روزنامه شرق
1400/02/01
هر روز روز زمین پاک است
هر روز روز زمین پاک است زهرا صدر‌اعظم‌نوری-عضو شورای شهر تهران هر انسانی در درون فکر خود علاقه‌مند است که نسل‌های آینده از او به نیکی یاد کنند و به‌نوعی به او افتخار کنند، اما واقعیت چیز دیگری است، ردپای ما بر محیط زیست تاکنون بیش از سهمی است که در این کره خاکی در حقیقت به ما انسان‌ها تعلق داشته است. میراثی که ما برای آیندگان بر جای خواهیم گذاشت گرمایش کره زمین، خشک‌سالی، قحطی منابع غذایی سالم، ریزگرد‌ها، آلودگی هوا و تنها فهرست نام گیاهان و جانوران منقرض‌شده هستند. استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی، تولید زباله، مصرف‌گرایی، سوخت نامناسب و انتشار گازهای گلخانه‌ای، خشک‌کردن تالاب‌ها، تخلیه فاضلاب و زباله به منابع آب سطحی و زیرزمینی، تبدیل‌کردن اراضی جنگلی و ساحلی به برج و ویلا، تغییر کاربری اراضی بدون درنظرگرفتن توان اکولوژیکی سرزمین، استفاده از مصالح ساختمانی و پوششی ناسازگار با اقلیم در شهرها و بسیاری فعالیت‌های مخرب دیگر عامل این مشکلات امروز ما هستند. درحالی‌که اکتشافات سازمان فضایی ناسا و علم فعلی بشر ثابت کرده که زمین تنها سیاره قابل سکونت در این کهکشان است و ما همچنان به رویه نادرست زندگی ادامه می‌دهیم و بدون توجه به عمق فاجعه از کنار این مسائل که فراگیر هستند و موضوع امروز و دیروز نیستند، عبور می‌کنیم. مسلم است که مسئولیت حفظ و نگهداری از زمین بر عهده ساکنان آن است. بیش از آنکه این سیاره نیاز به ما داشته باشد، ما به آن نیاز داریم.در 22 آوریل سال 1970 (دوم اردیبهشت 1349)، 20 میلیون آمریکایی در خیابان‌های صدها شهر و در دانشگاه‌ها اقدام به تجمع اعتراضی در این کشور کردند و نسبت به عدم آگاهی از محیط زیست و مسائل جدی و خطرناکی مانند آب آشامیدنی سمی، آلودگی هوا و اثرات سموم دفع آفات اعتراض داشتند و خواستار تفکر و نگرش جدید و تغییر رویه برای نجات این سیاره شدند، این رویداد به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد مدنی کره زمین شناخته شده است، چون منجر به تصویب قوانین مهم محیط زیستی از جمله اقدامات «هوای پاک»، «آب پاک» و «گونه‌های در معرض خطر» شد و بسیاری از کشور‌ها نیز به‌سرعت قوانین مشابهی را تصویب کردند. در کشور ایران جامع‌ترین قانون محیط زیستی اصل پنجاهم قانون اساسی است که نه‌تنها آلودگی و تخریب محیط زیست را منع کرده، بلکه حفاظت از آن را وظیفه همگانی می‌داند که با مشارکت و مسئولیت‌پذیری امکان‌پذیر است. دوم اردیبهشت سال 1400، روز زمین پاک است. این روز اهمیت جهانی دارد و فراتر از یک رویداد در تقویم است.
محیط زیست حد و مرز نمی‌شناسد و هر تغییری که در احوالات کره زمین رخ می‌دهد، تبعات آن اگر بین‌المللی نباشد، از منطقه‌ای و ملی نیز کمتر نخواهد بود. امروز پس از گذشت نیم‌قرن از آن تجمع تأثیرگذار و با وجود تلاش‌هایی که در این سال‌ها شده است، متأسفانه با چالش‌های محیط‌زیستی پیچیده‌ای مواجه هستیم که مانند یک کلاف در هم تنیده شده که اگر به همین منوال ادامه پیدا کند، پیش‌بینی شده که در کمتر از 30 سال آینده (سال 2050) تعداد پلاستیک‌ها در دریا‌ها و اقیانوس‌ها بیشتر از ماهی‌ها است، با این وضعیتی که هر‌ساله هشت میلیون تن پلاستیک به منابع آبی تخلیه میشود. در 10 سال آینده، در سال 2030 قیمت غذایی که می‌خوریم 50 درصد افزایش خواهد داشت. نگرانی در این مورد بسیار جدی است، به دلیل آنکه مشکلات محیط زیستی با یک فرمول ریاضی حل نمی‌شود و اجزای محیط زیست به صورت کاملا پیچیده با هم در ارتباط هستند. آلودگی هوا سالانه جان بیش از هفت میلیون نفر را در دنیا می‌گیرد. این درحالی است که شیوع ویروس کووید 19 که همه مردم دنیا را با ترس مواجه کرده و موجب تعطیلی بسیاری از کسب‌و‌کارها و سفرها در دنیا شده، در یک سال حدود دو میلیون نفر تلفات داشته است؛ بنابراین راه‌حل این موضوعات نیز ساده نخواهد بود و به یک عزم جدی نیاز دارد که تمام سطوح مدیریتی شامل سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری تا اجرا و حتی تا منازل شهروندان را شامل میشود. علاوه بر مدیریت اصولی و برنامه‌ریزی دقیق، به‌کارگیری مشارکت همه انسان‌ها و اصلاح الگوی مصرف و انجام پروژه‌های خلاقانه در حل موضوعات بسیار مهم است. برای حل مشکلات باید اولویت‌ها را بشناسیم و مشکل را از ریشه و اساس حل کنیم، بسیاری سرطان‌ها، کوتاه‌شدن طول عمر بشر، بیماری‌های روحی و روانی و استرس‌ها، ریشه در نحوه زندگی، الگوی مصرف و البته آلودگی‌های محیط زیست پیرامون ما دارد. همان‌طورکه رفع مشکل شیوع بیماری‌های اپیدمی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی را جدی می‌گیریم، لازم است درباره محیط زیست و طبیعت قدری تفکر کنیم که چه مسئولیتی در حفاظت از این کره و طبیعت آن و انتقال آن به نسل آینده داریم.
ما به شهروندان استفاده از حمل‌ونقل عمومی را توصیه می‌کنیم، درحالی‌که هنوز زیرساخت‌های حمل‌ونقلی در کلان‌شهر پرجمعیت تهران تکمیل نشده است. به‌علاوه اتصالات و پیوستگی‌ها در بسیاری از مناطق شهر تهران وجود ندارد. حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان سبزترین و ایمن‌ترین سیستم حمل‌ونقلی است که روزانه بیش از دو میلیون مسافر را درون شهر تهران جابه‌جا می‌کند، درحالی‌که 253 کیلومتر از این خطوط احداث شده اما این توسعه جواب‌گوی نیاز شهر تهران با جمعیت بیش از 9 میلیون نفر نیست. در کنار آن لازم است که ناوگان اتوبوس‌رانی نیز مجهز و خودروهای فرسوده جایگزین شوند. تحقق این برنامه‌ها مستلزم صرف هزینه و منابع است. از دولت انتظار داریم به تعهدات و وظایف خود در این زمینه عمل کند و همان‌طورکه مدیریت شهری در این زمینه پیگیر است، با هدف رفاه حال شهروندان و کاهش آلودگی‌های محیط‌زیستی در این مقوله همکاری اثرگذار و کارآمد داشته باشد.
طرح کاهش پسماند که در شهر تهران با عنوان کاپ انجام میشود، روز بدون پلاستیک که در تهران به‌طور جدی برنامه‌های آن دنبال میشود و نیز توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در این شهر همه اقدامات خوب و اثرگذاری است که باید تا رسیدن به نقطه بهینه ادامه‌دار باشد؛ اما این اقدامات اگرچه اساسی و ضروری است، ولی کافی نیست و به‌علاوه شهرداری تهران و هر سازمان مربوطه دیگری نمی‌‌تواند به‌تنهایی کارآمد باشد، بلکه یک مشارکت جدی بین تمام سازمان‌ها ضروری است و برای رفع مسائل و چالش‌های محیط‌زیستی شهر تهران باید تصمیمات از حالت جزیره‌ای خارج و همکاری مؤثری در همه بخش‌ها ایجاد شود.
تحقق اهداف توسعه پایدار بیش از هر اقدامی به فرهنگ‌سازی نیاز دارد، برای فرهنگ‌سازی باید هر فرد از خودش شروع کند. باید برای شهروندان نیز نقش تعریف شود که بتوانند مشارکت مؤثر داشته باشند.
برنامه‌های مدیریتی فراتر از منافع کوتاه‌مدت اشخاص یا ارگان‌ها صرفا به آینده زمین و بازسازی آن می‌اندیشد. در دوره پنجم شورای اسلامی شهر تهران، لغو مصوبه برج‌باغ و تصویب مصوبه خانه‌‌باغ و جلوگیری از باغ‌کشی یک سیاست‌گذاری اصولی و محیط زیستی در مدیریت شهری است که به محیط زیست شهر تهران برای حفظ تنوع زیستی، ایجاد خرد اقلیم و تعدیل هوا بسیار کمک می‌کند و این فرصت را برای این شهر فراهم می‌کند که در این شرایط که این شهر در معرض انواع آلودگی‌های محیط زیستی به‌ویژه آلودگی هوا و آلودگی صوت قرار دارد، به‌تدریج نیاز خود را بازیابی کند. در‌نهایت پیام ما در این روز این است که هر‌روز را روز زمین بدانیم. از همه شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و خصوصی خواستاریم که کاتالوگ‌های کاغذی را حذف کرده و قبوض را به صورت آنلاین ارسال کنند. همه ما به شعار تهران شهری برای همه اعتقاد داریم، از شهروندان عزیز می‌خواهیم از رهاکردن زباله‌ها در محیط و به‌ویژه ماسک و دستکش در دوران شیوع اپیدمی کووید 19 جلوگیری کنند. در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند. این روز‌ها بسیاری از کارها از طریق فضای مجازی انجام میشود، استفاده درست و منطقی از اینترنت در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تأثیرگذار است. در سال جاری میزان بارش باران و برف در سطح حداقل بوده و طبق پیش‌بینی‌های کارشناسان امسال بیشترین خشک‌سالی را در کشور خواهیم داشت؛ بنابراین در مصرف آب باید بازنگری کنیم و آب را به‌هیچ‌عنوان هدر ندهیم. به همگان به‌ویژه به کودکان احترام به محیط زیست را با رفتارمان یاد دهیم و برای آینده‌ای بهتر گام برداریم. در پایان بر شعار امسال روز زمین پاک یعنی «احیای زمین، برای افزایش توسعه پایدار» تأکید و آن را تکرار می‌کنیم و از همه حفظ محیط زیست و منابع آن را خواستاریم.
* رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی شهر تهران
سایر اخبار این روزنامه
مستقلین نا‌مستقل؟
چالش‌های نوظهور سیاست‌ورزی
وزير بهداشت گفت خوانش‌ها از صحبت‌های من نادرست است
امروز قدرتمندانه‌تر از قبل مذاکره می‌کنیم
بازگشت مشورتی حاضران وین به پایتخت‌ها
قیمت هر واکسن ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزارتومان
بررسی تصویب لوایح FATF بعد از رفع تحریم‌ها
جزئیات قرارداد خرید هواپیماهای برجامی
طوق نفرت از گذشته
دولت قوی و جامعه مدنی قدرتمند
دوگانه‌سازي‌‌ای كه جواب نمي‌دهد
درس‌هایی از خشک‌سالی که نیاموخته‌ایم
هر روز روز زمین پاک است
چرا فرصت‌طلبان عارف را هدف قرار داده‌اند؟
