روزنامه آفتاب یزد

خانه‌هایی که خانه‌ میهن را ویران می‌کنند


آفتاب یزد: تمایل به ترک میهن و مهاجرت در میان مردمان بسیاری از کشورهای خاورمیانه‌ای وجود دارد. جنگ‌زدگی و شرایط نابسامان اقتصادی از مهم‌ترین دلایل گرایش مردمان این خطه به مهاجرت است. بحران‌های اقتصادی جامعه را در یک زندگی کوتاه‌مدت قرار می‌دهد. زندگی که در آن تنها می‌توان به اکنون فکر کرد. در واقع تنها می‌توان چاره‌ای برای مشکلات اکنون اندیشید که در بسیاری از اوقات چاره‌اندیشی چندان راه به جایی نمی‌برد. در چنین جامعه‌ای آینده پیش‌بینی‌ناپذیرتر از هر زمانی می‌شود و بالتبع امکان برنامه‌ریزی برای ماه‌ها و سال‌های پس از اکنون بسیار دشوار است. این که انسان آینده را در مبهم‌ترین حالت ببیند و نتواند برنامه‌ای برای آن متصور شود شاید بهترین دلیل برای مهاجرت باشد.
در سال‌های اخیر میل به مهاجرت در کشور ما دوچندان شده است. برخی مهاجرت تحصیلی و برخی دیگر کاری را انتخاب کردند. گروهی نیز به مدد سرمایه‌شان ترک میهن کردند. در این میان یکی از آسان‌ترین و ارزان‌ترین مقاصد ایرانیان برای مهاجرت، کشور ترکیه است. تبلیغات فروش مسکن در ترکیه این روزها در همه جا دیده می‌شود و کم نیستند ایرانیانی که خرید خانه در ترکیه را به خرید خانه در ایران ترجیح داده‌اند. در این گزارش با آلبرت بغازیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران درباره‌ی تبعات اقتصادی که خرید گسترده‌ی مسکن توسط ایرانیان در ترکیه می‌تواند برای اقتصاد ایران و همچنین سرمایه‌ی اشخاص به دنبال داشته باشد با گفت‌وگو می‌نشینیم.
> پولدارها پولدارتر شدند
آلبرت بغازیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران درباره‌ی دلایل اولیه‌ی استقبال ایرانیان از خرید خانه در ترکیه به آفتاب یزد می‌‎گوید: «در دوران کرونا در کشور ما تورم چشمگیر و کاهش ارزش خارجی پول اتفاق افتاد. این مساله حتی در مورد کشورهای جنگ‌زده‌ای چون سوریه و یمن نیز در این وسعت رخ نداد. در ایران قیمت کالاهای منقول و غیرمنقول بسیار افزایش یافت. گاهی پیش می‌آید که فقط قیمت کالاهای منقول نظیر خودرو و لوازم خانگی زیاد می‌شود اما در ایران قیمت کالاهای غیرمنقولی چون مسکن هم افزایش یافت. در کشورهای دیگر گرانی در بخش مسکن وجود دارد. خانه‌دار شدن برای شهروندان به مانند یک رویا است و نیاز به صرف زمان طولانی دارد. اما خرید خودرو و لوازم خانگی رویا نیست. در کشور ما در شرایط کرونایی این اتفاق هم در مورد خانه و هم خودرو و لوازم خانگی افتاد. قیمت‌ها به شدت افزایش یافت و پولدارها بسیار پولدارتر شدند. کسانی که صاحب خانه، املاک و مستغلات بودند، پولدارتر شدند. آن‌هایی که دسترسی به وام داشتند و آن‌هایی که به قول خودشان زود جنبیدند و ریال‌ها را به طلا و دلار و ملک تبدیل کردند، بسیار سود بردند. در شرایط کنونی این افراد همان‌هایی هستند که اعتراضی ندارند چرا که به سود زیادی رسیده‌اند. اما در سوی دیگر مستاجران و کارگران روزمرد قرار دارند که بی‌پول‌تر شده‌اند.»


>فروش خانه در ایران و خرید در ترکیه
بغازیان ادامه می‌دهد: «کسانی که از افزایش قیمت‌ها به ویژه افزایش قیمت ملک متنفع شدند، بعد از رسیدن به سود هنگفت شروع می‌کنند به تبدیل دارایی خود به یک چیز بهتر. مسکن در ایران چنان رشدی کرده که افراد می‌توانند معادل آن را در ترکیه یا امارات بخرند. تا پیش از سال 1399 چنین نبود که بتوانیم با پول مسکن در ایران، خانه‌ای معادل در امارات بخریم. الآن وضعیت به گونه‌ای پیش می‌رود که مسکن تنها چیزی است که می‌توان آن را فروخت و دقیقا با همان مقدار پول خانه‌ای در ترکیه یا امارات خرید. فرد خانه‌اش را در ایران می‌فروشد و می‌گوید می‌خواهم از ترکیه خانه بخرم تا هم صاحب خانه‌ای برابر شوم و هم اقامت و پاسپورت ترکیه را بگیرم. فرد می‌گوید من همه‌ی این‌ها را به دست می‌آورم بدون این که چیزی روی پولم بگذارم. در واقع او راضی است که چیز بیشتری را به دست آورده است. نه‌تنها چیزی را از دست نداده بلکه به زعم خودش از شرایطی که عدم‌اطمینان شدید به آینده وجود دارد نیز خودش را نجات داده، آینده‌ی خانواده و فرزندانش را تضمین کرده و تجربه‌ی زیست در کشوری دیگر را نیز تجربه کرده است. نزدیک‌ترین مقصد برای رسیدن به این هدف ترکیه است. در اروپا هم می‌توان با پول فروش مسکن در ایران خانه خرید، اما از اقامت خبری نیست. پس گزینه‌ی روی میز ترکیه است.»
>کلاهی که بر سر ایرانی‌ها می‌رود
این استاد دانشگاه می‌افزاید: «تا اینجا همه چیز خوب است. فرد یک سرمایه‌گذاری انجام داده و همه چیز به نفعش تمام شده است. اما آن چه در درازمدت اتفاق می‌افتد کلاهی است که بر سر ایرانی‌ها رفته است. کسی غیر از ایرانی‌ها از این پول‌های بادآورده ندارد که در کشوری دیگر خانه بخرد. خیلی از ایرانی‌ها یک شبه با فروش مسکن پولدار شدند. تبلیغات مسکن در ترکیه بسیار جذاب و هیجان انگیز است. می‌گویند از ترکیه خانه بخرید و اقامت بگیرید و حتی خانه‌ی شما را برای شما اجاره می‌دهیم. مساله این است که به چه کسی اجاره می‌دهند؟ به ایرانی یا ترکیه‌ای؟ ترکیه‌ای‌ها که بیشترشان خانه دارند. در این میان کسانی هستند که از واقعیت این اتفاق آگاه هستند و باید به مردم هشدار دهند. این تبلیغات باید رصد شود. اطلاعات ایرانیان بسیار کم است و باید به آن‌ها آگاهی داده شود. نباید اجازه داد تا مردم بدون آگاهی دست به خارج کردن سرمایه بزنند، نظیر اتفاقی که در مورد رمزارزها افتاد. وقتی یک ایرانی در ترکیه خانه می‌خرد، پولش تبدیل به ارز می‌شود و در قالب خانه‌ای رو به جنگل و دریا از کشور خارج می‌شود. این چنین منفعت ملی نادیده گرفته می‌شود.»
>چرا ترکیه؟
بغازیان از دلایل علاقه‌ی زیاد ترکیه‌ای‌ها به جذب مهاجران ایرانی می‌گوید: «کشور ترکیه ساحلی طولانی دارد. با این وجود جمعیت در این کشور رشد نمی‌کند. عدم تمایل به فرزندآوری، سبک زندگی تک‌فرزندی و ازدواج‌های کوتاه‌مدت باعث شده که ترکیه هم مانند بسیاری از کشورها با عدم رشد جمعیت رو به رو شود. کشور ترکیه آن چنان مهاجرپذیر هم نیست. مهاجر دارد ولی مهاجران بی‌پول و بحران‌زده و جنگ‌زده‌ی کشورهای اطراف. مهاجر پولدار و مهاجری که بتواند سرمایه وارد کشور کند ندارد. از همین رو شهروندان ترکیه با همان خانه‌هایی که دارند کنار می‌آیند و نیازی به تعویض خانه و ساخت و ساز ندارند. معمولا در خانه‌هایی که به آن‌ها به ارث رسیده است زندگی می‌کنند. ساخت و ساز خانه در ترکیه بسیار کم است مگر بازسازی. مانند بسیاری از کشورهای اروپایی، ظاهر فرقی نمی‌کند فقط باطن بازسازی می‌شود. وقتی خرید خانه در ترکیه وجود ندارد، این کشور روی پولدارهای ایرانی هدف‌گذاری می‌کند. اگر اروپا و آمریکا هم بگویند بیایید خانه بخرید و اقامت بگیرید، ایرانی‌ها با کله می‌روند. ولی آن‌ها چنین سیاستی ندارند. مثلا چینی‌های پولدار به آمریکا و اروپا می‌روند.»
>خروج پول به طور مستمر
بغازیان در ادامه با اشاره به هزینه‌های جانبی خرید مسکن در ترکیه می‌گوید: «تبلیغات خرید مسکن در ترکیه بسیار هوس‌انگیز است و به گونه‌ای تبلیغ می‌کنند که اگر دیر بجنبید از دستتان می‌رود. باید بگویم بخشی از ایرانیان هم با این روند همدست هستند و از این تبلیغات نفع می‌برند. کسی به این فکر نمی‌کند که با این تبلیغات باعث خروج سرمایه از کشورم می‌شوم. ممکن است این سرمایه دیگر برنگردد. کسی که در ترکیه خانه می‌خرد، در واقع یک پایگاه در آن کشور ساخته است. بدین ترتیب هزینه‌های دیگر نظیر هزینه‌ی سفر و دعوت و از دوست و آشنا برای مهمان شدن نیز برای وی ایجاد می‌شود. این هزینه‌ها همه پول‌هایی هستند که به طور مستمر از کشور خارج می‌شود.»
>لغو اقامت با فروش ملک
استاد دانشگاه تهران ادامه می‌دهد: «نکته‌ای که بسیاری از ایرانیان نمی‌دانند این است که آن‌ها تا زمانی که صاحب ملک در ترکیه یا امارات هستند، می‌توانند اقامت آن کشورها را داشته باشند و به محض فروش ملک اقامتشان را از دست می‌دهند. ترکیه به واسطه‌ی قراردادهایی که با کشورهای اروپایی بسته از آن‌ها خواسته تا به کسانی که با پاسپورت ترکیه به اروپا می‌روند، ویزا دهند. این یک بازی دو سر برد است؛ ایرانیان هم در ترکیه هزینه می‌کنند و هم در اروپا. ایرانی مشتری خوبی است
چرا که پول در ایران زیاد است. اما کسی که خانه‌اش را در ترکیه می‌فروشد، نه‌تنها اقامتش را از دست می‌دهد بلکه باید خسارت نیز بپردازد. مشکل دیگر این است که قیمت خانه‌ها هنگام خرید، به دلار اعلام می‌شود و زمانی که کسی بخواهد خانه‌اش را بفروشد باید به لیر بفروشد. بدین ترتیب سرمایه‌اش دچار ضرر می‌شود. ارزش لیر کم است و پولی جهانی نیست.»
>قراردادهای یک‌طرفه
بغازیان از متضرر شدن ایرانیان در درازمدت می‌گوید: «مساله‌ی خرید خانه در ترکیه این است که فرد الان فکر می‌کند که سود می‌برد. در واقع سود هم می‌برد اما زمانی که تصمیم به فروش بگیرد ضرر می‌کند. این را هم باید اضافه کنم که فرد پس از فروش خانه‌اش به راحتی نمی‌تواند آن پول را از ترکیه خارج کند. الآن حتی در بعضی از تبلیغات می‌گویند ریال پرداخت کنید و صاحب خانه در ترکیه شوید. آن شرکت یک خانه به شما در ترکیه می‌دهد و خودش در ایران خانه می‌خرد. در حالی که قیمت تمام‌شده‌ی خانه در ترکیه به دلیل پایین بودن قیمت مصالح نسبت به ایران، کمتر است. ایرانیان به هنگام بستن قرارداد، آن را به خوبی نمی‌خوانند بخشی از قرارداد کاملا یک‌طرفه است و اگر قرار باشد در دادگاه رسیدگی شود هم به ضرر ایرانیان تمام می‌شود. چرا که دادگاه حکم را به سود مردم کشور خودش می‌دهد. از نظر من به عنوان کسی که سود ملی را بر سود شخصی ارجح می‌دانم، خرید خانه در ترکیه، گرجستان یا امارات هم در کوتاه‌مدت و هم بلندمدت به ضرر اقتصاد ایران است.»
>ایرانیان هم‌دست
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به ایرانیانی که از این خرید و فروش ملک در کشورهای هم‌جوار سود می‌برند، می‌گوید: «از نظر من این مشکل که هم به اقتصاد کشور و هم به ایرانیان آسیب می‌رساند تا حدی هم گردن طرف‌های ایرانی است. همان ایرانیان همدست که همه جا نفوذ دارند و از این وضعیت سود می‎‌برند. اگر نفعی حاصل نمی‌کردند حتما دست به اعتراض می‌زدند. چه کسی می‌تواند نسبت به این وضعیت بی‌تفاوت باشد. در تمام دنیا این حرکت‌ها خنثی می‌شود. هیچ کشوری مانند کشور ما به این راحتی اجازه‌ی خروج سرمایه از کشور را نمی‌دهد. ما در ایران قانونی برای مقابله با این خرید ملک در خارج از کشور نداریم. دولت، وزارتخانه‌ها و بانک مرکزی نسبت به این خروج سرمایه واکنشی نشان نمی‌دهند. کسانی که در این امر مسئول هستند باید جار بزنند و به مردم آگاهی دهند. ما باید غیر از منافع شخصی، منافع ملی را نیز در نظر بگیریم. البته از نظر من همان گونه که گفتم منفعت شخصی چندانی در خرید خانه در ترکیه یا امارات نیست و فرد به محض فروش خانه، هر آن چه را که به دست آورده بود از
دست می‌دهد.»
>توطئه‌ اقتصادی
بغازیان از لزوم جلوگیری از خروج ارز در قالب خرید خانه در کشورهای دیگر از ایران می‌گوید و اشاره می‌کند که این پول‌ها می‌تواند بازار مسکن در ایران را رونق دهد: «از نظر من این خروج ارز در قالب خرید خانه در کشورهای اطراف یک توطئه‌ی اقتصادی است که بسیار می‌تواند برای کشور مضر باشد.
نهادهایی که مسئول هستند باید جلوی این توطئه را بگیرند. این یک گروکشی اقتصادی است که پول‌های ایرانیان را می‌گیرند. پول‌هایی که احتمالا دیگر به کشور بازنگردد. در حالی که این پول می‌تواند در داخل کشور صرف خانه‌سازی و رونق بازار مسکن شود. خروج ارز از کشور هزینه‌های جانبی هم دارد که در اشکال اجتماعی و فرهنگی ظاهر می‌شود. باید از سویی جلوی خروج این ارزها گرفته شود و از سوی دیگر با اتخاذ سیاست‌های مالیاتی ساخت و ساز مسکن در ایران را رونق داد.»
بر پایه‌ی این گزارش بازار خرید مسکن در ترکیه و دیگر کشورهای همسایه بسیار داغ است. تبلیغات هر روز وسیع‌تر و پر رنگ و لعاب‌تر می‌شود. اراده‌ای هم برای مقابله با این وضع به طور جدی وجود ندارد. در این میان آن چه متضرر می‌شود اقتصاد ایران و به ویژه بازار مسکن در ایران است. کالایی که این روزها بسیار گران‌بها و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد اما غرق در رکودی نفس‌گیر است. شاید توجه بیشتر به منافع ملی به جای منافع شخصی بتواند این بازار کم‌جان را از این وضعیت نجات دهد و امیدی تازه در دل بسیاری از مردم ایران که تنها رویایشان خرید خانه است، بدمد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
استقبال از نقشه راه پزشکیان (اعتماد) تقاضای اسرائیل برای آتش‌بس بعد از رژه موشک‌های حزب‌الله (جوان) اخبار ویژه (کيهان)پرچم نفوذ فرهنگی و سبک زندگی دشمن نباید در داخل کشور برافراشته شود (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
بنیاد دولت‌ساخته یا ملی!؟ بی حسی و بی‌تفاوتی خطرناک جامعه لغو تمامی تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن مطالبه ملی است پاندمیِ مسئولیت‌گریزی همه چیز درباره ویروس هندی هشتگ زرشک نمک به زخم فقط دو درصد مردم دنیا کامل واکسینه شده‌اند «نه» به امتحانات حضوری شگفتی اردیبهشت راهکار برون‌رفت کشور از شرایط سخت و پیچیده رکورد زدیم؛496 فوتی در 24 ساعت لغو تمامی تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن مطالبه ملی است خانه‌هایی که خانه‌ میهن را ویران می‌کنند