روزنامه جوان
1400/02/04
وزارت خارجه رسانه‌های داخلی را بازوی دیپلماسی خود بداند
سرویس سیاسی جوان آنلاین: در قرن بیست و یکم جبهه رسانه خط اول هر نبردی در دنیاست. خواه یک درگیری کوچک باشد یا جنگ برای حفظ کره زمین از یک بلای بزرگ زیست محیطی مانند گرم شدن آب و هوا، رسانه اگر حرف اول را نزند، در ته لیست عوامل تأثیرگذار هم نخواهد بود. طبیعی است که نبرد رسانه‌ای در ماجرایی مانند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و کشور‌های باقی مانده در برجام برای بازگشت امریکا به این معاهده نقش بسیار مهم تری ایفا می‌کند. اساساً نگاهی به فضای رسانه‌ای می‌تواند به خوبی نشان دهد که فضای حاکم بر مذاکرات چگونه است. رسانه‌های غربی اغلب با انتشار اخبار گوناگون از طریق منابع آشکار و غیرآشکار همواره در تلاش بوده اند، دست برتر خود را برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی حفظ کنند و جالب اینجاست که این منابع گاه از بین مقامات ایرانی است.به عنوان مثال اولین گزارش خبری در خصوص توضیح و تفضیل مذاکرات محرمانه ایران و امریکا در عمان از سوی خبرگزاری رویترز و در قالب گفتگو یکی از عناصر مطلع در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد انتشار پیدا کرد که اتفاقاً اظهارات مقامات ایرانی نشان داد که مفاد آن کاملاً درست بوده است.
در جریان مذاکرات برجام نیز اطلاعات مرتبط با این تفاهم از طریق خبرنگار قبلی این خبرگزاری در ایران منتشر شد که بعد‌ها باز هم مشخص شد جزئیات آن کاملاً مطابق با واقعیت است.
در دور اخیر این مذاکرات هم باز این رسانه‌های خارجی بوده‌اند که اخباری را از پیشنهاد‌های مطرح شده روی میز منتشر کرده‌اند. به عنوان مثال اولین خبر در مورد فاصله یک روزه بین برداشته شدن تحریم‌ها و اجرای برجام توسط ایران توسط خبرگزاری ژاپنی کیودو منتشر شد.
خبر مربوط به احتمال اجرای توافق موقت بین ایران و کشور‌های غربی برای اجرای برجام توسط خبرگزاری رویترز بود. این اخبار به غیر از مطالبی است که رسانه‌های غربی به نقل از مقامات مطلع خود منتشر کرده‌اند.
به عنوان مثال روزنامه وال استریت ژورنال گزارش مفصلی درباره نحوه برداشته شدن تحریم‌ها منتشر کرده است که نشان می‌دهد ایران و امریکا دچار اختلافات بنیادین برای برداشتن تحریم‌های تروریستی اعمال شده بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سایر تحریم‌های منطقه‌ای هستند. با در نظر گرفتن این موارد شاید سؤال اصلی این باشد که سهم رسانه‌های ایرانی در این باره چیست.
رسانه‌های ایرانی در انتهای صف رقابت
اگر بگوییم که رسانه‌های ایرانی معمولاً در انتهای خط هستند، چندان گزاف نگفته‌ایم.
البته رسانه‌های ایرانی در طول مذاکرات دو سال مربوط به برجام و پیش از آن حضور فعالی در پوشش میدانی مذاکرات داشته‌اند، اما واقعیت این است که اخبار اصلی جز از طریق اعضای اصلی تیم مذاکره نمی‌تواند به دست رسانه‌ها برسد.
طبیعی است که اخبار رسانه‌های غربی نیز از طریق اعضای اصلی تیم مذاکره‌کننده منتشر میشود. این کار به دو طریق انجام میشود. این اخبار یا به صورت محرمانه از طریق کانال‌های ویژه به رسانه‌های مد نظر می‌رسد که هدف از این اخبار تأثیرگذاری بر مذاکرات است. به عنوان مثال اوباما در خاطرات خود به این نکته اشاره می‌کند که شخصاً دستور داده تا خبر کشف سایت فوردو به روزنامه نیویورک‌تایمز داده شود.
راه دیگر برای رسیدن این اخبار به رسانه‌ها جلسات توجیهی است که بین رسانه‌ها و مقامات وزارت خارجه کشور‌های غربی برگزار میشود. به عنوان مثال یک هفته قبل اخباری از یک جلسه محرمانه بین مقامات وزارت خارجه امریکا و رسانه‌ها به صورت انتخابی به بیرون درز کرد که نشان می‌داد تا چه اندازه موضع وزارت خارجه امریکا در برداشتن تحریم‌ها جدی است.
در این میان می‌توان گفت سهم رسانه‌های ایرانی از چنین اطلاعاتی تقریباً بسیار پایین بوده است. شاید تنها چند بزنگاه را بتوان مثال زد که رسانه‌های ایرانی توانسته‌اند گوی رقابت را از رقبای غربی خود بربایند. برای نمونه می‌توان به انتشار خبر مذاکره تلفنی حسن روحانی و باراک اوباما اشاره کرد که بلافاصله از طرف خبرگزاری ایرنا منتشر شد. اگرچه اصل این کار مورد تأیید نبود، اما در نهایت انتشار خبر آن توسط ایرنا سبب شد تا تمام رسانه‌های غربی مجبور به انتشار روایت رسانه ایرانی در این باره شوند.
مجادله بر سر منابع آگاه
متأسفانه این موارد نه تنها چشمگیر نیست بلکه گویا در سال‌های اخیر نیز کاهش پیدا کرده است. یکی از نشانه‌های سردرگمی و هرج و مرج در جبهه رسانه‌های داخلی را می‌توان در مجادله اخیر وزارت خارجه با شبکه خبری پرس تی وی دید؛ مجادله‌ای که به نظر می‌رسد به یک دعوای رسانه‌ای سنگین ختم شده است.
ماجرا نیز از آنجا آغاز شد که بعد از انتشار اخبار گوناگون در خصوص توافق موقت توسط رسانه‌های غربی به نقل از مقامات ایرانی درباره توافق موقت، پرس تی وی نیز اقدام به انتشار اخباری درباره جزئیات این پیشنهاد‌های روی میز کرد.
در مقابل عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه در توئیتی ضمن بی‌اعتبار دانستن اخبار پرس تی وی این شبکه ایرانی را متهم به بی‌اطلاعی از شرایط مذاکرات کرد. در طرف مقابل پرس تی وی هم منابع اطلاعاتی خود را درست و نزدیک به واقعیت عنوان کرد و خواستار بیان حقایق توسط وزارت خارجه شد. اوج این تقابل منجر به بیانیه‌ای توسط وزارت خارجه در محکومیت رویکرد رسانه‌ای صدا و سیما شد.
در بخشی از بیانیه درباره شبکه ایرانی پرس تی وی آمده است: شبکه انگلیسی‌زبان صدا و سیما که ماهیتاً می‌بایست سخنگو و صدای وحدت‌بخش جمهوری اسلامی ایران در فضای رسانه‌ای بین‌المللی باشد، بی‌توجه به همه همکاری‌ها و دسترسی‌هایی که به تیم مذاکره‌کننده داشته و دارد و همچنین نصایح، توصیه‌ها و نهایتاً بیانیه‌های مکرر وزارت امور خارجه در رد استناد به «منابع مطلع» بی‌نام و نشان، نه تنها با اهداف کاملاً سیاسی داخلی با انتشار اخبار تحریف‌شده و مجعول در خصوص محتوای گفتگو‌ها به زبان انگلیسی مذاکره‌کنندگان را در برابر حریف تخریب کرده و به تلاش‌های دیپلماتیک لطمه می‌زند که در بدعتی حیرت‌انگیز به جدل با مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد.
عملکرد باندی در انعکاس اخبار وزارت خارجه
به طور حتم نمی‌توان از تمام اقدامات رسانه‌ای صدا و سیما یا جریان منتقد صدا و سیما دفاع کرد، اما نکته مهم اینجاست که با سیل اخبار رسانه‌های خارجی به نقل از منابع ایرانی چه باید کرد.
واقعیت این است که نگاهی به تاریخ هم نشان می‌دهد که این اخبار اغلب درست بوده‌اند و استناد به آن‌ها درست است. شاید وقت آن رسیده که وزارت خارجه به بحث اطلاع‌رسانی در خصوص مذاکرات نگاه «باندی» را کنار بگذارد و از تمام توان رسانه‌ای کشور استفاده کند.
اینکه این وزارتخانه تنها به دو یا سه خبرنگار خاص اعتماد کند و اطلاعات خود را در اختیار آن قرار دهد، نه کمکی به اطلاع‌رسانی در خصوص مذاکرات خواهد کرد و نه به محبوب شدن وزارت خارجه که درگیر مذاکرات حساسی است. البته با یک تحلیل سر انگشتی می‌توان گفت هم اکنون تمام اطلاعات ما در خصوص بحث مذاکرات ژنو مبتنی به اطلاعات رسانه‌های خارجی و کوچک‌ترین خبری در این باره از سوی رسانه‌های ایرانی به غیر از رو به پیشرفت بودن مذاکرات منتشر نشده است.
شاید وزارت خارجه باید نگاه دقیق‌تری به دستپخت خود در حوزه رسانه‌ای داشته باشد.
سایر اخبار این روزنامه
شوک اول به دیمونا
امریکا: تضمین نمی‌دهیم دوباره از برجام خارج نشویم
مولود مبارک انقلاب در قلب هر شهروند ایرانی
۳۰ میلیون کیلو پرتقال با تدبیر گندید!
درخواست همگانی برای بازداشت آزاردهندگان چوپان خردسال
درخواست همگانی برای بازداشت آزاردهندگان چوپان خردسال
کارگزاران تاجزاده را از اصلاحات اخراج کرد!
اقتدار دفاعی و معادلاتی که باید تغییر کند
سهمیه‌ای که از ورزش ایران گرفته شد
وزارت خارجه رسانه‌های داخلی را بازوی دیپلماسی خود بداند
بسیج برنامه‌های خوبی برای محرومیت‌زدایی دارد
پدرم همیشه می‌گفت من سرباز اسلام هستم
شهید حجازی با اتوبوس شرکت واحد ما را به جنگ دشمن برد!
