امدادرسانی در نقطه صفر
از پانزدهم اسفندماه پارسال بود که طرح غربالگری مسافران ورودی در مرزهای کشور در دستور کار جمعیت هلال‌احمر قرار گرفت. امدادگران جمعیت هلال‌احمر منطقه جلفا و پایگاه هلال‌احمر شهدای «مارازاد» درنگ نکردند و به سمت پایگاه «نوردوز» راهی شدند؛ پایگاهی در نقطه صفری مرز ایران و ارمنستان. «اسماعیل زمانپور» مسئول طرح غربالگری مبادی ورودی و خروجی مرزها در جلفا می‌گوید: «با اجرای طرح غربالگری مبادی ورودی مرزها 11نفر از داوطلبان جلفا به صورت شیفتی در طول 24ساعت شبانه‌روز مشغول تب‌سنجی و بررسی نتایج تست‌های PCR، 2هزار و 867 مسافر ورودی طی یک‌ماه مأموریت بودند.»
داوطلبان هلال‌احمر مستقر در پایگاه نوردوز علاوه بر مسافران ورودی، سلامت مسافران خروجی را نیز مورد سنجش قرار می‌دادند: «خوشبختانه در طول یک‌ماه فعالیت ما، موردی برای قرنطینه شناسایی نشد اما بودند افرادی که به علت تمام‌شدن مهلت تست PCR برای اخذ تست جدید به مراکز درمانی و بهداشتی مورد تأیید معرفی شدند.»
مسئولیت سنگین داوطلبان
اسماعیل سال سوم دبیرستان بود که طی برگزاری یک مانور زلزله از سوی جمعیت هلال‌احمر شهرستان جلفا با فعالیت‌های امدادی آشنا شد: «از سال 1383 به صورت داوطلبانه فعالیت‌های خود را در جمعیت هلال‌احمر آغاز کردم و تا به امروز در مأموریت‌های زیادی شرکت داشتم؛ از زلزله دلخراش شهرستان ورزقان گرفته تا عملیات‌های امدادونجات جاده‌ای و کوهستان.»
اصالتش به روستای بیشک می‌رسد. هم با مناطق جنگلی آشناست، هم با مناطق کوهستانی و مرزی جلفا: «ما امروز به همراه دوستان امدادگر دیگر در پایگاه جاده‌ای مارازاد فعالیت داریم. اعضای پایگاه ما همگی در ایام نوروز در پایگاه مرزی نوردوز فعال بودند اما این فعالیت باعث نشد تا بچه‌ها از انجام مأموریت‌های خود در بخش حوادث جاده‌ای و کوهستانی منطقه غافل شوند.»
او با اشاره به موقعیت کوهستانی، جاده‌های صعب‌العبور و عبور رود ارس از کنار منطقه آنها می‌گوید: «این شرایط باعث شده تا امدادگران جلفا در بخش‌های مختلف مأموریتی فعال باشند. این درحالی است که هم‌اکنون تنها یک پایگاه شهدای مارازاد در منطقه فعال است.»
به گفته او، شهرستان جلفا یک شهرستان طولی است و ظرفیت فعالیت 4 پایگاه امداد جاده‌ای را در طول محورهای مواصلاتی خود داراست اما نبودِ این پایگاه‌ها باعث شده تا حجم زیادی از کار امروز برعهده داوطلبان فعال باشد: «در طول یک‌سال گذشته نیروهای امدادی پایگاه جلفا 108 مأموریت موفقیت‌آمیز شامل 85 مورد تصادفات جاده‌ای، 12 مورد حادثه کوهستانی و سقوط از ارتفاعات، 3 مورد سیلاب، 6 مورد سقوط به رود ارس و 2 مورد شهری انجام دادند.»
پایگاهی در کورترین نقطه
«فرید غلامی» یکی دیگر از امدادگران فعال در پایگاه مارازاد است. او هم همانند دیگر دوستان خود در ایام نوروز در مرزها وظیفه کنترل سلامت مسافران را داشته است. فرید از موقعیت پایگاهی می‌گوید که سال‌های سال است همراه دیگر دوستانش در آن فعال است: «پایگاه ما در 25کیلومتری محور جلفا به سمت سیه‌رود است. ساختمان اصلی پایگاه هلال‌احمر مارازاد هنوز تکمیل نشده و ما در ساختمان استیجاری شبکه بهداشت مستقر هستیم. حضور امدادگران در این پایگاه به جهت موقعیت جغرافیایی و حوادث زیادی که در این منطقه رخ می‌دهد، بسیار ضروری است. در این محور عمدتا خودروهای ترانزیتی ترد می‌کنند و همین مسأله باعث شده تا ما همواره شاهد وقوع تصادفات دلخراش در جاده‌ها یا سقوط خودروها به رود ارس باشیم.»
پایگاه در نقطه‌ای واقع شده که نه موبایل‌هایشان آنتن می‌دهد، نه خط‌های ثابت تلفن مرتب کار می‌کنند: «خیلی اوقات مجبوریم با بی‌سیم‌های پاسگاهی که در نزدیکی‌مان است یا بی‌سیم‌های خودمان در جریان حوادث قرار بگیریم.»
یکی از خاطره‌های تلخش هم برمی‌گردد به یک تصادف جاده‌ای و فوت یک نوزاد: «آن روز هوا مه‌آلود بود. خبر رسید تصادفی بین یک دستگاه پژو و یک دستگاه اتوبوس رخ داده. به محض رسیدن به محل حادثه، یکی از مسافران اتوبوس نوزادی را در آغوش‌مان گذاشت و گفت سریع این نوزاد را به بیمارستان برسانید. مادرش همراهی‌مان کرد. تا به بیمارستان برسیم، نوزاد را احیا کردیم اما ضربه شدید وارده به سرش جان او را گرفت. هیچ‌وقت چهره این نوزاد را فراموش نمی‌کنم.»
به معنای واقعی کلمه بچه هلال‌احمر است؛ از همان کودکی به جای بازی در زمین فوتبال و کوه و در و دشت در ساختمان هلال‌احمر بزرگ شده است: «پدرم یک هلال‌احمری بود. به خاطر همین من هم تمام وقتم را در این مجموعه سپری کردم و با تمامی مسئائل و مشکلاتش آشنا شدم. عاشق کارم هستم و با وجود همه سختی‌ها عقب نمی‌نشینم. در ایام تعطیلات نوروز همه ما در شیفت بودیم، اما بچه‌ها با عشق کار کردند.»
نجات 4 کوهنورد در نوروز
تمام مأموریت‌هایشان در عید به تب‌سنجی مسافران ورودی مرزها خلاصه نمی‌شد: «یکی از سخت‌ترین مأموریت‌های ما در نوروز امسال نجات 4 فرد گرفتارشده در کوهستان «کمتال» بود که حدود 12ساعت طول کشید و توانستیم همه 4نفر را صحیح و سالم به پایین منتقل کنیم. این کوهستان راه‌های دسترسی زیادی دارد، یکی از مسیرهایش شفلیق است که در واقع از مسیر رود ارس افراد وارد کوهستان می‌شوند. این کوه یکی از کوه‌های وحشی منطقه است با صخره‌های تیز و صعب‌العبور. وقتی اعلام کمک کردند، می‌خواستیم از این مسیر برویم اما بعد متوجه شدیم آنها در مسیر دیگری قرار دارند. به خاطر همین مسیر سیلاب را انتخاب کردیم؛ مسیری سخت و دشوار که حدودا دوساعت‌ونیم طول کشید.»
وقتی به کوهنوردان گرفتار می‌رسند، متوجه می‌شوند آنها دو روز است آب و غذا ندارند: «بعد از رساندن آب و غذا به آنها یکی از اعضای تیمشان که مصدوم بود را بانداژ و با کمک بسکت به پایین کوه منتقل کردیم. مسیر برگشت به خاطر وجود این مصدومان با سختی بیشتری طی شد.»
30 امدادگر داوطلب در جلفا
«جلفا» شهر کوچکی است اما موقعیت ویژه آن باعث شده تا حضور امدادگران داوطلب در آن نقش مهم و اساسی در نجات جان انسان‌ها داشته باشد. خلیل فرخنده، رئیس جمعیت هلال‌احمر جلفا در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «پایگاه نوردوز جلفا در مرز ارمنستان امسال کار غربالگری مسافران ورودی را عهده‌دار بود. این پایگاه در پایانه مسافربری زمینی نوردوز فعال بود و 65کیلومتر هم با شهر فاصله داشت. هر روز دونفر از امدادگران جلفا به صورت 24ساعته در این پایگاه حاضر بودند.»
فرخنده از وضع محورهای ترانزیتی غیراستاندارد جلفا برایمان می‌گوید؛ از تصادفات زنجیره‌ای و بزرگی که گاه کار امدادرسانی را سخت و حساس می‌کنند: «ما نیازمند پایگاه‌های امداد جاده‌ای بیشتری هستیم. تا چندی پیش دو پایگاه ثابت و موقت فعال داشتیم اما پایگاه موقت متأسفانه تعطیل شد و مجبوریم با وجود نیرو فعلا در یک پایگاه به امدادرسانی بپردازیم.»
