روزنامه شرق
1400/02/05
ایران و عربستان و افق پیش‌رو
ایران و عربستان و افق پیش‌رو احسان هوشمند بنا بر گزارش برخی رسانه‌های بین‌المللی ازجمله روزنامه بریتانیایی فایننشال‌تایمز، خبرگزاری رویترز و خبرگزاری فرانسه پس از پنج سال قطع روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان، بغداد در 20 فروردین‌ماه سال جاری میزبان نخستین دور گفت‌وگوی دیپلماتیک میان ایران و عربستان بوده است. بنا بر گزارش رسانه‌های خارجی مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق نقش میانجی در این گفت‌وگوی دیپلماتیک را ایفا کرده است. اعدام شیخ نمر در دی‌ماه 1394 و متعاقب آن حمله غیرقانونی گروهی خودسر به سفارت عربستان موجب شد تا روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان قطع شود. پس از آن روابط ایران با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و برخی دیگر از کشورهای عربی نیز به‌شدت کاهش یافت. متعاقب سیاست‌های ترامپ علیه ایران بر تنش میان ایران و عربستان افزوده شد. ضمن آنکه عربستان به صورت پیوسته ایران را متهم به حمایت از حوثی‌های یمن می‌کند.بنا بر گزارش رسانه‌ها قرار است دور دوم مذاکرات ایران و عربستان در بغداد به‌زودی ادامه یابد. گفته میشود یافتن یک راه‌حل برای جنگ یمن و تنش‌زدایی در مناسبات دو کشور از اهداف این دور از مذاکرات بوده و این گفت‌وگوها «مثبت» ارزیابی شده است. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بدون اشاره صریح به انجام این مذاکرات و در واکنش به انتشار گزارش‌هایی درباره آغاز مذاکرات محرمانه میان تهران و ریاض در بغداد گفت ایران از گفت‌وگو با عربستان سعودی استقبال می‌کند و این مسئله به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه‌ای است. اگرچه روابط ایران و عربستان در گذشته همراه با فرازونشیب‌های زیادی بوده و پیش و پس از انقلاب رقابت دو طرف برای توسعه نفوذ منطقه‌ای موجب بروز مسائلی در روابط دو طرف شده بود، اما قطع روابط میان دو کشور در سال 1394 را باید یکی از مهم‌ترین تنش‌های پرهزینه میان دو کشور قلمداد کرد. این در حالی است که دو کشور نقش بااهمیتی در ثبات و امنیت منطقه‌ای دارند. عربستان سعودی یکی از کشورهای ثروتمند و بانفوذ عربی است که در میان کشورهای عرب و کشورهای اسلامی دارای نفوذ گسترده‌ای است. همچنین نقش عربستان سعودی در میان کشورهای تولیدکننده نفت یعنی اوپک نیز حائز اهمیت است. متأسفانه در سال‌های گذشته تمرکز گسترده وزارت امور خارجه روی برجام و عدم توجه کافی به مناسبات منطقه‌ای کشور به‌ویژه با همسایگان قدرتمند موجب فرصت‌سوزی‌های زیادی برای کشور شد. به این ترتیب در پنج سال گذشته ابتکارعمل واقع‌بینانه و کارشناسی‌شده‌ای توسط مسئولان مربوطه در دستگاه سیاست خارجی کشور برای تجدید روابط با طرف‌های منطقه‌ای ازجمله عربستان سعودی انجام نشد. این بی‌توجهی افزون بر تشدید اثر تحریم‌ها در داخل کشور و واردشدن ضرر و زیان گسترده به تجار و صاحبان سرمایه و تولیدکنندگان ایرانی موجب تقویت جبهه منطقه‌ای ترامپ علیه ایران شد. درحالی‌که منطقه خاورمیانه به‌ویژه افغانستان، عراق، سوریه، یمن و لبنان با شرایط حساس و دشواری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هزینه‌های انسانی، اقتصادی و سیاسی درخورتوجهی گریبان‌گیر این کشورها و سایر کشورهای منطقه شده است، نزدیکی و تجدید روابط میان ایران و عربستان و دیگر کشورهای منطقه مانند اردن، مصر و امارات متحده عربی می‌تواند به صلح و ثبات منطقه‌ای یاری رساند. ضمن آنکه منافع اقتصادی و سیاسی قابل‌توجهی برای هر دو کشور و سایر کشورهای منطقه در پی خواهد داشت. بازبینی تجارب گذشته در روابط ایران با همسایگان و درنظرگرفتن این واقعیت که سرنوشت جمعی کشورهای منطقه به یکدیگر گره خورده است، یکی از مهم‌ترین بنیان‌های ضرورت تقویت روابط میان ایران با همسایگان است. تضمین روابط باثبات و به‌دور از دخالت‌های غیرمرسوم در امور داخلی یکدیگر و اتخاذ رویکردهای تعاملی برای حل‌وفصل مسائل منطقه‌ای می‌تواند افق‌های تازه‌ای در روابط ایران با عربستان و دیگر کشورهای منطقه بگشاید؛ اگرچه ثبات و توسعه روابط با همسایگان بااهمیتی مانند عربستان نیازمند اراده‌ای فراتر از دولت و وزارت امور خارجه و نیازمند اراده‌ای حاکمیتی است. امید است آغاز گفت‌وگوهای تازه میان ایران و عربستان بتواند با از میان برداشتن موانع پیش‌روی روابط دو کشور به فرصتی برای تعمیق روابطی باثبات میان ایران با کشورهای منطقه ازجمله عربستان سعودی بدل شود. ظرفیت‌های قابل‌توجهی وجود دارد که با بهره‌گیری کارشناسی و دقیق از آن می‌توان افق‌های تازه‌ای از روابط مبتنی بر حسن هم‌جواری میان ایران و عربستان را ترسیم کرد. آیا چنین عزم و اراده‌ای در دو طرف وجود دارد؟
سایر اخبار این روزنامه
چرا مذاکرات ایران و آمریکا غیرمستقیم است؟
عملكرد ۱۰۰ روزه ریاست‌جمهوری آمریکا از نگاه كارشناسان
حامی محسن رضایی پشت پرده مناظره با فائزه
خطر ویروس هندی پیش‌روی ماست
اطلاعات پرونده‌سازان گاندو از کجاست؟
تلاش بهارستانی‌ها برای رفع حفره‌های امنیتی
حکایت دست راست رؤسای جمهور
جدی‌ترشدن نامزدی تاجزاده در انتخابات
۲۴ ساعت جنجالی و یک کلیپ زننده
مقصر پوسیدن چندین هزار تن میوه کیست؟
چه نباید کرد؟
ایران و عربستان و افق پیش‌رو
به بهانه سفر وزیر خارجه پاکستان به تهران
حلقه مفقوده دموکراسی
ستاد مقابله یا توسعه کرونا
