روزنامه آرمان ملی
1400/02/05
اعتراضات تک‌نفره را بشنویم
آرمان ملی- امید کاجیان: اعتراضات یک‌نفره؛ نگاهی به تاریخ که بیندازیم پر است از این اعتراضات. اعتراضاتی بدون‌برنامه قبلی و به معنای واقعی خودجوش. آنهایی که جانشان به لب می‌رسد، آنهایی که یک‌لحظه تصمیم می‌گیرند قید همه چیز را بزنند؛ بی‌آنکه منتظر بقیه باشند، آنهایی که مثل همه ما زندگی دارند و مثل همه ما شاید سال‌ها حرف‌ها را در خود ریخته‌اند، ناگهان با یک حرکت فردی، با همه عواقبی که ممکن است این کار برایشان داشته باشد، اعتراض می‌کنند. اعتراضی مدنی، بعضا به دور از هر کلام و حرفی و شعاری...؛ و ناگهان این حرکت به جامعه تسری می‌یابد و شاید خیلی زود و شاید سال‌های بعد سرنوشت را تغییر دهد. از این قبیل اعتراضاتی که در ابتدا کوچک شمرده میشود اما در ادامه تبدیل به یک نماد شده کم نیستند. خود آنهایی هم که دست به این اعتراضات یک نفره می‌زنند، فکر نمی‌کنند این حرکت‌شان در جایی ثبت شود یا تاثیری به همراه داشته باشد، اما مرور زمان کار خودش را می‌کند. شاید خیلی‌ها نام آن افرادی را که تبدیل به یک تمثیل شده‌اند، یادشان نباشد، شاید کسی از سرنوشتی که بعد از آن اعتراض پیدا کرده‌اند، هم خبر نداشته باشد، اما حاکمانی که آن اعتراضات را جدی گرفته‌اند و به حرف‌ها گوش داده‌اند و از در اصلاح برآمده‌اند خود را نجات داده و در راستای کاهش فاصله مردم و قدرت گام برداشته‌اند و از سویی برعکس کسانی که این یک نفره‌ها را نشنیده گرفته‌اند و به سادگی از آن عبور کرده یا فکر می‌کردند که با نادیده گرفتن و توجه فرد‌گرایانه به اعتراض و دستگیری همان یک نفر همه چیز تمام خواهد شد، بعدها به عمق اشتباه خود پی برده‌اند.یک مرد با کیسه خرید جلوی صفی از تانک
تصویر یک مرد که یک ارتش کامل را متوقف می‌کند هنوز هم جزو ماندگارترین‌ها و تاثیرگذارترین‌هاست. تصویری که از سال 1989 تا امروز هنوز هم با دیدنش اشک میشود ریخت. آن زمان دانشجویان و شهروندان چین برای دموکراتیزه کردن کشور، تحصن‌هایی را در سطح کشور ترتیب دادند. همزمان با افزایش تنش‌ها، مقامات دولت چین یکسری قوانین نظامی وضع کردند تا بتوانند روند علیه حزب حاکم کمونیست را کنترل و آن را سرکوب کنند. ارتش در نمایشی از تسلط نظامی، در خیابان‌های خالی و برج‌های نصب شده، تانک‌های خود را رد کرد. درست زمانی که به نظر می‌رسید یک دولت ظالم خود را در ذهن مردم خود شکست‌ناپذیر کرده است، مردی تنها که از خرید به خانه می‌رفت، در مقابل تانک‌ها ایستاد و زمانی که تانک‌ها می‌خواستند تغییر مسیر دهند جلوی آنها تغییر مسیر داد و تانک را متوقف ساخت. اما در خلوتی خیابان بدون آنکه کسی متوجه باشد دوربینی از فاصله، در حال فیلمبرداری از این حرکت بی‌نظیر و شجاعانه او بود؛ بی‌سلاح و بی‌ادعا و بی‌کلام. این ایستادگی را برای دل خودش و اعتراض به لب‌رسیده‌اش انجام داد. کسی از سرنوشت او خبر ندارد، خیلی‌ها گفتند اعدام شده، خیلی‌ها گفتند دستگیر و زندانی و خیلی‌ها گفتند او زنده مانده و هنوز هم هست اما این حرکت بعدها تبدیل به یکی از بی‌نظیرترین اتفاقات تاریخ شد.
زنی که جنبش سیاهان را راه انداخت
در کنار مردان اما بودند زنانی که ناگهان با یک حرکت، جنبشی بزرگ را به منصه‌ظهور گذاشتند، «روزا پارکس» نام زنی بود که شد نماد مبارزه با نژادپرستی آمریکا. شاید او خودش هم فکرش را نمی‌کرد روزی که مثل همیشه بعد از یک روز کاری خسته روی صندلی خالی اتوبوس نشسته است و بعد که جمعیت شلوغ میشود برای مسافر سپید‌پوست جایش را عوض نکند و از خود مقاومت نشان دهد سبب‌ساز چنین نقش بزرگی شود . پارکس آن روز به دلیل عدم‌تمکین خود دستگیر شد و به پرداخت جریمه وادار و حتی شغل خود را به خاطر جنجال‌هایش از دست داد؛ اما همین کار آغاز حرکت مارتین لوترکینگ و جنبش سیاهان علیه نژادپرستی در آمریکا شد و یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات تاریخ با همین اعتراض یک‌نفره شکل گرفت و به نتیجه رسید و همان سیستمی که ابتدا پارکس را دستگیر کرد به این نتیجه رسید که باید به پایان نژادپرستی تن دهد.
بهار عربی؛ از خودسوزی شروع شد
اگرچه اعتراضات تک‌نفره گاهی هم شکلی غم‌انگیزتر به خود می‌گیرند؛ اما باز هم ثمره آن جنبش‌هایی است که دنیا را تحت تاثیر قرارداده است. محمد بن بوعزیزی، دستفروش تونسی بود که در اعتراض به توقیف کالاهایش و تحقیری که یک مأمور زن شهرداری به او روا داشته بود، خود را در مقابل ساختمان شهرداری به آتش کشید. اقدام بوعزیزی آغازگر انقلابی در تونس شد که به حکومت «بن علی» بر این کشور پایان بخشید و البته همین حرکت جهان عرب را زنجیروار تحت‌عنوان بهار عربی دستخوش تغییرات مشابه کرد؛ جنبش‌هایی که مدنی یا خشن علیه حاکمان عرب درگرفت، چه به نتیجه رسیده باشد، چه نه، اما تمامش از آن خودسوزی کلید خورد.
جنبش جلیقه زردها
آنچه تا مدت‌ها با عنوان جنبش جلیقه زردها فرانسه را حتی در ایام کرونا نیز برآشفته ساخت همه‌اش از اعتراض تک‌نفره‌ای بوده که از سوی پریسیلیا لودوسکی، یک زن راننده شروع شده است. او برای کاهش قیمت سوخت در پمپ‌بنزین‌های فرانسه، کمپین و توماری روی اینترنت منتشر کرد و از مردم خواست آن را امضا کنند. زمانی که این اقدام او در گزارش یک رسانه فرانسوی آمد ناگهان به یک جنبش در شبکه‌های اجتماعی و سپس اعتراضات خیابانی بدل شد. دولت فرانسه برای خاموش کردن این اعتراضات خیلی بیشتر از خواست قیمت سوخت عقب‌نشینی کرد و بسیاری از مطالبات دیگری را که جلیقه زردها در سایر موارد می‌خواستند، اجابت کرد تا بلکه بتواند به این جنبش پاسخ مناسب دهد؛ هرچند هنوز هم اگر بشنویم مردم تحت‌عنوان جلیقه زردها به خیابان‌های فرانسه می‌ریزند نباید تعجب کنیم، چون خواسته‌ها و مطالبات آنها تمامی ندارد و روزبه‌روز بیشتر میشود.
نگاهی به اعتراضات تک‌نفره
نگاهی به تاریخ 4 دهه اخیر نشان می‌دهد ایران هم انواع این اعتراضات تک‌نفره در سایر نقاط جهان را به خود دیده است. در نگاه اول هیچ‌وقت این اعتراضات مثل سایر دنیا، که به جنبش انجامیده، شکل نگرفته یا مردم به سادگی و بی‌توجه به این اعتراضات از کنار آن گذشتند. هرچند در این میان نبود رسانه‌های مستقل و عدم‌پرداخت به این مطالب نیز دلیل دیگری براین اتفاقات بوده است. اما درکشورمان اعتراضات تک‌نفره به این سبک و سیاق بسیار بوده‌اند، شاید معروف‌ترین آن ماجرای خودسوزی هما دارابی، متخصص پزشکی کودکان و روانپزشک ایرانی باشد که به دلیل آنچه در دهه 60 عدم‌رعایت شئونات نامیده می‌شد او را از استادی برکنار شد و مطبش نیز تعطیل شد. دارابی که خود پیش از انقلاب از فعالان سیاسی به شمار می‌آمد، سال‌ها خاموش ماند تا اینکه سال 72 در سکوت رسانه‌ها در اعتراض در میدان تجریش اقدام به خودسوزی کرد. این جریان دهه‌ها مسکوت ماند تا جریان خودسوزی به ماجرای دختر خیابان انقلاب ختم شد؛ دختری که با روسری سفید در دست در بالای یک باجه پست ایستاد و البته برخلاف گذشته‌ها این بار به مدد شبکه‌های اجتماعی اتفاقی متفاوت افتاد. بعد از این اما اعتراضات تک‌نفره دیگری هم داشتیم؛ اعتراضاتی مشابه با دختر خیابان انقلاب که هر‌از‌گاهی تصاویرش منتشر می‌شد. اما یکی از تلخ‌ترین وقایع دراین باره ماجرای خودسوزی سحر خدایاری، معروف به دختر آبی است؛ کسی که از هواداران تیم استقلال و عاشق رفتن به استادیوم بود، اما دستگیر و محکوم شد و بعد دست به خودسوزی زد و جان باخت. ولی این اواخر اعتراضاتی که شاید آخرینش تصویر مردی باشد که در بالای نیسان آبی خود درکنار همسر و دو کودک خردسالش یک‌نفره فریاد می‌زند. اعتراضات تک‌نفره و آمار آن این‌روزها بالا رفته است، با توجه به حضور رسانه‌های اجتماعی این‌روزها برخی از اعتراضات دیده می‌شوند. مسئولان قطعا بهتر است تا این اعتراضات تک‌نفره را با گوش هوش بشنوند و درصدد رفع دغدغه‌هایی که، اگر چه در زبان یک نفر بیان میشود؛ اما خواست شاید یک عده زیادی است، برآیند.
سایر اخبار این روزنامه
مردم به خودتان رحم کنید
اقتصاد ایران؛ گروگان سیاست ؟
بحران کرونا و بهایی که مردم می‌پردازند
واکسن، تاریخ و سیاست
افکار عمومی هر تصمیمی را برنمی‌تابد
سيماي واقعي كاسبان تحريم
«مخالفت با برجام» و «بی ثباتی چند سال اخير» ١٠٠ ميليارد زيان زد
رفتار كبك پاسخ مردم نيست
جرات مناظره نداريد؛ جسارت توهين، آري!
گرفتن حق مردم برخی را ناراحت می کند
كرونا از استان هاي محروم قرباني مي‌گيرد
فرار مسئولان به جزیره توهمات ِ احمدی‌نژاد؟
گويا نظامي‌ها پاستور را رهـا نمي‌كنند
دولت واحد نداريم؛ متاسفانه چند دولت داريم
وقت « انتخابات» ياد «حجاب اختياری» افتاديد؟
اعتراضات تک‌نفره را بشنویم
دو هفته حساسي پيش رو داريم
ریاست‌جمهوری زنان و موانع پیش‌رو
ویروس ترسناک «هندی» پشت مرزهای ایران
بازی سیاسی با مشکلات معیشتی مردم
تناقض درحرف و عمل
سكوت در برابر افشاگري‌هاي سياسي!
مثلث کابل، وین و بغداد: فصل تازه خاورمیانه
سوءاستفاده کرونایی از قدرت عمومی
