گندم و نان؛ نیازمند نگاه ویژه

عطاالله هاشمی‪-‬ جایگاه کشاورزی در شرایط کنونی جهان و کشور بسیار ویژه است و توجه‌ها بیش از پیش به سمت این بخش جلب شده است. شاغلان بخش کشاورزی افرادی هستند که همواره منافع ملی را بر منافع شخصی ترجیح دادند به طوری که سال‌های زیادی در تولید متضرر شدند، اما از آن دست نکشیدند. ضمن اینکه شاهد بودیم در سال‌های تحریم، تراز تجاری تمام بخش‌های اقتصادی منفی شد و تراز مثبت بخش کشاورزی به جبران این مسئله کمک کرد. بنابراین دولت باید نگاه ویژه‌ای به این بخش داشته باشد. البته ما از نظر حقوقی هیچ مشکلی نداریم و همواره قوانین و مصوبه‌های خوبی در این زمینه به تصویب رسیده اما همیشه در اجرا باز مانده‌ایم یا دچار انحراف شده‌ایم.
این در حالی است که باید توجه کرد دولت در واقع یارانه‌ای برای این منظور پرداخت نمی‌کند، اگر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها به درستی انجام می‌شد، این مسئله درست بود، اما در حال حاضر یارانه نه به مصرف‌کننده می‌رسد و نه به تولیدکننده و هر دو طرف متضررند.
برخی عنوان می‌کنند که دولت به تولیدکننده یارانه می‌دهد. قبلاً تولیدکننده سم مورد نیاز خود را از شرکت آلمانی «بایر» خریداری می‌کرد، اما الان باید ۱۰ برابر پول آن را بدهد و یک سم چینی یا هندی بخرد که کارایی و کیفیت لازم را ندارد و دولت هم اسم این را گذاشته یارانه! حمایت‌های زیربنایی نیز به صورت مقطعی است و بنابراین سیاست خرید تضمینی اثرگذاری لازم را ندارد که اگر داشت کشاورزان هر سال به آن معترض نبودند.
در واقع ما خودمان را فریب می‌دهیم. وقتی می‌گوئیم واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد شده، تفاوتی بین ارز ۴۲۰۰ تومانی با باقی ارزها نیست، در واقع قیمت واقعی این ارز نیز همان ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان است، اما عده‌ای به نفع واردات به آن انگ ۴۲۰۰ تومانی می‌زنند تا بتوانند آن را از کشور خارج کنند و واردات انجام دهند.برخی هنگام تعیین قیمت خرید تضمینی گندم، محدودیت منابع مالی را مطرح می‌کنند، مگر دولت می‌خواهد به کشاورزان پول بلاعوض بدهد؟ چرا برای واردات گندم و هزینه 2 برابری از خارج، محدودیت منابع مالی وجود ندارد، اما تا به تولیدکنندگان داخل می‌رسد این بحث را مطرح می‌کند ضمن اینکه دولت می‌تواند پول گندمکاران داخلی را با چندین ماه تاخیر پرداخت کند، اما زمانی که می‌خواهد گندم را از خارج بخرد تا هزینه آن را به طور کامل پرداخت نکند، نمی‌تواند آن را وارد کشور کند.


اگرچه امسال وزارت جهاد کشاورزی در حوزه تعیین قیمت برخلاف گذشته نظرات تشکل‌ها را جویا شده و به آن اهمیت داده است و قیمت ۴۶۰۰ تومانی که از سوی این وزارتخانه پیشنهاد شد، با نرخ ارز نیمایی آن زمان که ۱۶ هزار و ۹۰۰ تومان بود، یک سود حداقل را برای کشاورزان داشت.
اما دولت در حالی پز یارانه نان را می‌دهد که از جیب کشاورزان این یارانه را برمی‌دارد و به مصرف‌کننده می‌دهد و اگر ۱۲ هزار میلیاردتومانی که امسال صرف واردات گندم کرده در بخش زیرساخت‌های تولید داخل سرمایه‌گذاری می‌کرد، اتفاقات بسیار قابل توجهی در این حوزه رخ می‌داد. کما اینکه امسال قیمت کود و سموم شیمیایی افزایش زیادی داشته و ۲۰ درصد مصرف‌کنندگان این نهاده‌ها قادر به استفاده از آن نخواهند بود.
پیشنهاد به دولت این است که گندم داخلی را ۲۰ درصد کمتر از قیمت جهانی گندم خریداری کند. چرا که در شرایط فعلی به دلیل شیوع کرونا در جهان و اقدام دولت‌ها برای ذخیره کردن غلات حتی اگر ارز هم داشته باشیم، نمی‌توانیم واردات انجام دهیم.
کشاورزان امروز از دولت برای حمایت از این قشر، به شدت ناامید شده‌اند و از سال گذشته، کشت قراردادی را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند و در این راستا با کارخانجات ماکارونی‌سازی در حوزه کشت گندم دوروم قرارداد امضا کرده‌اند که بر این اساس این کارخانجات گندم دوروم را ۱۰ درصد بیشتر از نرخ خرید تضمینی می‌خرند و ظرف ۴۸ ساعت پول آن را پرداخت می‌کنند. با جمیع این جهات، دولت باید در زمینه سیاست‌گذاری برای گندم و نان به عنوان قوت مهم مردم تدبیری اساسی اتخاذ کند و در سخت‌ترین شرایط هم کنار کشاورزان باشد تا مرزهای امنیت غذایی کشور در معرض تهدید خشکسالی یا سایر مخاطرات اقتصادی قرار نگیرد.