورد توأم با مهر ما نسبت به زندانی او را در مسیر پذیرش آموزه‌های اصلاحی و اخلاقی قرار می‌دهد.»
حاج‌محمدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تبلیغات سوء دشمنان و القای اخبار کذب از زندان‌ها گفت: «در روز‌های اخیر شاهد هستید که چگونه خبر دروغ مرگ زندانی در بیمارستان را اعلام می‌کنند در حالی که آن فرد هنوز در قید حیات و تحت درمان است. ضد انقلاب به دنبال تولید اخبار دروغ، بزرگنمایی و سیاه‌نمایی از عدم‌رعایت حال زندانیان در جمهوری اسلامی است و ما باید مراقب باشیم تا بهانه دست آنان ندهیم.»
رئیس سازمان زندان‌ها در ادامه گفت: «نباید نسبت به وضعیت جسمانی و بیماری افراد بی‌اعتنا باشیم؛ تأکید کرده‌ام تمام مدیران زندان‌ها باید توجه جدی به نظرات و دستورات پزشکی در خصوص زندانیان داشته باشند و نباید بی‌تفاوت از کنار تشخیص پزشکی بگذرند.»
حاج‌محمدی با بیان اینکه کار در زندان به ویژه برای کادر درمان سخت و طاقت فرساست، گفت: «یکی از موضوعاتی که در بودجه ۱۴۰۰ پیگیری کرده ایم این است که زندان‌ها در حوزه بهداشت و درمان از امتیازات مناطق محروم برخوردار باشند که این می‌تواند مشوق و انگیزه‌های لازم برای خدمت کادر درمان فعلی و دیگران برای حضور در این عرصه خدمتی باشد.»
دغدغه غربالگری مخصوص مقام‌های ارشد قوه قضائیه نیست و در این میان زندانبانان نیز خواستار چنین تغییری هستند، به طوری که مدیرکل زندان‌های کرمانشاه نیز تأکید می‌کند: «اگرچه زندان محلی برای اعمال مجازات قانونی حبس مجرمان و تأمین امنیت اجتماعی است، اما حضور برخی افراد از جمله محکومان مالی، متهمان تحت قرار و مرتکبان جرائم سبک باعث شده انجام پاره‌ای از فرآیند‌های حوزه زندانبانی به سختی صورت پذیرد.»
این در حالیست که اژدر اسدبیگی معتقد است که استفاده از مجازات‌های جایگزین حبس در جرائم سبک می‌تواند در کاهش جمعیت کیفری و غربالگری مؤثر باشد. وی می‌گوید که کاهش تراکم زندانیان فرصت مطلوبی را فراهم می‌کند تا در سایه اجرای کامل فرآیند‌های فرهنگی و اصلاحی در زندان‌ها، ضمن پیشگیری از تکرار جرم در جامعه، میزان بازدارندگی این مجازات بیش از پیش بر تغییر نگرش و رفتار مجرمان مؤثر واقع شود.
عضو شورای قضایی استان کرمانشاه خواستار تلاش همه‌جانبه برای کاهش آمار جمعیت کیفری به دلیل ایفای نقش مؤثر این رویکرد بر ارتقای فعالیت‌های قضایی میشود و تصریح می‌کند: تحقق اولویت ساماندهی وضعیت زندانیان و کاهش آمار جمعیت کیفری یکی از انتظارات مسئولان ارشد نظام است.
اکنون با این شرایط به نظر می‌رسد، غربالگری زندانیان به عنوان یک ضرورت باید هرچه سریع‌تر در نظام سازمان زندان‌ها اجرایی شود تا هم زمینه برای کاهش مجرمان فراهم شود و هم با تفکیک مجرمان سبک از مجرمان حرفه‌ای، کمک به اصلاح مجرمان حرفه‌ای و تلاش برای آزادی زندانیان محکوم در جرائم سبک، سرعت بیشتری به خود بگیرد. نظر کارشناس هدف ما اصلاح و تربیت و ترمیم رفتار است در راستای تداوم طرح پایش و غربالگری قضایی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری در ماه‌های اخیر دادستان استان تهران و ۱۵۰ قاضی استان تهران از جمله دادستان شهرستان‌ها، معاونان دادستان و سرپرستان نواحی دادسرا، قضات اجرای احکام و ناظر زندان در ندامتگاه تهران بزرگ حضور یافتند و به پرونده‌های قضایی زندانیان رسیدگی کردند.
دادستان تهران با اشاره به لزوم پایش دقیق زندانیان و استفاده از همه امکانات و راهکار‌های قانونی تخفیفات قضایی به میزان گفت: امسال در طرح پایش و غربالگری زندانیان ۱۵ هزار زندانی در کل کشور آزاد شدند که از این تعداد ۴ هزار زندانی مربوط به استان تهران است. علی القاصی مهر با بیان اینکه نگاه تحولی رئیس قوه قضائیه در بازاجتماعی شدن زندانیان موجب آرامش در زندان‌ها و اعتماد مردم به دستگاه قضا شده که در تاریخ انقلاب اسلامی بی‌سابقه است، گفت: «خدمتی برتر از دستگیری یک گرفتار و پیگیری مشکل وی وجود ندارد. هر کدام از ما می‌توانیم در روز حساب به این روز استناد کنیم که توانسته‌ایم بر اساس مسئولیتی که داشتیم گره از کار یک نیازمند باز کنیم.»
دادستان استان تهران همچنین تصریح کرد: «رویکرد قوه قضائیه تأمین امنیت و مراقبت از امنیت جامعه است و در این مسیر افرادی که سابقه‌دار، مخل آسایش شهروندان و امنیت مردم باشند، آزاد نخواهند شد. بیش از ۷۰۰ نفر از زندانیان استان تهران، مرتکب جرائم غیرعمد و مالی بوده یا سابقه‌دار نیستند و حضور ما در زندان باید تأثیرگذار بوده، حقوق قانونی زندانی و خانواده وی باید مورد سنجش دقیق قرار گیرد که آیا به تمام امکانات قضایی، مددکاری، رفاهی، بهداشتی دسترسی دارد یا نه؟»
دادستان تهران افزود: «رویکرد و مأموریت ما اجرای فقط حبس نیست بلکه رویکرد ترمیمی و اصلاحی بوده و باید نظارت داشته باشیم که ادامه این حبس تا چه حد کافی بوده و اجرای آن تا چه حد بر اصلاح رفتار وی و بازگشت سالم به جامعه تأثیرگذار بوده است. هدف از اعمال مجازات تنبیه و ارعاب نیست، هدف ما اصلاح و تربیت و ترمیم رفتار است و در این مسیر با نظارت بر نحوه اجرای حکم و حمایت از خانواده زندانی می‌توان زندانی را از ادامه مجازات معاف کرده یا پیشنهاد تبدیل یا تخفیف مجازات و حتی انتقال به زندان باز را ارائه دهیم.»
وی با قدردانی از نیکوکاران استان تهران افزود: «با دستان مبارک خیران بسیاری از زندانیان نیازمند جرائم غیرعمد آزاد شده، هم بدهی آنان پرداخت شده هم شاکی به حقوق قانونی خود رسیده است. شورا‌های حل اختلاف نیز یکی از ظرفیت‌هایی است که در بحث آزادی زندانیان مؤثر است و باید بیش از پیش و با جدیت از این ظرفیت استفاده کرد.»
القاصی مهر در مورد تحول عظیم طرح پایش در زندان‌ها تأکید کرد: «این طرح باید ادامه‌دار بوده، مقطعی نباشد و به قضات دستور داده‌ایم همه درخواست‌های زندانیان تحت حوزه قضایی خود را با دقت بررسی و از تمام تخفیفات قانونی استفاده کنند. همه درخواست‌ها باید بررسی و دستورات لازم صادر شود و اگر باز هم درخواست‌هایی به لحاظ وقت یا موانع دیگر فرصت بررسی فراهم نشد، از فردا کارگروه ویژه در دادسرای استان تشکیل خواهد شد تا هیچ درخواستی بدون رسیدگی کافی و مؤثر باقی نماند.» پایش گسترده در زندان‌های خوزستان به گفته مدیرکل زندان‌های خوزستان، با اجرای طرح غربالگری قضایی، ۳ هزار زندانی که از اصلاح رفتار و ندامت آنان از جرم، اطمینان حاصل شده و لیاقت و شایستگی حضور مجدد در جامعه را دارند، با استفاده از ارفاقات قضایی زمینه بازگشت‌شان به اجتماع و کانون خانواده میسر شد.
پژمان پروین با اعلام این خبر اظهار کرد: جامعه امروز ما سرشار از مظاهر مهرورزی است و در همین راستا و با هدف کاهش آسیب‌های ناشی از حبس بر فرد و خانواده بی‌پناه وی و همچنین در راستای توسعه عدالت قضایی و کیفری، با دستور رئیس معزز قوه قضائیه و تأکیدات رئیس سازمان زندان‌های کشور، طرح غربالگری قضایی در زندان‌های سراسر کشور از جمله استان خوزستان آغاز شده است تا بتوان افرادی را که شایسته رأفت قضایی هستند، با مراقبت‌های لازم به جامعه و کانون خانواده بازگرداند. وی افزود: در حوزه زندان‌ها نیز اخبار متعددی داشته‌ایم که خیرین و نیک‌اندیشان در راستای عمل به منویات مقام معظم رهبری پیرامون تسری مهرورزی در جامعه، همچون کمک به سایر اقشار، کمک‌های خوبی را در قالب کمک‌های مؤمنانه به خانواده‌های زندانیان ارائه کرده‌اند.
پروین بیان کرد: در قالب طرح غربالگری قضایی، توسعه عدالت قضایی و انصاف کیفری بیش از پیش محقق خواهد شد. هستند زندانیانی که بر اساس قانون و به درستی متناسب با جرم منتسب، محکوم و مجازات شده‌اند، با این حال مدت حضور وی در زندان و مشاهده تأثیرات اعمال مجازات حبس و... بیانگر این است که فرد تحت تأثیر آموزش‌های مهارت‌افزایی، شایستگی برخورداری از ارفاقات حقوقی را داراست و این حس اعتماد حاصل شده که فرد اگر از زندان آزاد شود و به جامعه بازگردد، احتمال ارتکاب مجدد به جرمش بسیار پایین خواهد بود.
مدیرکل زندان‌های خوزستان با تأکید بر اینکه زندانیان جرائم خاص و خشن، نافیان امنیت و آسایش مردم و مجرمان سازمان‌یافته از این ارفاقات برخوردار نخواهند شد به ایسنا گفت: زندانی یک واقعیت است، یک معلول از علت‌های مختلفی که ریشه آن را باید در خانواده‌ها، شرایط فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و... جست‌وجو کرد. هستند در آشنایان و فامیل اقشار مختلف جامعه، افرادی که به هر دلیل به زندان افتاده‌اند، لذا زندانی یک پدیده غریب و ناآشنا نیست، لذا همانطور خانواده‌ها نسبت به وابستگان زندانی خود با نگاه عطوفت برخورد می‌کنند، در بعد کلان‌تر، جامعه هم شایسته است به زندانیانی که نادم شده و توبه کرده‌اند و اراده برای بازگشت سعادتمندانه به جامعه را دارند، با لطف و اعطای فرصت دوباره برخورد کنند و بپذیرند که فرد نادم شایسته برخورداری از رحمت جامعه و نظام قضایی است.
وی گفت: این افراد واجد شرایط اگر از زندان آزاد شوند، نان‌آور خانواده خود خواهند بود و این از تسری جرم در جامعه جلوگیری می‌کند.
عضو شورای قضایی استان خوزستان بیان کرد: ماندگاری زندانی در زندان می‌تواند یک مجازات بازدارنده باشد، اما قطعاً آثار مخربی هم بر افراد متنبه شده به واسطه ماندگاری بیش از زمان مورد نیاز به دنبال دارد، بر این اساس و با نگاه فقهی و اسلامی ریاست معزز قوه قضائیه، طرح غربالگری قضایی در زندان‌ها انجام میشود، در همین راستا اعضای شورای طبقه‌بندی که متشکل از دادیار ناظر زندان، رئیس زندان و کارشناسان قضایی و مددکاری، عقیدتی و... هستند، در غالب کاربرگ‌های هفت‌گانه کیفری -پرونده‌ای، وضعیت زندانیان را به دقت بررسی می‌کنند و افرادی را که حقیقتاً واجد شرایط برخورداری از رحمت نظام اسلامی هستند، به محاکم صادرکننده حکم و رئیس کل محترم دادگستری استان معرفی می‌کنند.
وی افزود: تحقق این مهم، موجب دمیدن رایحه امید در سایر زندانیان هم است، زیرا خود را ماندگار و ر‌ها در زندان نمی‌بینند و اعتماد می‌کنند تا در صورت تبعیت از مقررات، فراگیری آموزه‌های اصلاحی و تربیتی و اصلاح رفتار، نگاه منصفانه نظام قضایی و نظام زندانبانی راه بازگشت به جامعه را برای وی فراهم خواهند کرد.
سایر اخبار این روزنامه
الزامات حفظ اقتدار در برابر ادبیات مستکبران
پدرکشی در سینمای ایران!
وحدت و یکصدایی ضرورتی ملی برای لغو تحریم‌های ظالمانه
«اینترنت فایوجی» در خدمت وارداتچی!
اعتراف تکان‌دهنده فائوچی
خدمت هدفمند در روستا‌ها با اجرای طرح جامع محرومیت‌زدایی بسیج
فوتبال از این وعده‌ها زیاد شنیده!
پدران شهدا آستانه صبرشان بالاست
ظریف توافق با آژانس را هم پیروزی خواند
روایت حقانیت یک ملت در جنگ ۸ ساله
آزادی و امدادگری با پایش و غربالگری
