روزنامه ابتکار
1399/12/10
آیا محبوب‌ترین رسانه مکتوب سینمایی کشور به روزهای پایان نزدیک میشود؟ فصل سرد «مجله فیلم»
گروه فرهنگ و هنر – مجله «فیلم» یکی از معدود رسانه‌های سینمایی است که توانسته چندین نسل را به سینما علاقه‌مند کند. اوایل جنگ که سینما برای کسی چندان اهمیت نداشت، سه دوست تصمیم گرفتند تا مجله‌ای درباره سینما بسازند تا سینما همچنان به هر راهی در دل جامعه در جریان باشد. حالا پس از 38 سال پس از درگذشت یکی از این سه یار، سرنوشت محبوب‌ترین رسانه سینمایی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.در سال ۱۳۶۱ و در حالی که سینما در سال‌های ابتدایی جنگ تحمیلی به سختی به حیات خود ادامه می‌داد، مسعود مهرابی، هوشنگ گلمکانی و عباس یاری تصمیم گرفتند تا به هر سختی شده یک ماهنامه سینمایی به راه بیندازند و در آن درباره سینما بنویسند.
این نشریه سرانجام با نام «سینما در ویدئو» آغاز به کار کرد ولی از سال بعد یعنی سال ۱۳۶۲ به نام ماهنامه «فیلم» تغییر نام داد و حالا هم معروف است به مجله «فیلم». شاید مجله «فیلم» را بتوان یکی از با ثبات‌ترین رسانه‌های مکتوب سینمایی در ایران دانست که به هر ترتیب توانست نزدیک به 4 دهه با تمام فراز و نشیب‌هایی که بر سر راه خود داشت با کمترین حواشی زنده بماند.
اما دهم شهریور امسال با درگذشت مسعود مهرابی اوضاع مجله فیلم کم‌کم پیچیده شد. در تقسیم‌بندی داخلی مجله مسعود مهرابی به عنوان صاحب امتیاز، هوشنگ گلمکانی به عنوان دبیر شورای نویسندگان یا سردبیر و عباس یاری به عنوان مدیر تحریریه همکاری می‌کردند. اما پس از این اتفاق ناگوار بر اساس قانون امتیاز مجله به فرزند ارشد او یعنی پویا مهرابی منتقل شد و این سرآغاز بروز اختلافات در درون تیم مجله فیلم بود.
این اختلافات با انتشار یک پست اینستاگرامی توسط عباس یاری علنی شد. یاری با انتشار پستی از انتشار شماره اسفندماه مجله با چند روز تاخیر و تیتر اصلی «عسل تلخ» خبر داد و در متنی که رنگ و بوی خداحافظی داشت، نوشت: «بالاخره شماره اسفندماه مجله فیلم با تیترِ عسل تلخ منتشر شد؛ تلخ هم بود چون برای اولین بار طی چهل سال عمری که برای انتشارش هزینه کرده بودیم و در میانهٔ حسادت‌ها، فشارها و تنگ‌نظری‌ها، با حمایت‌های خوانندگان و نویسندگانش، بدون تاخیر و با عشق بسیار به دستان پر مهرتان رسیده بود. طی این سال‌ها دوره‌های هولناکی مثل جنگ و موشک و بمب و تحریمِ بخشی از تهیه‌کنندگان و بی‌کاغذی و بی‌پولی را پشت سر گذاشته‌ایم اما خوشحالیم خاطرات ماندگاری از حضور پرمهر شما در قلب‌مان به یادگار مانده که با هیچ بهای مادی قابل محاسبه نبوده و نیست.
حالا پانصد و هشتاد و یکمین شمارهٔ ما این بار با یک تاخیر شش روزه، اما به «سلامت» منتشر شده است. آرزو می‌کنم این کشتی با پیاده شدنِ اجباریِ بنیان‌گذارانش توسط پویا مهرابی، مدیر تازهٔ مجله فیلم که وارث امتیاز پدر شده، با همان سلامت، به راهش ادامه دهد.
به سهم خودم از تمام دوستانِ نویسنده و همکاران اداری و فنی که در تمامی این سال‌ها در کنارم بوده‌اند ممنون و سپاسگزارم؛ آرزو می‌کنم چنانچه خدای نکرده در جریان کار دلگیری‌ای از این حقیر در دل‌شان مانده، حلالم کنند…»
انتشار این پست سوالات بسیاری را برای مخاطبان این مجله ایجاد کرد و چهره‌هایی نظیر محمد قوچانی، مهدی یزدانی‌خرم، روح‌الله حجازی، پرویز جاهد، حمیدرضا مدقق، ماهور احمدی، شاهین شجری، حانیه توسلی، حبیب رضایی، برزو ارجمند، رضا کیانیان، بیژن بیرنگ و بسیاری دیگر به این اتفاق واکنش نشان دادند. همچنین بسیاری از مخاطبان هم خواستار توضیحات شفاف در این باره شدند.
هوشنگ گمکانی پس از عباس یاری پستی در اینستاگرام منتشر کرد و قول انتشار بیانیه‌ای درباره اتفاقات مجله فیلم را داد. اما در بیانیه مذکور چه نوشته شده بود؟ در بخشی از این بیانیه که روز جمعه منتشر شد، آمده است: «واقعیت این است که تا همین چند ماه پیش، فکر نمی‌کردیم امتیاز نشریه هم که یک مجوز فرهنگی است و دارنده‌اش باید شرایط لازم را برای دریافت آن داشته باشد، مثل اموال منقول و غیرمنقول به ارث برسد؛ به‌خصوص امتیاز نشریه‌ای با نزدیک به چهل سال قدمت که نقش و جایگاه سه بنیان‌گذارش بر کسی پوشیده نیست. در واقع ما سه نفر بنیانگذار مجله، حتی پیش از شروع انتشار ماهنامه فیلم، همکاری‌مان را شروع کرده بودیم و هنگامی که تصمیم به انتشار مجله گرفتیم، در تقسیم کار بین خودمان، مسئولیت دریافت امتیاز به آقای مسعود مهرابی سپرده شد. ماهنامه فیلم این طور شکل نگرفت که چند سال پیش از آن کسی رفته باشد تقاضای امتیاز داده باشد و بعد که امتیاز را گرفت، محلی و امکاناتی فراهم کند و کسانی را یک به یک فرابخواند و کم‌کم هسته مرکزی یک مجله را شکل بدهد. چنین شخصی می‌تواند ادعای مالکیت داشته باشد. اما «فیلم» این گونه شکل نگرفت و مسعود مهرابی هیچ‌گاه در فکر انتشار مجله سینمایی نبود.»
در بخش دیگری از این بیانیه نوشته شده است: «پس از سال‌ها انتشار مجله، به دلیل اختلاف‌نظرهایی که در جمع وجود داشت، نیاز به تدوین مشارکت‌نامه‌ای احساس شد که نقش و وظیفه هر یک از شرکا و شیوه اداره مجله و آینده آن را روشن کند. در بهار سال ۱۳۸۶ این مشارکت‌نامه زیر نظر همکار عزیز و دوست مشترک‌مان، آقای جهانبخش نورایی که منتقد فیلم و در ضمن وکیل دادگستری و مشاور حقوقی است، تنظیم شد و شخص ایشان به عنوان حَکَم و داور مرضی‌الطرفین در این مشارکت‌نامه تعیین شدند. در یکی از مواد این مشارکت‌نامه آمده که با مرگ یکی از سه نفر، مشارکت منحل میشود و در ماده دیگری تصریح شده که چنانچه آقای مهرابی به هر دلیلی قصد ادامه کار مطبوعاتی نداشته باشد و بخواهد امتیاز مجله را به شخص دیگری واگذار کند، اولویت با دو شریک دیگر - یاری و گلمکانی - است.»
این بیانیه در ادامه آورده است: «در مجموع، با توجه به شناختی که از سابقه پنجاه‌ساله مطبوعاتی ما و پیشینه ماهنامه فیلم و روند انتشار آن و همچنین نقش و جایگاه هر یک از ما سه نفر در مطبوعات، سینما و کل جامعه فرهنگی وجود دارد، تصور نمی‌کردیم که با مرگ هر یک از ما تردیدی برای ادامه کار وجود داشته باشد، و حتی اگر قانون چیز دیگری بگوید می‌توان از تبصره‌ای استفاده کرد که حقوق افراد در موردی چنین روشن، رعایت شود. اما بعد معلوم شد قانون به این چیزها توجه ندارد و پس از مرگ مسعود مهرابی، با شتابی که وارثان به خرج دادند، امتیاز مجله به‌سرعت به فرزندش پویا مهرابی منتقل شد؛ هرچند که به نظر می‌رسد مقدمات این انتقال شاید پیش از مرگ مسعود مهرابی آغاز شده بود. با این حال، ما برخوردی منفی با این روند نکردیم و از این انتقال استقبال کردیم. اما از همان آغاز، وارث محترم که سنی کم‌تر از عمر مجله دارد، بدون تجربه و شناخت از دنیای سینما و مطبوعات و روال کار تقریباً چهل‌ساله مجله فیلم، قصد دخالت در مدیریت مجله را کرد و به توصیه‌های ما برای چند سال تجربه‌اندوزی و سپس گرفتن نقش موثر در مدیریت اعتنا نکرد. هر روز که به دفتر مجله می‌رفتیم، می‌دیدیم کارکنان دفتر، حکایت‌ها از برخورد نامتعارف او دارند. چند جلسه‌ای هم که برای توضیح و توجیه و رفع مشکل داشتیم، بی‌فایده بود.»
در بخش دیگری ذکر شده است: «تیر خلاص در اواخر تدارک انتشار شماره ۵۸۱ زده شد. همچنان که همه می‌دانند سال‌هاست در پایان هر دوره جشنواره فجر، از نویسندگان و منتقدان مجله برای انتخاب برگزیده‌های‌شان، نظرخواهی می‌کنیم. این نظرخواهی هم متکی به سابقه نویسندگان و شناخته بودن نام و نگاه‌شان برای خوانندگان است. آقای پویا مهرابی هم مایل به شرکت در این نظرخواهی بود. هر چه توضیح دادیم که این نظرخواهی همیشه از کسانی انجام میشود که سابقه‌ای در نقد و ادبیات سینمایی دارند و کسی شما را در این عرصه به یاد نمی‌آورد، بی‌فایده بود. گفتیم علاوه بر سنت جهانی این گونه نظرخواهی‌ها، در مجله فیلم هم نویسندگان پس از اینکه چند سال از نوشتن‌شان می‌گذشت مجاز به شرکت در این نظرخواهی‌ها می‌شدند و پدرت بیش از همه اصرار بر این قاعده و روال داشت. بی‌فایده بود و همچنان اصرار کرد، با این استدلال که: «من مدیر مسئولم.» و هر چه می‌گفتیم این نظرخواهی از منتقدان و نویسندگان است نه از مدیران مسئول، اصرار ادامه پیدا کرد. پس از سه روز کشمکش و تلاش نامبرده برای وارد کردن نظرهایش به فهرست برگزیدگان، و مقاومت ما، پویا مهرابی، در حضور تعدادی از همکاران در اتاق صفحه‌بندی فرمان به اخراج گلمکانی و یاری و شجری‌کهن دادم»!
حالا اما پویا مهرابی، فرزند زنده یاد مسعود مهرابی که امتیاز ماهنامه «فیلم» به او تعلق گرفته است، در گفت‌وگویی در این زمینه اظهار کرد: سال ۶۱ پدرم به همراه دوستانشان آقایان گلمکانی و یاری تصمیم گرفتند که مجله سینمایی راه بیاندازند. پدرم تا سال ۶۹ و برای ۸۹ شماره نخست ماهنامه به صورت تک‌شماره مجوز دریافت می‌کردند. در واقع بیش از ده درصد ماهنامه مجوزهای تک شماره داشته‌اند.
او با بیان اینکه «حیات و تداوم ماهنامه «فیلم» برای ما بسیار مهم است»، ادامه داد: تمام این فشارها و سختی‌هایی که پدرم برای انتشار ماهنامه در این سال‌ها تحمل کرد، از نظر روحی ایشان را تحت فشار قرار داده بود و حتی در سال آخر حیاتش نیز به بیماری سخت و مهلکی گرفتار شد. در این مدت آقایان گلمکانی و یاری با پدر اختلافی داشتند که بعضاً اهالی رسانه نیز در جریان بودند. این اختلاف‌ها بعد از فوت پدرم نیز ادامه داشت. پیش از فوت پدر اختلاف به حدی بالا می‌گیرد که آقایان گلمکانی و یاری تصمیم می‌گیرند درخواست مجوز برای یک رسانه جدید بدهند که این مجوز در سامانه رسانه کشور نیز به ثبت رسیده است. دو هفته بعد از فوت پدر، درخواست ایشان در سامان ثبت میشود و نشان از این دارد که این تصمیم چند هفته پیش از فوت پدرم گرفته شده و آنها از قبل پیگیر دریافت مجوز بودند.
پویا مهرابی خاطرنشان کرد: بعد از فوت پدر، دوستان به فکر این بودند که امتیاز ماهنامه «فیلم» به آنان منتقل شود اما طبق مشارکت‌نامه‌ای که میان این سه نفر امضا شده بود، در صورت فوت یکی از سه نفر، کلا این شراکت باطل شده و در آن نوشته شده است که تمام حقوق و امتیاز ماهنامه فیلم متعلق به مسعود مهرابی است و مستقلا می تواند از آن استفاده کند. هر سه نفر این مشارکت‌نامه را امضاء کرده‌اند، اما متاسفانه چند روز بعد از فوت پدر، این دوستان به شکل‌های مختلف اعلام کردند که امتیاز ماهنامه به ارث نمی‌رسد و متعلق به ما است.
او افزود: به هر صورت امتیاز ماهنامه «فیلم» به من منتقل و آن مشارکت‌نامه باطل شده بود. بعد از چهلم پدر در جلسه‌ای که داشتیم، قرار شد که ماهنامه بدون وقفه منتشر شود و با هم به تفاهم جدیدی برسیم تا تفاهم‌نامه‌ای جدیدی برای همکاری تنظیم شود؛ اما همزمان فشارها روی من بود که باید امتیاز مجله به آنها منتقل شود، چراکه باور داشتند چون سال‌ها در این مجله همکار پدرم بودند، باید امتیاز به آنها منتقل یا فروخته شود. این در حالی است که این موضوع برخلاف خواست پدرم بود.
مهرابی یادآور شد: از زمان فوت پدر ۶ ماه می‌گذرد و در این مدت ما کار را بدون وقفه انجام داده‌ایم، اما هر مقدار که به زمان دریافت مجوز نشریه جدید آقای گلمکانی نزدیک‌تر می‌شدیم، فشارها روی من نیز بیشتر می‌شد و احساس می‌کردم که عملاً از زمانی که مجوز مجله آقای گلمکانی صادر شود، مجله «فیلم» نیز به پایان راه خود نزدیک میشود. الان هم که مجوز آمده است، تصمیم من برای ادامه همکاری با این آقایان اصلا تاثیر ندارد.
او با تاکید بر اینکه تمایل به ادامه همکاری با گلمکانی و آقای یاری را دارد، گفت: حتی با آقای حسین انتظامی (رییس سازمان سینمایی) نیز صحبت و اعلام کردم که تصمیم به ادامه همکاری با این دو دوست را در مجله «فیلم» دارم و ایشان هم که نگران این موضوع بود، اعلام کرد که با آنها جلسه‌ای می‌گذارند تا در انتشار ماهنامه فیلم خللی وارد نشود.
مهرابی گفت: آقایان گلمکانی و یاری پیشکسوت هستند و با وجود تمام اختلافاتی که با پدرم داشتند، سال‌ها با هم همکاری کردند، اما الان مجله «فیلم» را رها کرده‌اند و می‌خواهند نشریه دیگری منتشر کنند. این‌گونه اعلام می‌کنند که اختلاف‌ها به یک باره پیش آمده است و این درحالی است که اگر اختلافی یک بار به وجود آمده، چطور آقای گلمکانی ۶ ماه پیش درخواست مجوز داده‌اند؟
مهرابی درباره آینده مجله «فیلم» نیز اظهار کرد: درِ ماهنامه «فیلم» به روی جوانان و علاقه‌مندان جوان و پرانرژی باز است. پدرم نیز همیشه تاکید داشت که ماهنامه فیلم باید از حضور جوانان و علاقه‌مندان استقبال کند تا این مسیر ادامه پیدا کند. ما هم سعی می‌کنیم راه پدر و دوستانشان را ادامه بدهیم. اما متاسفم قدیمی‌ترین ماهنامه سینمایی کشور به چنین شرایطی رسیده است.
پیش از این مصاحبه البته چنبن مواردی از سوی مهرابی مطرح شده بود که یاری به آن واکنش نشان داده بود و نوشته بود: «...نوشته شده که اینجانب و مسعود مهرابی بشدت دارای اختلاف بوده‌ایم و لابد پدر (مسعود مهرابی) از غصه این اختلاف‌ها دق کرده و مرحوم شده‌اند! حالا متوجه می‌شوم چرا آقا پویا چند روز بعد از مرگ پدر، از پستی که نشانه‌ای از رفاقت و همدلی در زمان حضور پدرشان در مجله بوده، ناراحت شد و با حالت تحکم اصرار به حذف داشتند! حالا متوجه می‌شوم چرا با کلنجار، اصرار داشتند عکس سه نفری ما و شعار «کشتی به راهش…» از روی جلد شماره ویژه حذف شود! حالا متوجه می‌شوم چرا روی سنگ قبر مسعود نوشته‌اند: «بنیانگذار مجله فیلم»...»
به هر حال به نظر می‌رسد که روزهای خوبی در انتظار محبوب‌ترین مجله سینمایی کشور نیست و اختلاف‌ها آتشی به جان نوستالوژیک‌ترین رسانه طرفداران سینما انداخته است و به نظر هم نمی‌رسد که که خیال خاموش شدن داشته باشد.
سایر اخبار این روزنامه
آیا محبوب‌ترین رسانه مکتوب سینمایی کشور به روزهای پایان نزدیک میشود؟
فصل سرد «مجله فیلم»
رضا دهکی
زندگی کوتاه خاطرات پس از مرگ
بانک مرکزی اعلام کرد
کاهش معاملات و افزایش ۹۷ درصدی قیمت مسکن
روحانی در جلسه ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا مطرح کرد
عید 1400 سخت تر از 1399
معاون حقوقی سازمان بورس مطرح کرد
ماجرای کانال آموزشی بورس شاطر نانوایی!
تاکید شمخانی به خروج آمریکا از عراق
عراق بدهی‌هایش به ایران را پرداخت می‌کند
ظریف در دیدار وزیر امور خارجه عراق:
حملات و اتفاقات در داخل عراق مشکوک است
«ابتکار» حواشی اخیر درخصوص نرخ دلار را بررسی کرد
ارز بازی دولت، از اتهام تا واقعیت
وزیر ارتباطات:
فیلتر تلگرام، رشد پیام‌رسان‌های داخلی را دچار وقفه کرد
سخنگوی کاخ سفید:
قصد کاهش تحریم‌های ایران را نداریم
معاون وزیر آموزش و پرورش:
تنش بین والدین و دانش‌آموزان بیشتر شده است
بن سلمان در مظان اتهام
گزارش آمریکا درباره قاتل خاشقچی، واقعی یا صوری!
بانک مرکزی اعلام کرد
کاهش معاملات و افزایش ۹۷ درصدی قیمت مسکن
