ایران چگونه می‌خواهد پول‌هایش را بازگرداند؟
شهروندآنلاین: فواد حسین، وزیرخارجه عراق با اشاره به توافقات انجام‌شده میان مسئولان دو کشور برای تأدیه بدهی عراق به ایران که به دلیل تحریم‌های خارجی به تعویق افتاده اظهار داشت: «با تلاش مستمر حوزه‌های مالی و بانکی و دستگاه‌های اقتصادی ایران و عراق برخی از موانع مهم برداشته شده و به زودی بر اساس مدل مورد توافق دو کشور روند پرداخت بدهی‌ها آغاز می‌شود.»
از سوی دیگر در چارچوب طرح آزادسازی دارایی‌های ایران که به گفته همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران از یک میلیارد دلار آغاز می‌شود کره جنوبی بخشی از وجوه مسدودشده ایران (۱۶.۲۵ میلیون دلار) را به عنوان حق عضویت تهران در سازمان ملل متحد پرداخت می‌کند.
با این حال گزارش‌های جدید حاکی از آن است که کره جنوبی و ایران علاوه بر این ۱۶ میلیون دلار در مورد جزئیات انتقال بخش بزرگ‌تری از وجوه بلوکه‌شده از طریق کانالی به نام «توافق‌نامه تجارت بشردوستانه سوییس» نیز توافق کرده‌اند.
این کانال سوییسی در فوریه سال ۲۰۲۰ به عنوان راهی برای صادرات لوازم بشردوستانه به ایران با تصویب دولت ترامپ ایجاد شد. بر اساس این طرح، کالاهای بشردوستانه مانند داروها و مواد غذایی با پرداخت تضمین‌شده به وسیله بانک‌های سوییس در این کشور خریداری و به ایران صادر می‌شود. تا پیش از این، دولت ایران به دلیل کارشکنی‌های مستمر و متعدد دولت ترامپ، نگاه منفی به آن کانال داشت.
رئیس کل بانک مرکزی ایران روز چهارشنبه هفته گذشته در تازه‌ترین اظهارات خود در این مورد گفت: «پولی که بانک مرکزی از کره جنوبی طلب دارد ۷ میلیارد دلار است، اما قرار شده که پرداخت‌ها حداقل با یک میلیارد دلار آغاز شود.»
عبدالناصر همتی در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران درباره توافق ایران و کره جنوبی در زمینه انتقال منابع ارزی افزود: «کره جنوبی خود خواستار مذاکره برای پرداخت شده است و راه را به آنها نشان داده‌ایم و دستور پرداخت صادر شده، بنابراین هر زمانی که بخواهند این پرداخت انجام می‌شود و چنانچه پرداخت عملیاتی نشود، پیگیری‌های لازم انجام خواهد گرفت.»
همتی با بیان اینکه باید با توافق به جلو پیش برویم و ببینیم براساس توافق چگونه می‌توان اقدام مربوطه را با موفقیت به پایان رساند، گفت: «مذاکرات گسترده با کشورهایی مانند عمان، ژاپن، عراق و کره جنوبی را آغاز کرده‌ایم، اکنون فضای بهتری حاکم شده و کارها به‌تدریج پیش خواهد رفت.»
رئیس کل بانک مرکزی و سفیر کره جنوبی و ژاپن در ایران هفته گذشته در زمینه نحوه جابه‌جایی و مصرف بخشی از منابع بانکی ایران در کره جنوبی و ژاپن توافق کردند.
بعد از شدت‌گرفتن تحریم‌ها فهرست منابع بلوکه‌شده ایران در برخی کشورها طویل‌تر شد و هر چند تا کنون مقداری به کشور بازگشته، اما در حال حاضر با اعمال محدودیت‌های سنگین آمریکا علیه ایران، پول‌های قابل توجهی از ایران که عمدتا ناشی از صادرات نفت و انرژی بود، در کشورهای کره جنوبی، عراق و تاحدودی هم چین و ژاپن ماندگار شده و بانک‌های این کشورها به دلیل ترس از آمریکا و روابط اقتصادی که با این کشور دارند، حاضر نیستند ایران را به ایالات متحده ترجیح دهند، بنابراین باید به دنبال راهکارهایی بود که بتوان به هر نحوی این منابع را به کشور بازگرداند تا تأثیر قطعی آن را در بازار ارز و به آرامش رسیدن و ثبات آن شاهد باشیم.
به همین دلیل است که این روزها بانک مرکزی در کنار تیم دیپلماسی سیاسی کشور، با شرکای تجاری هدف وارد مذاکره شده تا بتواند با اتخاذ راهکارهای مختلف، پول‌های بلوکه‌شده ایران را بازگرداند.
۱۰۰ میلیارد دلار یا۴۰ میلیارد دلار؟
پایگاه خبری آسیا تایمز حجم کل دارایی‌های خارجی بلوکه‌شده ایران را ۱۰۰میلیارد دلار برآورد کرده است. برای درک بزرگی این عدد، مبلغ ۱۰۰میلیارد دلار را با محاسباتی تبدیل به موضوعات قابل فهم‌تری کردیم تا مشخص شود اگر این عدد آزاد می‌شد تا چه حد می‌توانست در اقتصاد کشور اثرگذار باشد. ۱۰۰میلیارد دلار را اگر با دلار ۲۵هزار تومان محاسبه کنیم، ۲میلیون و ۵۰۰هزار میلیارد تومان خواهد شد.
شاید جالب باشد بدانید که کل درآمد نفتی ایران طی ۴۰سال گذشته حدود ۱۴۱۲میلیارد دلار برآورد شده، یعنی به طور میانگین سالانه حدود ۳۵میلیارد دلار بوده است که البته باید در نظر داشت این عدد همه‌ساله به دست نیامده و در برخی سال‌ها بیشتر و در برخی سال‌ها کمتر بوده است. حال در نظر بگیرید که پول‌های بلوکه‌شده ایران در کشورهای خارجی حدود ۱۰۰میلیارد دلار است یا به عبارتی به اندازه سه سال درآمد نفتی ایران پول بلوکه‌شده در خارج از کشور وجود دارد که با توجه به کاهش میزان درآمدهای نفتی این عدد می‌تواند یک تحول مهم در اقتصاد ایران ایجاد کند.
5 بدهکار ایران؛ چین، هند، کره جنوبی، عراق و ژاپن
اما منابع داخلی مدعی‌اند که پول‌های بلوکه‌شده در کشورهای مختلف در حال حاضر حدود ۴۰میلیارد دلار است. ۲۰میلیارد دلار در چین، 7میلیارد دلار در هند، 6میلیارد دلار در کره‌جنوبی، 2میلیارد دلار در عراق و ۱.۵میلیارد دلار از منابع ایران در ژاپن مسدود شده است.
با وجود این، دولت در طول سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری را به کار گرفت تا بخشی از دارایی‌های خود را آزاد کند، اما ترس کشورهای دیگر از تحریم آمریکا سبب شد تا آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران به تأخیر بیفتد.
هر چند که اگر به این پنج بدهکار؛ آمریکا، انگلیس، کانادا، ایتالیا، امارات و چند کشور دیگر را اضافه کنیم، ادعای ۱۰۰میلیارد دلار درست از آب درمی‌آید.
مواد غذایی، دارو، محصولات پتروشیمی، لوازم خانگی و خودرو به جای پول
رئیس اتاق بازرگانی ایران و کره جنوبی اعلام کرد: «قرار بر این است که تا یک میلیارد دلار از این دارایی‌ها به کانال مالی ایران و سوییس واریز شود تا صرف خرید دارو و غذا شود. در مورد اقلام دارویی نیز وزارت بهداشت با بانک مرکزی هماهنگ شده است.»
بر اساس آنچه رئیس اتاق بازرگانی گفته ارایه کالا ازجمله پیشنهادهای دو طرف بوده که در صورت نهایی‌شدن مواد غذایی، دارو، محصولات پتروشیمی، لوازم خانگی و خودرو را شامل خواهد شد.
پول‌های مسدودشده ایران در دو بانک کره‌ای است که حالا اتاق بازرگانی رقم آن را ۸میلیارد و ۵۰۰هزار دلار اعلام کرده و به دلیل تحریم‌های آمریکا امکان انتقال آن به ایران نیست.
پول‌های بلوکه‌شده؛ به هر ایرانی چقدر می‌رسد؟
اگر مبنا را ۱۰۰میلیارد دلار بگیریم، پول‌های بلوکه‌شده ایران حدود ۲۵برابر بودجه عمرانی کشور است که احتمالا با آن بتوان بسیاری از پروژه‌های نیمه‌تمام کشور را به سرانجام رساند. همچنین دولت ماهانه بیش از 6هزار میلیارد تومان بابت یارانه نقدی و یارانه معیشتی هزینه می‌کند. این رقم در سال بیش از ۷۵هزار میلیارد تومان است؛ یعنی دولت سالانه ۳میلیارد دلار هزینه برای یارانه می‌پردازد. با پول‌های بلوکه‌شده می‌تواند ۳۳سال به مردم یارانه بدهد، بدون اینکه نیاز به برداشت از جای دیگری داشته باشد.
