روزنامه شرق
1400/02/06
مکران و بزرگ‌ترین زلزله‌های ایران
مکران و بزرگ‌ترین زلزله‌های ایران مهدی زارع* در ساعت 15:14 بعدازظهر 27 فروردین 1392 در استان سیستان‌و‌بلوچستان، جنوب شرقی ایران، رخداد زمین‌لرزه با بزرگای 7.8 گزارش شد. چنین خبری، برای کشوری که زمین‌لرزه‌های با بزرگای بیش از 7.5 به‌ندرت در آن گزارش میشود، در ساعت‌های اولیه موجب نگرانی زیاد درباره تلفات زیاد این رخداد شد؛ به‌ویژه آنکه به دلیل اندازه بزرگا، زلزله از غرب خلیج فارس تا کابل و شمال هند و تقریبا تمام شهرهای نیمه جنوبی و به‌ویژه جنوب شرق ایران احساس شد. کانون زلزله در شمال شهر سراوان در عمق 63کیلومتری قرار داشت. این زمین‌لرزه 41 قربانی و بیش از 180 نفر مجروح بر جا گذاشت. یکی از قربانیان از ایران در روستای غدیرآباد از شهر خاش و 40 نفر دیگر در پاکستان بودند. بنابراین عملا کانون زلزله در پهنه‌ای خالی از سکنه در ایران رخ داد و ژرفای زیاد آن موجب شد در اطراف کانون خسارت زیاد نباشد و در عوض در پهنه‌ای بسیار گسترده حس شود. ولی چرا چنین زمین‌لرزه‌ای در این ناحیه در ژرفای زیاد رخ داد؟رشته‌کوه‌های مکران در جنوب شرق ایران و جنوب غرب پاکستان با پهنای 900 کیلومتر، به صورت منشورهای افزایشی در مرز فرورانش قسمت پوسته اقیانوسی از ورقه عربی به زیر ورقه ایران (اوراسیا) شکل گرفته است. خط ساحلی مکران حدود هزارو 50 کیلومتر است. رشته‌کوه ساحلی مکران در امتداد 75 درصد از کل ساحل با 800 کیلومتر طول مشخص است. سواحل مکران ناحیه‌ای با پادگانه‌های آبرفتی ساحلی و صخره‌ای است. این ناحیه یکی از بزرگ‌ترین گوه‌های افزایشی (منشورهای برافزایشی) در پوسته زمین در منطقه فرورانش است که تا هفت کیلومتر رسوب در خلیج عمان ضخامت رسوبی ایجاد کرده است. این مجموعه با راستای شرقی-غربی از هر دو طرف با گسل‌های بزرگ مرتبط با مرزهای ورقه زمین‌ساختی محدود شده است. فرورانش مکران حداقل از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش غربی در ساحل ایران و بخش شرقی در ساحل پاکستان. غرب و شرق فرورانش مکران به احتمال زیاد با گسل «سون» از هم جدا می‌شوند. لرزه‌خیزی شرق مکران (ساحل پاکستان) نسبت به غرب (ساحل ایران) بیشتر است. با چنین مشخصاتی، ارتفاعات مکران به حداکثر هزارو 500 متر می‌رسند. مرز فرورانش مکران با هم‌گرایی حدود 20 تا 27 میلی‌متر در راستای افقی و دو تا چهار میلی‌متر فرازگیری عمودی شناخته میشود. منطقه مکران پتانسیل زمین‌لرزه‌های بسیار بزرگی را دارد که می‌تواند در آینده سونامی‌های مخربی ایجاد کند. فعالیت‌های لرزه‌ای اخیر در ساحل مکران نشان می‌دهد زمین‌لرزه‌ای بزرگ (با بزرگای 8 یا بیشتر) در منطقه غرب کانون زلزله 1945 مکران و عمدتا در ساحل ایرانی مکران (منطقه‌ای بین چابهار و جاسک) امکان‌پذیر است. عاملی که می‌تواند به تخریب یک سونامی در امتداد خط ساحلی مکران کمک کند، جزر و مد نسبتا بزرگ است که حدود 3 تا 3.5 متر است. سونامی که هنگام جزر و مد رخ دهد، بسیار مخرب‌تر خواهد بود. زمین‌لرزه و سونامی 1945 باعث فوران یک گلفشان در چند‌کیلومتری سواحل مکران شد. این فوران چهار جزیره کوچک را تشکیل داد. گزارش شده است که حجم زیادی از گاز ساطع‌شده در یکی از این جزایر، شعله‌های آتش «صدها‌متری» را به آسمان می‌فرستاد. چنین گلفشان‌هایی نشانگر وجود ذخایر بالای نفت است که معمولا از آنها گازهای قابل اشتعال مانند متان، اتان و هیدروکربن‌های دیگر خارج میشود. بنابراین شعله‌های آتشی که در پی فوران از گلفشان‌ها مشاهده شد، ناشی از اشتعال گاز طبیعی ساطع‌شده از آنهاست. در منطقه مکران زمین‌لرزه‌های بزرگی مانند رویداد 1945 در قسمت شرقی منطقه فرورانش مکران رخ داده که با سونامی مخرب حاصل‌شده شناخته میشود. زلزله هفتم آذر 1324 نیز از زمین‌لرزه‌های بزرگ فرورانشی بود. به نظر می‌رسد قبل از وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ در منطقه، زلزله‌های کوچک‌تر افزایش یابد. برای مثال، 10 سال قبل از زلزله سال 1945 مکران، یک زلزله در مجاورت مرکز کانون آن رخ داده است. زمین‌لرزه‌های بزرگ می‌توانند در امتداد منطقه غربی منطقه فرورانش مکران نیز (در ساحل ایرانی مکران) رخ دهند و سونامی‌های مخربی را ایجاد کنند.
سایر اخبار این روزنامه
برگزاری انتخابات ۱۴۰۰ قطعی است
تهدید قالیباف به سرنوشت تاجگردون؟
قتلهای زنجیره‌ای به روایت هاشمی
افرادی به اسم شورای نگهبان کلاهبرداری کرده‌اند
دعوت از رئیسی برای نامزدی در انتخابات
تقطیع‌شده است نظر واقعی ظریف نیست
واکنش اصولگرایان به ادعای احمدی‌نژاد درباره خرید جزیره از سوی مسئولان
من، تاجزاده از تبار مشروطه‌خواهان وارد انتخابات می‌شوم
از خطر کرونای هندی تا واکسن افراد ۶۰ سال به بالا
دست خدای مارادونا در بسکتبال ایران!
تعادل آزادی، پویایی و پایایی
مکران و بزرگ‌ترین زلزله‌های ایران
سلب حق مادری
توافق نیم‌بند
معمارباشی تهران، معمارباشی ایران معمارباشی تهران، معمارباشی ایران
حکمرانی آمار و دشمنان آن!
