روزنامه آفتاب یزد
1400/01/17
آثار مخرب صنعت شیشه بر پیکره محیط زیست
نرجس السادات موسویان- شیشه، محصولی است که کاربرد فراوانی در تمامی جنبه‌های زندگی روزمره و صنعتی انسان دارد در نتیجه اهمیت اقتصادی آن بسیار زیاد می‌باشد. در فرایند تولید شیشه آلودگی‌های فراوانی در محیط زیست منتشر می‌گردد که در این بین آلودگی هوا دارای اهمیت ویژه‌ای است. آلودگی هوای ناشی از تولید محصولات شیشه‌ای تخت می‌تواند جوامع را تا صدها مایل دورتر تحت تاثیر قرار دهد. ماهیت آلاینده‌های تولیدی بسته به نوع مواد اولیه و تکنولوژی مورد استفاده در تولید متفاوت می‌باشد.مواد اولیه اصلی که در صنعت شیشه استفاده میشود شامل سیلیکا، سودا، آهک، دولومیت و فلدسپار می‌باشد. بعلاوه از ضایعات شیشه نیز می‌توان به جهت بازیافت آن‌ها و صرفه جویی
در مصرف سوخت و بازگشت به چرخه تولید استفاده
نمود. برای تولید شیشه‌های ویژه و تخصصی ترکیباتی چون اکسید سرب، پتاس، اکسید روی و سایر اکسیدهای فلزی نیز افزوده میشود.تری اکسید آرسنیک، اکسید آنتیموان، نیترات‌ها و سولفات‌ها به عنوان عوامل پالایش استفاده می‌شوند. اکسیدهای فلزی و سولفیدها نیز به عنوان رنگساز یا رنگ بر مورد استفاده قرار می‌گیرند. روشهای اصلی تولید شیشه شامل فرآیند شیشه شناور که ورقه‌های شیشه‌ای را تولید می‌کند و دمش شیشه‌ای است که بطری‌ها و ظروف دیگر را تولید می‌کند. در کارخانه شیشه اردکان از فرآیند فلوت (تکنیکی از شیشه شناور) برای تولید شیشه
استفاده میشود.
در کل می‌توان گفت آلاینده‌های هوای این صنعت عمدتا شامل ذرات گرد و غبار حاوی سیلیس، بعضا نوع خالص سلیس یا همان کوارتز، … ناشی از مراحل دریافت و آماده‌سازی مواد اولیه، سرب و آرسنیک ناشی از تبخیر و تبلور مجدد مواد در مذاب، گازهایی چون CO2, CO, NOx, SO2, HF, HC- ناشی از مرحله ذوب در کوره و فلزات سنگین ناشی از مرحله شکل دادن مانند سرب، آرسنیک و برم تولید می‌شوند.
این آلاینده‌ها می‌توانند بیماری‌های مختلفی را سبب شوند. سیلیس باعث بیماری سلیکوزیس میشود. آلفا کوارتز خطرناک‌تر از سیلیس متبلور سفید هشت ضلعی است. فیبروز ریه ناشی از در معرض قرار گرفتن سیلیس بی‌شکل گزارش شده است ولی احتمالا بدلیل وجود کریستالهای کوارتز آلفا در داخل کره‌های بی‌شکل باشد. مسمومیت با سرب ممکن است هنگام مخلوط کردن مواد خام حاوی سرب قرمز یا مونو کسید سرب و پرکردن بعدی آن در ظرف یا کوره اتفاق بیفتد. بعضی از شیشه‌هایی که دارای سرب هستند تا حدودی در آب حل می‌شوند که سبب آلودگی می‌گردند. این آلودگی بخصوص در هنگامی که شیشه ترک بر می‌دارد و یا شکسته میشود و گرد بسیار ریزی ایجاد میشود، باید تحت کنترل قرار گیرد. در کودکان سرب می‌تواند سبب آسیب به مغز و سیستم عصبی شود. اختلالات رفتاری و یادگیری ایجاد نماید. کندی رشد را به همراه دارد. همچنین در بالغین غلظت بالای سرب منجر به مشکلات تولیدمثلی، فشار خون بالا، ناراحتی‌های گوارشی، اختلال حافظه و تمرکز، دردهای ماهیچه‌ای و مفصلی شود. بسته به تکنولوژی مورد استفاده میزان انتشار هر کدام از آلاینده‌های متفاوت خواهد بود. بنابر گزارش آژانس محیط زیست اروپا سال ۲۰۱۹ (EMEP/EEA air pollutanemissio- inventory guidebook ۲۰۱۹) میانگین مقادیر انتشار آلاینده‌ها به ازای هر تن تولید بدین قرار است: ذرات کل یک کارخانه تولید شیشه حدود ۳/۰-۱/۰ کیلوگرم، ذرات کوچکتر از ۱۰ میکرون (PM10.۲۷/۰ کیلوگرم، ذرات کوچکتر از ۵/۲ میکرون (PM2.5) ۲۴/۰ کیلوگرم، انتشارات سرب حدود ۱۷/۰ کیلوگرم، کادمیم ۱۳/۰ گرم، جیوه ۰۰۳/۰ گرم، آرسنیک ۱۹/۰ گرم، کروم ۲۳/۰ گرم و مس ۰۰۷/۰ گرم، نیکل ۴۹/۰ گرم، سلنیوم ۸/۰ گرم و روی ۳۷/۰ گرم. حال در نظر بگیرید کارخانه‌ای چون شیشه اردکان با خط تولید فلوت به ظرفیت ۹۰۰ تن در روز چه مقدار آلاینده را می‌تواند وارد هوا نماید! چه مقدار مهمان ریه‌های ساکنین منطقه می‌باشد! آیا منطقه خشک و کم بارانی نظیر اردکان ظرفیت پذیرش این آلاینده‌ها را دارد؟ به درستی چه کسانی این گونه طرح‌ها را ارزیابی می‌کنند؟ چه افراد و ارگان‌هایی مجوزهای احداث چنین صنایعی را در این مناطق صادر می‌کنند؟ رشد اقتصادی به شرط رعایت موازین زیست محیطی، توسعه‌ای پایدار و اقتصادی سبز را به دنبال خواهد داشت. زمانیکه تمامی ابعاد مرتبط با فرآیندهای توسعه از قبیل توان اکولوژیک منطقه، اثرات سینرژیک آلایندهای تولیدی، پارامترهای اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی چون مهاجر پذیری، آموزش، بهداشت و درمان، فرهنگ بومی منطقه و… بطور دقیق و علمی بررسی نشود، چیزی جز آثار مخرب و پیامدهای منفی رخنمون نخواهد شد.
در نهایت با توجه به انتشار هر کدام از آلاینده‌ها در مراحل مختلف تهیه شیشه، راهکارهای متفاوتی جهت کنترل این آلاینده‌ها پیشنهاد شده است. بعنوان مثال می‌توان برای کاهش انتشار ذرات گرد و غبار از انواع فیلترهای پارچه‌ای و فابریک، هودهای موضعی، مخلوط کردن و انتقال اتوماتیک با روشهای بسته استفاده نمود. گازهای خروجی از دودکش کوره که دارای ترکیبات سمی مانند HF می‌باشند را می‌توان با نصب کلاهک الکتریکی یا فیلتر رسوب‌دهنده الکتروستاتیکی تصفیه نمود. همچنین با استفاده از سوخت‌هایی که درصد گوگرد و نیتروژن کمتری دارند، یا جایگزینی آن با الکتریسیته مشکلات ناشی از سوخت را برطرف نمود.
سایر اخبار این روزنامه
در کوتاه‌مدت و میان‌مدت منتظر تحول در بورس نباشید
املا و جغرافیای ضعیف نماینده مجلس!
گفتگوی آفتاب یزد با میرجوادمیرگلوی بیات -کارشناس- درباره مواضع منطقه‌ای عمانِ بعد از سلطان قابوس
رشد آسانسوری کرونا در ایران!
وقتی متهم، شاکی میشود!
عوامل تغییر لحن آمریکا
برخی رفتارهای دولت اصلاحات باعث پیروزی احمدی نژاد شد
حرف نمی‌زنیم عمل می‌کنیم
در واکسیناسیون نه اولویت ژن خوب داریم نه آقازاده
با اجازه دلواپسان!
چالش اجتماعی سوداگران انگیزه
دلایل روانی افراط در عمل‌های زیبایی
آثار مخرب صنعت شیشه بر پیکره محیط زیست
کودکان مهاجر و زخمی که دوباره سر باز کرد!
دغدغه‌های ارزشمند
