روزنامه شرق
1399/12/26
نوروزی متفاوت در آستانه قرن جدید
نوروزی متفاوت در آستانه قرن جدید احمد محیط‌طباطبایی نوروز امسال دارای شرایطی بسیار متفاوت با نوروزهایی است که در سال‌های اخیر برگزار می‌کردیم. نوروزی که در آغاز قرن پانزدهم هجری قرار گرفته است. نوروزی که نشان‌دهنده پایان قرن قبلی و آغاز قرن جدید است. این نوروز شرایط خاص خود را نیز به دنبال آورده است. به عبارت دیگر باید توجه کرد که جشن نوروز صاحب چه ویژگی‌های اصلی و مهمی است. می‌توان نوروز را در سه بخش متفاوت مورد دقت نظر قرار داد. نخست آنکه نوروز جشنی است که جشن صلح با طبیعت و همزیستی نیاکان ما با طبیعت بوده است. به عبارت دیگر در نوروز به نوعی طبیعت جشن می‌گیرد. برای همین یادآور گذشته‌ای است که همزیستی بسیار مسالمت‌آمیز و همراهی با طبیعت داشته‌ایم که تا امروز هم ادامه پیدا کرده است؛ برای همین، نوروز از این دیدگاه باید مورد توجه و دقت نظر باشد. از سوی دیگر نوروز جشن تنوع فرهنگی است. در نوروز سفره‌ای گسترده میشود که همه اقوام و گروه‌های مختلف پیرامون آن قرار می‌گیرند. شاید از این نظر نوروز با تمام اعیاد دیگر تفاوت دارد. به عبارتی نوروز مانند سایر اعیاد و جشن‌های آغاز سال نو در فرهنگ‌های دیگر نیست که بر مبنای فضای مشترک یا اصولی واحد برگزار میشود. بلکه هر کس و هر فردی در اقصا نقاط کشور، بر اساس طبیعت و فرهنگ متفاوتی که دارد به‌طور ویژه و خاص این جشن را برگزار می‌کند و در کنار سفره نوروز قرار می‌گیرد. برای همین در این سفره قرآن کریم که مهم‌ترین کتاب مسلمین است، قرار می‌گیرد اما پیروان ادیان دیگر نیز هر کدام برای گرامیداشت آن از کتب مذهبی خود استفاده میکنند. همین مسئله است که ویژگی خاص نوروز را رقم می‌زند. در جایی سفره هفت‌سین برپا میشود و در جای دیگری سفره هفت‌سین وجود ندارد. در یک نقطه از ایران بر اساس فرهنگ عشایری مأکولات نوروز تهیه میشود و در نقطه دیگر مبتنی بر فرهنگ روستایی و شهری این اتفاق رخ می‌دهد. به هر ترتیب این هم یکی از ویژگی‌های نوروز است که نوروز عید تنوع فرهنگی و عید ارتباط افراد با یکدیگر است که آن را مبنای صلح و همزیستی قرار می‌دهد. وجه دیگر نوروز ارتباط ما با نیاکان است. به عبارتی نوروز یکی از اعیادی است که جزء آیین‌های مردگان نیز به حساب می‌آید. در نوروز توجه به درگذشتگان بسیار اهمیت دارد. همچنان که برای همگان آشناست مردم در آخرین پنجشنبه سال به سر خاک مردگان می‌روند و دعا می‌خوانند و در لحظه سال تحویل هم تلاش میکنند رفتارهایی را انجام دهند که به لحاظ ذهنی این ارتباط را برای ما تفسیر می‌کند. روشن‌گذاشتن اجاق یا قراردادن شیر روی اجاق روشن که قرار است با ارسال پیامی شبیه به اینکه زندگی در این خانه در جریان است، ارواح درگذشتگان را خوشحال کند، بخشی از این آیین‌هاست. همچنین می‌دانیم که جشن‌های نوروز با 19 فروردین و عید فروردینگان یا جشن مردگان پایان می‌یابد. در کنار این سه وجه که به نوعی عظمت نوروز را به چشم ما می‌آورد، ما با مسئله اپیدمی کرونا هم مواجه هستیم. همه‌گیری کرونا شاید این ایده را به ذهن‌ها بیاورد که امسال نوروز را نباید جشن بگیریم. چراکه به دلیل درگذشت تعداد زیادی از هموطنان‌مان باید در شرایط متفاوت‌تری با نوروز روبه‌رو شویم. اما جالب توجه است که در یک قرن قبل و در زمان جنگ جهانی اول که در پایان قرن 13 هجری اتفاق افتاد، کشور ما تقریبا در شرایط مشابهی با آنچه اکنون با آن روبه‌روست، قرار داشت....به این معنی که قحطی ناشی از جنگ که به قحطی بزرگ مشهور بود و در کنار آن اپیدمی‌هایی مانند وبا و کووید یک یا آنفلوانزای اسپانیایی باعث شد که صدمات بسیار زیادی به سرزمین ایران وارد شود و تعداد زیادی از هموطنان‌مان از دنیا رفتند. چنان‌که در خانواده ما مادربزرگ و عمه من به دلیل ابتلا به این بیماری جان باختند و در بسیاری از نقاط ایران هم هموطنان از آثار سوء این بیماری در امان نماندند. اما پایان قرن 13 و آغاز قرن 14 در سال 1300 با برپایی جشن نوروز همراه بود. با امید به آینده‌ای بهتر و شروع قرنی جدید و تسلط‌یافتن بر شرایط جدید که کشور را در بر گرفته بود. جشن نوروز در آن شرایط با دانستن این موضوع همراه بود که آمدن عید نشانه آغاز زندگی مجدد است. بنابراین در آن شرایط نه‌تنها جشن نوروز در همه خانه‌ها و خانواده‌ها برگزار شد که در ابعادی ملی هم گرامی داشته شد. طبیعتا در روزگار کنونی شرایط اپیدمی موجب میشود که از تجمع‌ها به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی پرهیز شود. اما اگرچه قرار نیست یک جشن بزرگ و واحد داشته باشیم اما می‌توانیم در هر خانه با برپایی سفره‌های نوروز جشن‌های کوچکی برگزار کنیم که در کنار هم و در یک گستره جغرافیایی بزرگ تبدیل به یک جشن بزرگ شود. همه آنهایی که در جهان نوروز قرار می‌گیرند، می‌توانند امسال با برگزاری جشن نوروز در واحدهای کوچک خانواده با کنار هم بودن خود به نوعی بیعت با گذشته و همچنین فرهنگ تاریخی ایران را به نمایش بگذارند. در عین حال که این جشن نشانی از صلح و همزیستی هم هست. به این ترتیب و با وجود شرایطی خاص با امید به قرنی بهتر و سالی بهتر لحظه تحویل سال را جشن بگیرند.
سایر اخبار این روزنامه
ط‌عاقبت طبری
برجام کهنه قابل احیا نیست
پاسخ روابط‌عمومی مجلس به گزارش «شرق»
سردار سلیمانی در فروش نفت به دولت کمک می‌کرد
انتخاب بین بد و بدتر را توصیه نمی‌کنم
حذف قالیباف از لیست پایداری
با عربستان چه کنیم؟
محسن هاشمی نامزد نهایی کارگزاران است
ایده روشنفکرانه در سرپل ذهاب
نوروزی متفاوت در آستانه قرن جدید
یک پاپ، یک تمبر و جایی که کردها هستند
تعیین مزد کارگری‌توافقی بدون بازنده
