روزنامه ایران
1399/12/17
دو دهه برداشت بخش کشاورزی، تالاب‌های لرستان را کوچک کرد
زهرا کشوریخبرنگار
تالاب‌های لرستان آب رفته‌اند. واگذاری اراضی تالابی توسط منابع طبیعی و جهادکشاورزی استان به کشاورزان، خشک کردن تالاب‌ها برای کشت و زرع ، وسعت تالاب‌های کوهستانی را در دهه ۶۰ و ۷۰ به طرز چشمگیری کاهش داد. از تالاب ۹۱۳ هکتاری بیشه دالان بروجرد تنها ۸۰ هکتار تالاب آبی باقی مانده است. باقی تالاب زمین‌های کشاورزی و مجتمع‌های پرورش ماهی است. تالاب تنور در دورود از1000 هکتار به ۲۱۶ هکتار محدود شد. واگذاری اراضی تالابی و صدور سند از سوی جهاد کشاورزی و منابع طبیعی وسعت ۶۰۰ هکتاری تالاب گوری بلمک پلدختر را هم به ۵۰ تا ۱۱۴ هکتار تالاب رساند که این میزان هم با نوسان آبی روبه‌رو است.
تازه دهه ۸۰ بود که حفاظت از تالاب‌ها روی میز مسئولان محیط زیست آمد. لرستان با ۱۵تالاب مهم‌ترین استان دارای تالاب‌های کوهستانی است. پلدختر با تالاب‌های یازده گانه‌اش نام شهر تالابی لرستان را بر خود دارد. به گفته نبی‌الله قائد رحمتی، معاون فنی محیط زیست، لرستان آنقدر پول و اعتبار ندارد که بتوانند اراضی سند خورده به‌نام کشاورزان را از آنها بخرند. آن‌طور که قائدرحمتی به «ایران» می‌گوید: محیط زیستی‌های لرستان امیدوارند با اجرای طرح مدیریت زیست بوم بتوانند همکاری محلی و مردمی را برای احیای تالاب‌ها به دست بیاورند. مهم‌ترین سؤال این گزارش آن است که آیا این طرح می‌تواند به درآمدزایی منجر شود که کشاورزان لرستان، کشاورزی را کنار بگذارند و به سمت گردشگری، بومگردی و پرورش ماهی بروند؟ قائدرحمتی موفقیت این طرح را در گروی همکاری بین بخشی محیط زیست، میراث فرهنگی، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی امور عشایر، شیلات و...می‌داند.
لرستان دارای ۱۵ تالاب کوهستانی است. تالاب‌های یازده گانه پلدختر تالاب، تندر و گهر کوچک دورود، بیشه دالان بروجرد و خروسان ازنا. حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار سال پیش لایه‌های سنگی در یال شمالی طاقدیس کبیرکوه بر اثر لغزش زمین، رودخانه‌های سیمره و کشکان را مسدود کرد. حجم تقریبی ۳۵ کیلومتر مکعب از مصالح و رسوبات به هم ریخت وتالاب‌های ۱۱ گانه پلدختر‌زاده شدند.
قائدرحمتی می‌گوید: «متأسفانه جهاد کشاورزی در دهه ۶۰ و ۷۰، تالاب‌های لرستان را به زمین کشاورزی تبدیل و با ایجاد زهکش آب تالاب‌ها را تخلیه کرد. آن زمان محیط زیست نظارتی روی تالاب‌ها نداشت. اراضی هم به‌نام کشاورزان از سوی منابع طبیعی و جهاد کشاورزی سند خورد. حالا برای احیای آن باید زمین‌های کشاورزی از سوی محیط زیست خریداری شود اما دولت توان پرداخت این مبلغ را ندارد، بنابراین به سمت ایجاد طرح‌های مشارکتی با مردم رفتیم. مطالعات این طرح‌ها در تالاب‌های پلدختر و بیشه دالان بروجرد انجام گرفته است.» آن‌طور که قائدرحمتی می‌گوید: «محیط زیست لرستان در این طرح به‌دنبال معیشت جایگزین و تغییر اراضی کشاورزی است که بتواند درآمدی اندازه زمین‌های کشاورزی برای کشاورزان داشته باشد.»
وی به تالاب گوری بلمک پلدختر اشاره می‌کند و می‌گوید:« در کنار این تالاب، دو روستا قرار دارد که در این طرح، روستای هدف گردشگری شدند. مجوز سازمان میراث فرهنگی را برای ایجاد بومگردی و طرح‌های گردشگری در این دو روستا گرفتیم. همچنین به‌دنبال ایجاد پرورش ماهی از ماهیان بومی در روستاهای هدف هستیم.» او از گفت‌و‌گو با شیلات برای ایجاد این حوضچه‌ها خبر می‌دهد. تالاب‌های لرستان از سوی تغییر اقلیم و خشکسالی هم تهدید می‌شوند. قائدرحمتی می‌گوید: «اراضی کشاورزی در تالاب اراضی مطلوبی نیست و محصولات آن کشاورزان را راضی نمی‌کند.» او می‌گوید در کاهش بارندگی‌ها زمین محصولات خوبی نمی‌دهد و در بارندگی زیاد هم تخلیه آب زهکش‌ها اراضی کشاورزی را زیر آب می‌برد و اجازه نمی‌دهد سودی به کشاورزان برسد. این کارشناس امیدوار است با همکاری مردم این دو روستا و ایجاد طرح‌های گردشگری و شیلاتی درآمد قابل توجهی برای روستاییان به وجود بیاید.
لرستان ظرقیت بسیار زیادی در حوزه گردشگری و کشاورزی دارد. توریسم و گردشگری طبیعت می‌توانست به درآمدی کلان برای این استان کم برخوردار تبدیل شود. لرستان می‌توانست و می‌تواند مقصد گردشگران آبی باشد. کوهستان‌های سرسبز آن پتانسیل بالایی برای جذب توریسم طبیعت دارد. این استان صاحب بیشترین پل‌های تاریخی است که معماری آنها عظمت شگرفی را در چشم بیننده می‌نشاند. به لرستان پایتخت پل‌های تاریخی می‌گویند. اما این بستر هرگز بالفعل نشده و نتوانسته است گردشگران داخلی و خارجی را به این سمت بکشاند.حال این سؤال پیش می‌آید آیا محیط زیست برای تشویق کشاورزان و جایگزینی طرح‌های گردشگری به جای زراعت در تالاب‌ها می‌تواند نتیجه‌بخش باشد؟
قائدرحمتی می‌گوید: «تالاب گوری بلمک پلدختر و تالاب بیشه دالان بروجرد در نزدیکی شهر هستند و کمتر از ۱۰ کیلومتر با این دو شهر فاصله دارند.جاده ایلام -خوزستان از نزدیکی گوری بلمک عبورمی کند.» او امیدوار است این طرح بتواند گردشگران و مسافران عبوری از لرستان به سمت ایلام و خوزستان را جذب تالاب گوری بلمک کند.
لرستان در مسیر تهران به جنوب قرار دارد و با برنامه‌ریزی می‌توان گردشگران عبوری این مسیر را به شب‌مانی در استان جذب کرد. لرستان تاکنون در زمینه جذب این گردشگران موفقیت چشمگیری نداشته است.
حقابه تالاب‌های لرستان پرداخت شود
قائدرحمتی وضعیت تالاب‌های لرستان را اورژانسی می‌داند و اعتقاد دارد که وزارت نیرو و آب منطقه‌ای هر چه زودتر باید حقابه زیستی آنها را پرداخت کنند. او می‌گوید با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی‌ها حتی اگر در تالاب‌ها کشاورزی نشود باز هم پرداخت حقابه‌ها ضروری است.
محیط زیست لرستان از وزارت نیرو و آب منطقه ای خواسته است تا حقابه تالاب بیشه دالان بروجرد را از رودخانه گل رود و چشمه‌های بالا تأمین کند. او یکی از علل خشک شدن تالاب‌ها را کشت غیرمجاز برنج در بالادست تالاب‌ها می‌داند. معاون فنی محیط زیست لرستان یکی دیگر از راهکارهای حفظ تالاب‌های کوچک شده لرستان را جلوگیری از افزایش باغ‌ها و اراضی کشاورزی دیمی به آبی در بالادست تالاب‌ها می‌داند.
او درباره همکاری مردم و مشارکت محلی هم می‌گوید مردم روستاهای اطراف تالاب گوری بلمک موافق مدیریت زیستی محیط زیست‌اند اما در اطراف تالاب بیشه دالان بروجرد مردم به دو دسته مخالف و موافق تقسیم می‌شوند. او همچنین خواستار برداشتن زهکش‌ها توسط جهاد کشاورزی از تالاب‌ها است. چرای بی‌رویه یکی دیگر از مشکلاتی است که تالاب‌های لرستان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.قائدرحمتی در نهایت می‌گوید:« با توجه به صدور سند تالاب‌ها از سوی جهاد کشاورزی به‌نام کشاورزان، بدون همکاری و مشارکت محلی‌ها احیای تالاب‌های لرستان شدنی نیست.»
سایر اخبار این روزنامه
# من - ماسک - می‌زنم
مردم در ایام عید برای حفظ سلامتی از سفر صرف‌نظر کنند
شروع شیرینِ فرهاد
مختصات افزایش حقوق کارمندان
بدون درست کردن بابک زنجانی‌ها و هدر دادن یک دلار، نفت هم فروختیم
دیدار پاپ و آیت الله سیستانی
من از آدم‌ها می‌ترسم
جامعه به قهر و انفعال روی خوش نشان نمی دهد
هنوز باور ندارم این دوره نوبت اصولگرایان است
بچه‌هایی که زود پدر می‌شوند
هوش مصنوعی به تصاویر قدیمی جان می دهد
دو دهه برداشت بخش کشاورزی، تالاب‌های لرستان را کوچک کرد
دیدار پاپ با آیت‌الله پیروزی تشیع و مسیحیت
فرصت‌هایی که با یک تصمیم از بین می‌رود
